Πάσχα των Ελλήνων

Το Πάσχα, πάλι, ο καθαγιασμός της Φύσης επιδιώκεται με τις πασχαλινές λιτανείες, που είναι γνωστές σε ολόκληρο τον ελληνικό πολιτισμικό χώρο, κατά τη Διακαινήσιμο Εβδομάδα. Μια μέρα –αναλόγως της λατρευτικής παραδόσεως και πρακτικής κάθε τόπου- της πανηγυρικής αυτής εβδομάδας, μετά την αναστάσιμη Θεία Λειτουργία, το χωριό τελεί μια μεγάλη λιτανεία, έχοντας επικεφαλής τον ιερέα, τα λάβαρα, τα εξαπτέρυγα, τον σταυρό και τις εικόνες των ναών, τις οποίες συχνά οι πιστοί αναλαμβάνουν μετά από πανηγυρική και τελετουργική δημοπρασία, με τα έσοδα να ενισχύουν το ενοριακό ταμείο. Ισχύουν και εδώ όσα αναφέρθηκαν και παραπάνω για τη σημασία των λιτανειών, τώρα όμως ο κύκλος είναι μεγαλύτερος, καθώς περιλαμβάνει ολόκληρο σχεδόν τον παραγωγικό χώρο κάθε οικισμού, όχι μόνο το χωριό, αλλά και τους τόπους τους οποίους το χωριό καλλιεργεί ή οικονομικά εκμεταλλεύεται, για να ζήσει.

Στις πασχαλινές λιτανείες, ορόσημα του διαγραφόμενου κύκλου είναι τα ξωκλήσια που υπάρχουν στην περίμετρο κάθε οικισμού, και τα οποία αποτελούν σημάδια του τόπου, αλλά και υπερφυσικούς φύλακες και προστάτες των ανθρώπων και των έργων τους, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της υπάρχουσας για το θέμα λαογραφικής βιβλιογραφίας. Επίσης, ορόσημα είναι και τα «υψωμένα δένδρα», που υπάρχουν σε ορισμένες ελληνικές περιοχές, δένδρα δηλαδή στα οποία ενσωματώνεται τελετουργικά κομμάτι από τον «υψωμένο» άρτο της Θείας Λειτουργίας, που προηγήθηκε, και τα οποία θεωρούνται γι’ αυτό υπερφυσικοί φύλακες της ευρύτερης περιοχής του χωριού ως και την επόμενη Πασχαλιά, οπότε με ανάλογη λιτανεία θα ανανεωθεί η συμβολική θρησκευτική και φυλακτική τους δύναμη (από άρθρο του επιμελητή για τον καθαγιασμό της φύσης στην ελληνική λατρευτική παράδοση)

Πάσχα των Ελλήνων : ελληνικά λαϊκά έθιμα για τον εορτασμό του Πάσχα / επιμέλεια ύλης Μανόλης Βαρβούνης, Αθήνα : Ακρίτας, 1996, 158σ. : εικ. ; 18εκ.

• Σχετικά με το άρθρο