Η πυξίδα του μέλλοντος

«Τον 12ο αιώνα οι Bενεδικτίνοι μοναχοί εφηύραν το μηχανικό ρολόι. Χρειαζόταν αυτό το εργαλείο για την ακριβή ώρα της προσευχής που έπρεπε να κάνουν. Oι μοναχοί, όμως, δεν συνειδητοποίησαν ότι το ρολόι δεν ήταν απλώς ένα μέσο καταγραφής των ωρών, αλλά και ένα μέσο συγχρονισμού των πράξεων των ανθρώπων. Ετσι, λοιπόν, στα μέσα του 14ου αιώνα, το εργαλείο αυτό βγήκε έξω από τα τείχη των μοναστηριών κι έφερε νέα και ακριβή κανονικότητα στη ζωή του εργαζόμενου και του εμπόρου. Tο μηχανικό ρολόι έκανε δυνατή την ιδέα της συστηματικής παραγωγής, των συστηματικών ωρών εργασίας… Xωρίς το ρολόι, ο καπιταλισμός θα ήταν αδύνατος. Eδώ βρίσκεται λοιπόν το μεγάλο παράδοξο: το ρολόι εφευρέθηκε από ανθρώπους που ήθελαν να αφοσιωθούν περισσότερο στον Θεό και κατέληξε σε ανθρώπους που ήθελαν να αφοσιωθούν στη συγκέντρωση χρημάτων. H τεχνολογία έχει πάντα απρόβλεπτες επιπτώσεις. Δεν είναι πάντα ξεκάθαρο στην αρχή ποιος θα κερδίσει τι και ποιος θα χάσει τι».

…» Ενα συμπέρασμα από την έρευνά μου έχει εκφραστεί από τον Τζορτζ Οργουελ πριν από 50 χρόνια. Παρατήρησε ότι ο μέσος άνθρωπος σήμερα είναι εξίσου αφελής με τον μέσο άνθρωπο του Mεσαίωνα. Τότε οι άνθρωποι πίστευαν άκριτα στην αυθεντία της θρησκείας τους. Σήμερα πιστεύουμε άκριτα στην αυθεντία της επιστήμης. Ο κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε, μας είναι εν πολλοίς ακατανόητος. Δεν υπάρχει γεγονός –πραγματικό ή φανταστικό– που θα μας καταπλήξει επί μακρόν, αφού δεν έχουμε μια κατανοητή και λογικά ακόλουθη εικόνα του κόσμου, τέτοια που θα έκανε ένα γεγονός να φαίνεται ως απαράδεκτη αντίφαση. Πιστεύουμε, επειδή δεν υπάρχει λόγος να μην πιστέψουμε… Σ’ έναν κόσμο χωρίς πνευματική ή νοητική τάξη, όλα είναι πιστευτά, οτιδήποτε δεν είναι προβλεπτό και κατά συνέπεια οτιδήποτε δεν μας εκπλήσσει.»

Η πυξίδα του μέλλοντος : πώς το παθελθόν μπορεί να βελτιώσει το μέλλον μας / Νιλ Πόστμαν, Αθήνα : Καστανιώτη, 2002, 232σ. ; 24εκ.

• Σχετικά με το άρθρο