90 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή ΙΙ

ΙΙ. Πολιτισμός – Κοινωνική ζωή

Ενδεικτικοί τίτλοι από τη συλλογή της βιβλιοθήκης:

Παπαδόπουλος, Σάββας Π., Λαογραφικά Καρακούρτ : κοινοτική -κοινωνική συγκρότηση, οικογενειακή οργάνωση και συγγενικές σχέσεις : ζητήματα λαϊκού δικαίου – Θεσσαλονίκη: Μαίανδρος, 1994. – 472σ. : εικ. ; 21εκ.

Λαογραφική μελέτη για το ποντιακό χωριό Καρακούρτ της επαρχίας Καρς

 Χατζούδη – Τούντα, Ελένη. Γιατί η αγάπη ήταν η φταίχτρα: Έξι αγαπημένα παραμύθια από τη Μικρά Ασία για μικρούς και μεγάλους  – Αθήνα : Άγκυρα, 1999. – 115σ. · 19×12εκ.

Σμυρναίικο Πολίτικο τραγούδι ανατολίτικο λυπητερό : αυθεντικές ηχογραφήσεις από τη Σμύρνη, την Αθήνα και τη Νέα Υόρκη [Ηχογράφηση], Αθήνα : Φαληρέας, [1996 ή 1997], 1 δίσκος CD.

Ένθετο στο περιοδικό Δίφωνο, τ. 210  

Κυριάκος Τσαγκρίδης: Η πόλη της Σμύρνης : από την ουτοπία στον τόπο / Αθήνα : Leader books, 2001, 245σ. : εικ. ; 30εκ.

“… κατά κανόνα τα περί Σμύρνης αφορούν την περίοδο των πενήντα-εξήντα χρόνων μέχρι το 22: Για την κατοπινή περίοδο δεν θέλουμε ίσως να ξέρουμε τι έγινε -και κυρίως πώς- με την ουτοπία μας, η Σμύρνη είναι κάτι σαν “freeze frame” σε εκείνη την εποχή.
Όμως αυτή η προσπάθεια επικεντρώνεται ακριβώς στο να επιχειρήσουμε να συμπληρώσουμε όσο μπορούμε και σε ολόκληρο το χρονικό εύρος εκείνο τον τετραδιάστατο χάρτη του μυαλού, το χάρτη δηλαδή που μας συνοδεύει νοερά και ξεδιπλώνεται με την πρώτη ζήτηση όταν πρόκειται για πόλεις με τις οποίες έχουμε αποκτήσει την οικειότητα της κατανόησης…”

Σφακιανούδη – Λιοδήμου, Μαίρη. Από την Πόλη έρχομαι και συνταγές σάς φέρνω· εικονογράφηση Λάμπρος Κατσαντώνης. – 2η έκδ. – Αθήνα : Κέδρος, 2002. – 199σ. : εικ. · 24×17εκ.

Γρηγοριάδου, Έφη. Εδεσματολόγιον Σμύρνης: Αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής: Έθιμα και παραδόσεις από τη Μικρά Ασία – Αθήνα : Κοχλίας, 2003. – 271σ. · 30×21εκ. –

Το “Εδεσματολόγιον Σμύρνης”, είναι ένα γευστικό ταξίδι στη Μ. Ασία με ιδιαίτερη στάση στη Σμύρνη. Σελίδες φορτισμένες συναισθηματικά, που μεταφέρουν ένα βαρύ πολιτιστικό φορτίο σε μια διαδρομή που μοιάζει με μια βαθιά, μακρινή ματιά στο χώρο και στο χρόνο. Η Μικρά Ασία είχε πάντα τον τρόπο να σε ταξιδεύει στις πιο απόκρυφες γωνιές της και τη δύναμη να σε αγγίζει στο νου και στην καρδιά.
Αυτός ο τόπος έχει ακόμη αυτή τη μοναδική ικανότητα που σε καλεί για να σε τιμήσει και να τον τιμήσεις. Να τον ακολουθήσεις μέσα από τις γεύσεις και τη γοητεία των ανθρώπων του και να ανακαλύψεις τις ποικίλες εκφράσεις του.
Στο βιβλίο έχουν καταγραφεί τα αρώματα, τα χρώματα, το φως, η ιστορία, τα έθιμα, οι συνήθειες, ακόμα και οι μικρές στιγμές της καθημερινότητας, που αποτελούσαν το πολιτιστικό κύτταρο του συγκεκριμένου τόπου για πολλούς αιώνες και που παράλληλα προσδιόρισαν και καθόρισαν τη γευστική του ταυτότητα.
Το “Εδεσματολόγιον Σμύρνης”, επιχειρεί μια διαδρομή στον πλούτο των παραδοσιακών εδεσμάτων της Μ. Ασίας και μια επικοινωνία μέσα από τις γεύσεις με το σύγχρονο πολιτισμό μας. Ένα αυθεντικό παραδοσιακό πιάτο από τη Μ. Ασία, έχει την ικανότητα όχι μόνο να μετουσιώνεται σε τελετουργία και να προκαλεί ευχάριστα τις αισθήσεις, αλλά και να μας ταξιδεύει στο χώρο, στο χρόνο, στην ιστορία και τις αξίες.
Στο βιβλίο, πλήθος πληροφοριών θα μας ξεναγήσουν από τα ήθη, τα έθιμα, τις συνήθειες και τα μυστικά της παράδοσης της Σμύρνης, μέχρι τα χρώματα και τα αρώματα, από τις παραδοσιακές συνταγές για το γάμο και τα έθιμα των μεγάλων γιορτών μέχρι την τέχνη του καφέ. Τέλος θα μας αποκαλύψει τις ενδυματολογικές συνήθειες και τα τραγούδια που συνόδευαν κάθε εκδήλωση μέχρι τις πόλεις της Μικράς Ασίας αλλά και όλου του Ελληνισμού που ήκμασε και μεγαλούργησε αφήνοντάς μας κληρονομιά το θησαυρό των γνώσεών του. Εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό, παλιές γκραβούρες, χαμένες μνήμες θα ξυπνήσουν αναμνήσεις και νοσταλγία, γλωσσάρι με τις λέξεις που χαρακτήρισαν τη διάλεκτο των Μικρασιατών θα ζωντανέψει τη γλώσσα που χάνεται, ενώ το ευρετήριο συνταγών θα μας ταξιδέψει στη γευσιγνωσία των μερακλήδων προγόνων μας. Μαγικές λέξεις όπως Σαράι εκμέκ κανταΐφ, Σεκέρ παρέ, Ταβούκ Γκιογσού, Μπαμπάς και Σαραγλί, Μαλεμπί και Καζάν ντιπί θα ηχήσουν γλυκά στο μυαλό αποκαλύπτοντας τη σαγήνη τους.
Με το “Εδεσματολόγιον Σμύρνης” επιχειρούμε να ξανασυναντήσουμε το παρελθόν, τις πατρίδες που χάθηκαν αλλά έμειναν πάντα μέσα στην καρδιά μας με το μεγαλείο των αισθήσεων που τις χαρακτήριζαν, τις γεύσεις που σαγήνευαν και ακόμα μαγεύουν τον ουρανίσκο, τα ήθη και τα έθιμα ενός ελληνισμού που ποτέ δεν παραδόθηκε αλλά συνεχίζει να ζει με τον πιο έξυπνο τρόπο, μέσα από την τέρψη της γεύσης.

90 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή Ι

 Ι. Η Μικρά Ασία πριν την καταστροφή

Ενδεικτικοί τίτλοι από την συλλογή της βιβλιοθήκης:

Αναγνωστοπούλου, Σία: Μικρά Ασία, 19ος αι.-1919 : οι ελληνορθόδοξες κοινότητες : από το μιλλέτ των ρωμιών στο ελληνικό έθνος, Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα, 1997. – 730σ. : εικ. ; 25εκ.

 Σ’ αυτό το βιβλίο οι ελληνορθόδοξες κοινότητες της Μικράς Ασίας μελετώνται, κατά την περίοδο ανάμεσα στο 19ο αι. και το 1919, στην προοπτική ενός πολέμου (1919-1922), στην προοπτική δηλαδή της μετάβασης από την πολυ-εθνοθρησκευτική πραγματικότητα στις εθνικές πραγματικότητες – μετάβαση που σημαδεύεται από έναν πόλεμο. Τούτο βεβαίως δεν σημαίνει ότι θεωρείται μοιραίο ή αναπόφευκτο το αποτέλεσμα -ο πόλεμος- μιας ιστορικής διαδικασίας μετάβασης. Αντιθέτως, καταδεικνύεται το πώς μέσα από τη συγκεκριμένη διαδικασία συγκροτούνται οι μηχανισμοί ρήξης ανάμεσα στους πληθυσμούς, άρα και οι μηχανισμοί νομιμοποίησης ενός πολέμου στη συλλογική συνείδηση ή, καλύτερα, στη συνείδηση αυτών που αναδεικνύονται ως οι εκφραστές της συλλογικής συνείδησης. […]

Georgelin, Herve: Σμύρνη: από τον κοσμοπολιτισμό έως τους εθνικισμούς, Αθήνα : Κέδρος, 2007. – 356σ., 22εκ. 

Η Σμύρνη στα μέσα του 19ου αιώνα γοητεύει με τον αστραφτερό κοσμοπολιτισμό της. Προάγγελος της τόσο επίκαιρης σήμερα πολυπολιτισμικότητας, συγκεντρώνει στους κόλπους της όλες τις ανθρώπινες ομάδες των Βαλκανίων και της Εγγύς Ανατολής. Σταυροδρόμι λαών, πολιτισμών, θρησκειών, ιδεών. Πρότυπο πνευματικής άνθησης, οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής προόδου.

Ο ερευνητής και συγγραφέας Herve Georgelin δίνει ανάγλυφα την περίπλοκη ιστορία αυτής της ιδιαίτερης πληθυσμιακής μείξης. Εξετάζει την κοινωνική και πολιτική ζωή στην οθωμανική Σμύρνη από το τέλος της δεκαετίας του 1870 έως τις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και την καταστροφή της πόλης. Περιγράφει τις δραστηριότητες, τις πρακτικές και την αλληλεπίδραση των διαφορετικών πληθυσμών, εξετάζοντας τις επιρροές που δέχονται από τις μητροπόλεις της Ευρώπης. Φωτίζει την εύθραυστη συνύπαρξη τους υπό το πρίσμα της διαφορετικής παιδείας που προωθεί η κάθε εθνότητα, παράγοντας αποσταθεροποιητικός, όπως υποστηρίζει, για μια ομοιογενή τοπική κουλτούρα.

Στο πολιτικό σκηνικό, τα ιστορικά γεγονότα ερμηνεύονται σε δύο αντικρουόμενα επίπεδα: την επίσημη κρατική γραμμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το τοπικό κοινοτικό πνεύμα που στηρίζουν οι κάτοικοι ανεξαρτήτως εθνικών καταβολών. Το τέλος της Σμύρνης είναι τελικά η αρχή του βίαιου τέλους όλων των κοσμοπολίτικων πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου.

Στεργίου, Αγγελική: Σελίδες από τη Μικρά Ασία : εκδόσεις, περιοδικά, εφημερίδες από τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη – Θεσσαλονίκη : University Studio Press, 2006, 223σ. : εικ. ; 24εκ.

 Μπόζη, Σούλα: Ο ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης : κοινότητα Σταυροδρομίου. Πέραν 19ος-20ος αιώνας – Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα, 2002. – 422σ. : εικ. ; 25εκ. –

Η μελέτη αυτή επιχειρεί μία ιστορική και κοινωνική σκιαγράφηση της αστικής κοσμοπολίτικης κοινότητας Σταυροδρομίου-Πέραν, της λαμπρότερης, μετά το Φανάρι, ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης. Στις σελίδες του βιβλίου η συγγραφέας παρουσιάζει τον εκεί ελληνισμό σε όλες τις εκδηλώσεις του υλικού και πνευματικού βίου. Καταγράφονται οι ενοριακές εκκλησίες, τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι αδελφότητες και οι σύλλογοι, η κοινωνική πρόνοια, η οικονομία, τα επαγγέλματα, ο ελληνικός τύπος, η λογοτεχνία, η μουσική, το θέατρο, ο κινηματογράφος, ο αθλητισμός. […]

Σμύρνη: μια αναδρομή με λόγο και εικόνες.  Interamerican, 1982. – [x.α.] : εικ. ; 30εκ.

Φωτογραφικό λεύκωμα σε πολυτελές χαρτί με φωτογραφίες από την Σμύρνη των αρχών του 20ου αιώνα. Πολύ προσεγμένη και δυσεύρετη πλέον έκδοση.

 Ετικέτες: Βέροια, Βιβλιοθήκη Βέροιας, Μικρά Ασία, Σμύρνη-κοινωνική ζωή και έθιμα

Μένιος Σακελλαρόπουλος

Μένιος Σακελλαρόπουλος
ΔΥΟ ΜΑΥΡΑ ΠΟΥΚΑΜΙΣΑ – / – Εκδ. ΛΙΒΑΝΗ

Εκεί κοντά στον Ψηλορείτη, απ’ όπου μπορούσαν να δουν με το καθάριο βλέμμα τους το πέταγμα των σταυραετών και τ’ αντάριασμα τ’ ουρανού, εκεί στα ευλογημένα κι άπαρτα χώματα, ο Μανούσος κι ο Σήφης ένωσαν το αίμα τους για να γίνουν σταυραδέλφια “ως το θάνατο”. Μεγάλωσαν σαν αληθινά αδέλφια, μέχρι που μπήκε στη ζωή τους η Μαρκέλλα, ένα σαγηνευτικό πλάσμα με μάτια γαλανά σαν τα βαθιά νερά του πελάγου, που έκανε τις καρδιές ν’ αναστενάζουν σαν τη λύρα που φουντώνει. Οι ζωές τους περιπλέχτηκαν και το πάθος πυρπόλησε την ύπαρξή τους σαν τη δυνατή ρακή που καίει τα σωθικά. Οι φλόγες θέριεψαν μέσα τους και τα όνειρα έγιναν εφιάλτες. Κι όταν η Μαρκέλλα αποφάσισε να ακολουθήσει μόνη της το νήμα της δικής της ύπαρξης κόβοντας τα δεσμά που την ένωναν με το παρελθόν, το κουβάρι έγινε κόμπος, με εξέλιξη… σοκαριστική… Αθώο και ένοχο αίμα ενώθηκαν ξανά στα δυο περήφανα μαύρα πουκάμισα…

–

 Μένιος Σακελλαρόπουλος
ΦΕΓΓΑΡΙ ΑΠΟ ΠΕΤΡΑ  – / – Εκδ. ΛΙΒΑΝΗ

Ποτισμένη με το δηλητήριο του φόβου και της αγωνίας που της διέλυσαν την ψυχή, η Μανιάτισσα Σμαράγδα Γιατράκου αντιλαμβάνεται τυχαία ότι πίσω από τον ευτυχισμένο γάμο της με τον επιχειρηματία Αλέξανδρο Χολέβα κρύβονται ιστορίες που προκαλούν ανατριχίλα, όπως οι κοφτερές πέτρες του Οίτυλου. Όταν αποφασίζει να τις σκαλίσει, μπλέκεται σε έναν ιστό πραγματικού κινδύνου τόσο για εκείνη όσο και για τα δύο μικρά της παιδιά. Ούτε που θα φανταζόταν ποτέ ότι
ο άντρας που αγάπησε θα είχε κρυφή ζωή και ότι θα της στερούσε τα αγγελούδια της. Παγιδευμένη από τον άνθρωπο που ακολούθησε με κλειστά μάτια, βρίσκεται απεγνωσμένη στο πουθενά, κυνηγημένη από θεούς και δαίμονες. Δεν παλεύει πια για την ίδια, αλλά γι’ αυτό που αγάπησε περισσότερο κι από τον εαυτό της. Κι όταν τίποτα πια δε φαίνεται ότι μπορεί ν’ αλλάξει την τραγική της μοίρα, “μιλάνε” η Μάνη και η Νέμεση κι ανοίγουν διάπλατα οι βαριές πόρτες των φυλακών…

 Μένιος Σακελλαρόπουλος
ΘΑ  ΠΕΘΑΝΕΙΣ   ΡΕ -/ – Εκδ. ΛΙΒΑΝΗ

Η αδιανόητα σιωπηλή μοίρα, αυτή που αποφασίζει με συνοπτικές διαδικασίες, άγγιξε τον Άρη Νικολάου και τον εκτόξευσε στα ύψη, προικίζοντάς τον με δόξα και χρήμα. Είχε πιστέψει ότι αυτά ήταν αρκετά για να κρύψουν τις πληγές από τα παιδικά του χρόνια, αυτές που είχε πετάξει άτσαλα στο υπόγειο του μυαλού του… Τ’ άφησε όλα πίσω όταν έγινε σούπερ σταρ και εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, πρώτο βιολί στη Χέρτα. Κι όταν θέλησε να επιστρέψει στην Αθήνα, κατάλαβε ότι απ’ τη γυναίκα του και τα παιδιά του τον χώριζε το χάος της Σαντορίνης…
Ο εγωισμός του κατέρρευσε, όταν χτύπησε σοβαρά κι έχασε το νεφρό του. Έπρεπε κάποιος να τον σώσει. Κι εκεί ήρθε ραγδαία το παρελθόν του για να τον στηρίξει, καταρρακώνοντάς τον… Στάθηκε ξανά στα πόδια του και κλότσησε με πάταγο το παρελθόν και το μέλλον του, αρνούμενος να δεχτεί την εκρηκτική εξέλιξη της σχέσης του με τη λαμπερή φίλη του, τη Νάσια, ύστερα από έναν επώδυνο χωρισμό. Δεν τον μαλάκωσε ούτε το νεφρό που του δώρισαν, έστω “δυτικών προαστίων”… Συνέχισε να ακροβατεί σε τεντωμένο και φθαρμένο σκοινί, μπλέκοντας σε αδιέξοδες καταστάσεις.
“Θα πεθάνεις ρεεε!” ήταν το σύνθημα που γράφτηκε παντού. Από το σπίτι και τ’ αυτοκίνητό του ως τα βάθη της καρδιάς του… Κι όταν πήρε μια σκληρή απόφαση για τον ίδιο του τον εαυτό, όταν νόμισε ότι είχε πληρώσει βαρύ φόρο, εμφανίστηκε η Νέμεση για να αποδώσει δικαιοσύνη. Ή μήπως για να διαπράξει βαρύ αδίκημα;

 Μένιος Σακελλαρόπουλος
THE GAME BOY  – / – Εκδ. ΛΙΒΑΝΗ

Η ζωή του βουτούσε στην καταστροφή και το θρίαμβο με κινηματογραφική ταχύτητα. Απ’ τις παράγκες του Μπουένος Άιρες στη λάμψη του Κολωνακίου, κι απ’ τις αλάνες του χωριού του στα μεγάλα σαλόνια της Ευρώπης. Μοναδικά προικισμένος. Ευλογημένος και καταραμένος. Το “Άτι” της Αργεντινής χόρευε με την μπάλα και γύρω του χόρευαν όλοι…
Ο Μάριο Σεμπάστιαν Λόπεζ, φαινόμενο των καιρών, οδήγησε τον ΠΟΚ στην κορυφή της Ελλάδας, λάμποντας ο ίδιος στο μεγάλο πάρτι, το Τσάμπιονς Λιγκ. Με τον ίδιο τρόπο έλαμπε στις μεγάλες αθηναϊκές πίστες. Μέχρι που δεν μπορούσε να πάρει τα πόδια του, πνιγμένος στην κραιπάλη. Το μοιραίο δεκάρι άρχισε να μυρίζει ανημποριά, αλκοόλ, ντόπα. Έζησε την απόλυτη δόξα και έπαιξε το “ένα δύο” με την καταστροφή, συμμετέχοντας στο παιχνίδι τού “όλα ή τίποτα”.
Για το 10, που έσταζε ταλέντο, αδυναμία, φάρμακο και φαρμάκι, έμελλε ν’ αποφασίσει η μοίρα, τυφλή κι αναίσθητη.
Η λύτρωση τρεμόπαιζε αναποφάσιστη, έχοντας να διαλέξει ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο, το απόλυτο και το τίποτα, όπως στο Game Boy.
Ένα συγκλονιστικό θρίλερ, μια “ταινία” με συνεχείς ανατροπές, “γυρισμένη” στην Ελλάδα, την Αργεντινή και την Ελβετία, ταξίδι στο λαμπερό και συνάμα σκοτεινό κόσμο του star system.