Η μελαγχολία της Δευτέρας

Την επομένη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 η ελληνική επικράτεια είχε μετατραπεί σε εργοστάσιο αισιοδοξίας. Τα ταμπλό βιβάν του αιώνιου ελληνισμού κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης, τα μετάλλια, κυρίως όμως η επιτυχία μιας επιχείρησης πολύ μεγάλης για τα «δικά» μας μέτρα είχαν έρθει να προστεθούν στην επιτυχία του Euro.Τέσσερα μόλις χρόνια μετά τα γήπεδα και οι λοιπές εγκαταστάσεις, χορταριασμένα, σε αχρηστία, απολαμβάνουν το καθεστώς της πρόωρης συνταξιοδότησης που ονειρεύεται ο κάθε δημόσιος υπάλληλος, το DNA έχει επανειλημμένως συλληφθεί ντοπαρισμένο και η διάθεσή μας θυμίζει ερειπιώνα.Οι ταραχές του περασμένου Δεκεμβρίου, όπως και όσα ακολούθησαν, δείχνουν, αν μη τι άλλο, πως η ελληνική κοινωνία δεν απέχει πολύ από το καθεστώς του πολέμου «όλων εναντίον όλων». Και μπροστά στο φάντασμα του κοινωνικού κραχ, της ακύρωσης κάθε αντανακλαστικού κοινωνικής αλληλεγγύης, η οικονομική κρίση δεν είναι παρά μια τεχνική λεπτομέρεια. Τι έγινε σ’ αυτά τα τέσσερα χρόνια και περάσαμε από την ευφορία του 2004 στην κατάθλιψη του 2008; Και η μελαγχολία της Δευτέρας το πρωί που ακολούθησε το σαββατοκύριακο εκείνο του 2004 μοιάζει τώρα πια να κρατάει ολόκληρη εβδομάδα…

Η μελαγχολία της Δευτέρας : από την ευφορία του 2004 στην κατάθλιψη του 2008 / Τάκης Θεοδωρόπουλος.  Αθήνα : Ωκεανίδα, 2009 . 439σ. ; 21εκ.

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπουδασε στο Παρίσι συγκριτική λογοτεχνία, θεατρολογία και ανθωπολογία του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Το 1985 εξέδωσε με τον Μάνο Χατζιδάκι το πολιτιστικό περιοδικό “Το Τέταρτο”. Έχει εργαστεί στον εκδοτικό χώρο και διατηρεί στήλη καθημερινού χρονογραφήματος στην εφημερίδα “Τα Νέα”. Από τα μυθιστορήματά του, το “Αδιανόητο τοπίο” και η “Πτώση του Νάρκισσου” έχουν εκδοθεί ή είναι υπό έκδοση σε αρκετές ξένες γλώσσες (γαλλικά, ιταλικά, σερβικά, τουρκικά, βουλγάρικα). Από το 1996 εργάζεται στον εκδοτικό χώρο. Το μυθιστόρημά του “Η δύναμη του σκοτεινού θεού” τιμήθηκε το 1999 με το βραβείο του Ιδρύματος Κώστας και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2004 η Γαλλική Ακαδημία του απένειμε ένα από τα μεγάλα της βραβεία, το “Αργυρό Μετάλλιο για την ακτινοβολία της γαλλικής γλώσσας και της λογοτεχνίας”. Μεταξύ Μαρτίου 2010 – Οκτωβρίου 2011 (οπότε παραιτήθηκε για προσωπικούς λόγους), διετέλεσε πρόεδρος του Δ.Σ. του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού.

Από τη κλεπτοκρατία στη χρεοκοπία

Από την κλεπτοκρατία στη χρεοκοπία / Σταύρος Λυγερός . 3η εκδ.  Αθήνα : Πατάκη, 2011 . 422σ. ; 21εκ.

Τα δεινά που μαστίζουν τη χώρα

Κάτι δεν πάει καθόλου καλά όχι μόνο με τον τρόπο που ζούμε σήμερα αλλά και με τον τρόπο που σκεφτόμαστε τη ζωή μας. Σ’ αυτό το σύντομο αριστοτεχνικό βιβλίο, ο κορυφαίος ιστορικός Τόνυ Τζαντ αποκρυσταλλώνει τα δεινά που συσσωρεύονται στον σημερινό κόσμο και τη μεγάλη συλλογική μας δυσφορία, δείχνοντας ότι είναι ακόμα δυνατό να σκεφτούμε μια διέξοδο.
“Ένα εξαιρετικά υποβλητικό βιβλίο, πόσο μάλλον αν αναλογιστεί κανείς τις εξαιρετικές συνθήκες στις οποίες γράφτηκε. Ο συγγραφέας του είναι ο διαπρεπής ιστορικός της μεταπολεμικής Ευρώπης, ένας μελετητής εντυπωσιακής εμβέλειας και ευρυμάθειας κι ένας από τους πιο εξέχοντες και ευθείς δημόσιους διανοούμενους της Δύσης. [Το 2008] ο Τζαντ έμαθε ότι έπασχε από μια επιθετική μορφή πλάγιας αμυατροφικής σκλήρυνσης (ALS). Τον Αύγουστο [του 2009] έδωσε μάλλον την τελευταία δημόσια διάλεξή του σ’ ένα κατάμεστο ακροατήριο στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Μίλησε από μνήμης για ενενήντα λεπτά χωρίς διακοπή, συνεπαίρνοντας κατά κοινή ομολογία τους παρισταμένους. Αυτή η ομιλία, με περαιτέρω αναθεωρήσεις και συμπληρώσεις, έγινε το πιο πρόσφατο βιβλίο του. Πρόκειται ουσιαστικά για την πνευματική διαθήκη ενός ιστορικού που αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην εντατική μελέτη και τον βαθύ αναστοχασμό των αποτυχιών και των επιτυχιών της Δύσης από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.”

(“Los Angeles Times”)

Τα δεινά που μαστίζουν τη χώρα : πραγματεία για τις σημερινές μας δυσκολίες / Tony Judt,Αθήνα : Αλεξάνδρεια, 2012,234σ. : εικ. ; 24εκ.

Ο Tony Judt γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1948. Σπούδασε στο King’ s College του Καίμπριτζ και στην Ecole Normale Superieure του Παρισιού. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Καίμπριτζ, της Οξφόρδης, του Μπέρκλεϋ και της Νέας Υόρκης· στο τελευταίο ίδρυσε και διηύθυνε το Ινστιτούτο Ρεμάρκ για τη μελέτη της Ευρώπης. Έγραφε συχνά για το “New York Review of Books”, το “London Review of Books” και τους “Times” Νέας Υόρκης. Το 2007 του απονεμήθηκε το Βραβείο Χάνα Άρεντ και το 2009 το Βραβείο Όργουελ για τη συνολική προσφορά του. Πέθανε τον Αύγουστο του 2010. Είναι ο συγγραφέας, μεταξύ πολλών άλλων, του “Postwar: A History of Europe Since 1945” (Βραβείο Arthur Ross του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων και ένα από τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2005 για το “Times Literary Supplement”.)

Ρωγμές στην πρόσοψη του σύγχρονου κόσμου

Τούτο το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προφητικό. Λίγο καιρό μετά την έκδοσή του ο ακροδεξιός σφαγέας Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ δολοφονούσε στη Νορβηγία 77 άτομα. Ο ίδιος ο Στιγκ Λάρσον χρησιμοποιεί τη λέξη “πρόβλεψη” σε αυτά που μας καταθέτει εδώ: Χωρίς να προδικάζουμε τίποτα, μπορούμε να κάνουμε μια πρόβλεψη. Στο τέλος θα έχουμε και στη Σουηδία ένα μακελειό σαν της Οκλαχόμα Σίτι. Υπάρχουν ήδη όλα τα συστατικά: μίσος, φανατισμός, αγάπη για τη βία και σεχταριστική νοοτροπία.

Τα γραπτά του Λάρσον δεν προφητεύουν, αλλά τηρούν μια στάση εναγώνιας αναμονής για τον νέο τρόμο που θα αντιμετωπίσουμε αν δεν ενεργήσουμε γρήγορα. Στηλιτεύουν στάσεις ζωής και ιδεολογήματα όπως ο κάθε είδους ρατσισμός, ο φασισμός, ο νεοναζισμός, η ξενοφοβία, η αντίθεση στην πολυπολιτισμικότητα, ο αντισημιτισμός, ο λαϊκισμός σε όλες τις εκφάνσεις του.

Ο Λάρσον τα έγραψε, τα είπε, αγωνίστηκε με επιμονή και αποφασιστικότητα για τα πιστεύω του, ενώ δέχτηκε μέχρι και απειλές για τις απόψεις του. Πέρα από το γνωστό μυθιστορηματικό του έργο, την τριλογία “Millennium”, μας άφησε παρακαταθήκη και τις θέσεις του σχετικά με το πού μπορούν να οδηγήσουν κάτι τέτοια κινήματα. Έτσι, δε θα υπάρξει δικαιολογία αν ο πολίτης, που μάχεται καθημερινά για μια κοινωνία δημοκρατική, δεν πατήσει το ήδη εκκολαφθέν φίδι στο κεφάλι…

Ρωγμές του σύγχρονου κόσμου : σκέψεις του διάσημου συγγραφέα σχετικά με τις ρωγμές στην πρόσοψη του σύγχρονου κόσμου / Στιγκ Λάρσον, Αθήνα : Ψυχογιός, 2011, 241σ. ; 21εκ.

Το σκανδιναβικό μοντέλο

Η Σκανδιναβία είναι μια μάλλον μικρή και αραιοκατοικημένη περιοχή στο βόρειο περιθώριο της Ευρώπης. Επί αιώνες, και μέχρι σχετικά πρόσφατα, τις σκανδιναβικές χώρες μάστιζαν η φτώχεια κι η μαζική μετανάστευση στο εξωτερικό. Ωστόσο, από τα μέσα του 20ού αιώνα, η Σκανδιναβία αποτελεί αντικείμενο παγκόσμιου θαυμασμού.

Το διεθνές ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως στο περίφημο “σκανδιναβικό μοντέλο”, όπως αυτό εκφράζεται στα πεδία της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνικής πρόνοιας και των διεθνών σχέσεων. Το σκανδιναβικό μοντέλο είναι σήμερα συνώνυμο της οικονομικής αποτελεσματικότητας, της πολιτικής συναίνεσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, υπό την εγγύηση και στενή καθοδήγηση του κράτους. Η επιτυχία του μοντέλου οδήγησε και τις πέντε σκανδιναβικές χώρες -Σουηδία, Δανία, Φινλανδία, Νορβηγία, Ισλανδία- στην επίτευξη ενός πολύ υψηλού βιοτικού επιπέδου, σε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης.

Παρά την επιτυχία του, το σκανδιναβικό μοντέλο υφίσταται στις μέρες μας τις πιέσεις της παγκοσμιοποίησης, της δημογραφικής γήρανσης και της μετανάστευσης. Αρκετοί θεωρούν ότι είναι μοιραίο να παρακμάσει. Για πολλούς, όμως, η ευελιξία που έχει επιδείξει έως τώρα αποτελεί εχέγγυο για το μέλλον – κι αυτό, χάρη στον μοναδικό σκανδιναβικό συνδυασμό ιδεαλισμού και πρακτικού πνεύματος. Το παρόν βιβλίο μελετά τα κύρια γνωρίσματα του σκανδιναβικού μοντέλου και πώς αυτά εξελίχθηκαν τον τελευταίο αιώνα, ενώ ταυτόχρονα εξετάζει τις μελλοντικές προοπτικές του.

Το σκανδιναβικό μοντέλο : αποτελεσματικότητα και αλληλεγγύη, συναίνεση και θεσμικός πειραματισμός / Μαίρη Χίλσον, Ηράκλειο Κρήτης : Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, 427σ. ; 19εκ.

Νόαμ Τσόμσκυ

Γενέθλια έχει σήμερα ο Νόαμ Τσόμσκυ, ένας από τους μεγαλύτερους διανοητές της εποχής μας. Γεννήθηκε το 1928 και παραμένει πνευματικά ενεργός.

Καθιερώθηκε στην επιστημονική κοινότητα με το έργο του στην γλωσσολογία. Ο Τσόμσκι είναι ο εισηγητής της λεγόμενης «γενετικής-μετασχηματιστικής γραμματικής», κυρίως με το ριζοσπαστικό γλωσσολογικό του σύγγραμμα Συντακτικές Δομές του 1957. Η γενετική θεωρία για τη γλώσσα, παρά τις αλλεπάλληλες εξελίξεις και αναθεωρήσεις της, χαρακτηρίζεται από κάποιες σταθερές παραδοχές όπως η ακόλουθη: η ικανότητα του ανθρώπου να παράγει και να κατανοεί ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νου αριθμό προτάσεων είναι έμφυτη και μας οδηγεί βάσιμα στην υπόθεση για την ύπαρξη γλωσσικών καθολικών, γενικευμένων δομών και περιορισμών στους οποίους υπακούν όλες οι φυσικές γλώσσες, παρά την παρατηρούμενη τεράστια τυπολογική ποικιλία τους. Η ύπαρξη μιας εγγενούς «Καθολικής Γραμματικής» καθιστά το παιδί ικανό να μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, παρά την αποσπασματικότητα των δεδομένων τα οποία προσλαμβάνει ο άνθρωπος κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του.(βικιπαίδεια)

Το όνομα του πέρασε τα σύνορα της επιστημονικής κοινότητας μέσα από την πολιτική του σκέψη και δράση. Απηνής κριτής του καπιταλισμού, εξέδωσε πλήθος βιβλίων όπου με ασταμάτητη παράθεση ιστορικών παραδειγμάτων αποδεικνύει την πολεμική και εκμεταλλευτική φύση του καπιταλισμού. Πολιτικά αναγνώσματα υψηλού επιπέδου αλλά ευανάγνωστα, συνιστώνται όλα ανεπιφύλακτα. Η βιβλιοθήκη μας φιλοξενεί 18 βιβλία του Τσόμσκυ ή περί τον Τσόμσκυ, ανάμεσα σε αυτά και μια βιογραφία του.

Συνέντευξη του Τσόμσκυ σε ομογενειακό ραδιοφωνο για την κρίση στην Ελλάδα