5 Ιουνίου – Παγκόσμια ημέρα Περιβάλλοντος

Ας θυμηθούμε λίγο την υπεροχή της φυσικής ολότητας έναντι της ανθρώπινης ύπαρξης και ας περιορίσουμε την ανθρώπινη ματαιοδοξία. Λίγος σεβασμός στο κοινό μας σπίτι επιβάλλεται.

Όπως ο Τζάρετ Ντάιαμοντ στο βιβλίο του “Όπλα, μικρόβια και ατσάλι”, έτσι και ο Clive Ponting στο παρόν βιβλίο του μελετά τη σχέση ανάμεσα στο περιβάλλον και στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εξετάζει τους παγκόσμιους πολιτισμούς από τη Σουμερία ως την αρχαία Αίγυπτο, από το Νησί του Πάσχα ως τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, και υποστηρίζει ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν επανειλημμένα οικοδομήσει κοινωνίες που αναπτύχθηκαν και ήκμασαν εκμεταλλευόμενες τους φυσικούς πόρους της Γης, μέχρι που οι πόροι αυτοί δεν μπορούσαν πλέον να συντηρήσουν τον πληθυσμό τους, γεγονός το οποίο προκάλεσε την κατάρρευσή τους.

Το παγκόσμιο μπεστ σέλερ του Clive Ponting αποτελεί όχι μόνο συναρπαστική αφήγηση του τρόπου με τον οποίο εδώ και χιλιάδες χρόνια καταστρέφουμε το περιβάλλον, αλλά και αποτίμηση της κρίσης που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης, και των προβλημάτων στα οποία πρέπει να βρούμε λύση.

Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε 16 γλώσσες.

“Σπουδαίο αντίδοτο στον πνευματικό τρωγλοδυτισμό. Επίσης, διαφοροποιείται ευχάριστα από την καπηλεία του ζητήματος των παγκόσμιων εξοπλισμών, που έχει γίνει σήμα κατατεθέν της “πράσινης” φιλολογίας. Με τύχη και προνοητικότητα, αλλά και με περισσότερα βιβλία σαν κι αυτό, ίσως πάρουμε το μάθημά μας”.
(“Independent on Sunday”)

“Πρωτοποριακό… ένα βιβλίο ικανό να ανταγωνιστεί τα καλύτερα αμερικανικά δημιουργήματα σε αυτό τον τομέα… Ο Clive Ponting καταπιάστηκε με ένα τρομακτικά δύσκολο έργο και τα έβγαλε πέρα με αξιοσημείωτη επιτυχία”.
(“Times Literary Supplement”)

Η πράσινη ιστορία του κόσμου : το περιβάλλον και η κατάρρευση των μεγάλων πολιτισμών / Clive Ponting, Αθήνα : Κέδρος, 2011, 643σ. ; 23εκ.

Στη γέφυρα του Γαλατά : η Κωνσταντινούπολη του χθες και του σήμερα

Η γέφυρα διασκελίζει έναν στενό κόλπο […] που χωρίζει τις δύο παλιότερες γειτονιές και ταυτόχρονα και τα δύο πνεύματα μέσα σε τούτη την πόλη: η νότια πλευρά είναι συντηρητική και στραμμένη προς ανατολάς, η βόρεια πλευρά, με τις αιωνόβιες πρεσβείες της και τα παλάτια των εμπόρων, είναι διαποτισμένη από τη νοοτροπία της Δύσης και την ελαφρότητα της σύγχρονης ζωής.

Ένας δημοφιλής χρονογράφος της πόλης […] συνέκρινε κάποτε τις μάζες των σπιτιών των δύο τμημάτων της πόλης με τα “απλωμένα φτερά ενός μικρού πουλιού με ισχνό κορμί”. Αυτή η εικόνα συνεχίζει να είναι σωστή. Η γέφυρα είναι αυτό το μικρό κορμί ανάμεσα σ’ εκείνα τα δύο τεράστια φτερά.

Ένας από τους δημοφιλέστερους σύγχρονους ολλανδούς συγγραφείς, ο Χέιρτ Μακ σ’ αυτό το βιβλίο μας προσφέρει ένα πανόραμα της ζωής στην Κωνσταντινούπολη εστιάζοντας στο μικρόκοσμο της γέφυρας του Γαλατά. Οι ιστορίες των ανθρώπων που συναντά στη γέφυρα συνδυάζονται με καθοριστικές στιγμές της Κωνσταντινούπολης και φωτίζουν ζητήματα όπως η σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη και τη Δύση, η γενοκτονία των Αρμενίων, η παρακμή και η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Στη γέφυρα του Γαλατά : η Κωνσταντινούπολη του χθες και του σήμερα / Χέιρτ Μακ, Αθήνα : Μεταίχμιο, 2008, 238σ. ; 17εκ.

Η μουσική στους Έλληνες φιλοσόφους

Σε έναν κατεξοχήν μουσικό πολιτισμό όπως είναι ο αρχαιοελληνικός, η παρουσία της μουσικής είναι έντονη όχι μόνο στις καθημερινές εκδηλώσεις της ζωής αλλά και στη φιλοσοφία. Οι πρώτες αναφορές στη μουσική βρίσκονται στους προσωκρατικούς και ο σχετικός προβληματισμός συνεχίζεται μέχρι τους νεοπλατωνικούς φιλοσόφους.
Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται οι απόψεις του Πυθαγόρα και των μαθητών του, που συσχέτισαν για πρώτη φορά τη μουσική με τα μαθηματικά, ακολουθεί ο Πλάτων, στο έργο του οποίου η μουσική κατέχει πρωταρχικό ρόλο, ο Αριστοτέλης, που με την κριτική του δίνει διαφορετικό περιεχόμενο στις θέσεις του Πλάτωνα, και τέλος ο Πλωτίνος, που μας οδηγεί προς τις τελευταίες σελίδες της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.
Θέματα που εξετάζονται, μεταξύ άλλων, είναι η σημασία της αρμονίας στην αρχαία ελληνική μουσική, ο ρόλος της μουσικής στην εκπαίδευση, η σχέση της μουσικής με την πολιτική και την ηθική, και η διάκριση ανάμεσα στη νοητή και την αισθητική μουσική.

Φιλοσοφία και μουσική : η μουσική στους Πυθαγορείους, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τον Πλωτίνο / Παύλος Καϊμάκης, Αθήνα : Μεταίχμιο, 2005, 166σ. ; 24εκ.

Υπατία: η γυναίκα που αγάπησε την επιστήμη

Η Υπατία, κόρη του μαθηματικού και αστρονόμου Θέωνα, του τελευταίου διευθυντή του μουσείου της Αλεξάνδρειας, γεννήθηκε στα μέσα του 4ου αιώνα μ.Χ. Γρήγορα ξεπέρασε σε γνώσεις τον Θέωνα και δίδαξε μια εκλεκτή ομάδα σπουδαστών, που μετέβαλαν την Αλεξάνδρεια σε ένα από τα πιο γνωστά κέντρα ερευνών της αρχαιότητας. Το 415, η Υπατία έπεσε θύμα αλλεπάλληλων βιασμών, βασανίστηκε και διαμελίστηκε από μια ομάδα φανατικών χριστιανών που δρούσαν υπό τις διαταγές του πατριάρχη της πόλης. Ωστόσο, το όνομά της διέτρεξε την Ιστορία και τη θυμόμαστε μέχρι σήμερα ως σύμβολο μιας προνομιακής ευφυΐας που αποτέλεσε πρόκληση για το σκοταδισμό της εποχής της.

Ο Πέδρο Γκάλβεθ, που κληρονόμησε από τον πατέρα του το πάθος για την επιστήμη και το θαυμασμό για την Υπατία, μας προτείνει τώρα αυτό το θαυμάσιο πορτρέτο μιας έξοχης γυναίκας, η οποία καταδικάστηκε να ζήσει σε μιαν εποχή που ούτε οι θεοί θέλουν να θυμούνται.

Υπατία : η γυναίκα που αγάπησε την επιστήμη / Πέδρο Γκάλβεθ, Αθήνα, Μεταίχμιο : 2004, 253σ. ; 20εκ.

Ως πότε θα διαβάζω;

Πόσες φορές, αλήθεια, δεν βρεθήκατε αντιμέτωποι μ’ αυτό τον καταιγισμό ερωτήσεων από τα παιδιά σας; Πόσες φορές δεν προσπαθήσατε να βρείτε τις κατάλληλες απαντήσεις στις ερωτήσεις “Γιατί να διαβάσω”; “Γιατί να σπουδάσω”; “Γιατί να πάω σχολείο”;

Το δώρο της μόρφωσης είναι η δυνατότητα να αντιλαμβανόμαστε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, να καταλαβαίνουμε πότε κάποιος μας κοροϊδεύει ή μας λέει ψέματα πάνω απ’ όλα, να μη χρειαζόμαστε κανέναν να μας πει τι να κάνουμε. Το δώρο της μόρφωσης είναι η κριτική σκέψη.

Τόσο μεγάλη και καθοριστική είναι η αξία της μόρφωσης και προφανώς δεν τη χρειάζονται μόνο οι μαθητές ή οι νέοι. Τη χρειάζονται περισσότερο οι γονείς, τη χρειάζονται ακόμα περισσότερο οι δάσκαλοι, τη χρειάζονται στον μέγιστο βαθμό όσοι λαμβάνουν αποφάσεις που επηρεάζουν τις ζωές άλλων, τη χρειαζόμαστε όλοι μας για να αποφασίζουμε για τη ζωή μας.
Ένα εξαιρετικό βιβλίο, με ιδιαίτερα έξυπνη γραφή, ευχάριστο, με χιούμορ και καυστικότητα που αξίζει
να διαβάσουν όλοι οι γονείς και εκπαιδευτικοί. Και σίγουρα όλα τα παιδιά και οι έφηβοι. Θα βοηθήσει
όλους να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της καλλιέργειας και της ανάγνωσης.

Ως πότε θα διαβάζω; : μετατρέποντας τη μάθηση από καταναγκαστικό έργο σε χαρά και δημιουργία / Μαρίνα Ψιλούτσικου, Αθήνα : Διόπτρα, 2012, 260σ. ; 21εκ.

Για το Καστελόριζο

Μια παράταιρη εικόνα στον χάρτη της Ελλάδας, ένα τετράγωνο κουτί κάτω δεξιά που δείχνει τα νησιά που δεν χωρούν να μπουν βάσει της πραγματικής τους απόστασης, οπότε κόβονται και επικολλούνται στην γωνία: Καστελόριζο (Μεγίστη), Ρω, Στρογγυλή. Στους χάρτες του Internet μάλιστα πολλές φορές δεν εμφανίζεται καθόλου, αφού χαλάει την γραμμικότητα και απαιτεί χώρο. Το ανατολικότερο άκρο της Ευρώπη απέχει 75 ναυτικά μίλια από την Ρόδο, αλλά 1,5 ναυτικό μίλι από τις τουρκικές ακτές.

Σε ένα ακόμα γύρισμα της ιστορίας, η εν λόγω περιοχή αποκτά βαρύνουσα σημασία λόγω ΑΟΖ και φυσικών πόρων. Μόνο του το Καστελόριζο κατοχυρώνει δικαιώματα σε μια μεγάλη θαλάσσια περιοχή, επιτρέποντας στην Ελλάδα να έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και απαγορεύοντας στην Τουρκία να φτάσει τα θαλάσσια σύνορα της μέχρι την Αίγυπτο.

Κι όμως, αυτός ο βαρύνουσας στρατηγικής θέσης τόπος παραμένει “μακρυνός” για το ελληνικό κράτος με σοβαρά προβλήματα σε υποδομές συγκοινωνιών, υγείας και παιδείας. Με την οικονομικίστικη λογική των τελευταίων χρόνων το Καστελόριζο είναι ένα οικονομικό πρόβλημα αφού τα έξοδα για την διατήρηση των, έστω λειψών, υποδομών είναι πολλά σε σχέση με τους 400 κατοίκους που επωφελούνται αυτών.

Υπάρχει μια διαδικτυακή πρωτοβουλία που προτρέπει να στείλουμε ένα γράμμα, μια κάρτα ή ένα βιβλίο στο Δημαρχείο Καστελορίζου, ώστε να εκφράσουμε την συμπαράσταση μας στους κατοίκους των νησιών αυτών και να ευαισθητοποιήσουμε την πολιτεία στην διαχείριση των προβλημάτων των ανατολικότερων νησιών της ευρωπαϊκής επικράτειας. Είναι μια μικρή, συμβολική κίνηση που μπορεί ο καθένας και η καθεμία να κάνουν και δεν απαιτεί ούτε πολύ χρόνο ούτε πολλά έξοδα.

Η παροικία των Καστελοριζιών στην Αυστραλία

Το αρχιπέλαγος της Μεγίστης και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος στη Λυκία θάλασσα / Γεωργίου Κ. Γιαγκάκη, Αθήνα : [χ.ε.], 1991, 63σ. ; 24εκ.

Δωδεκάνησα : τα μαργαριτάρια της Μεσογείου : the pearls of the mediterranean = Dodecanese / Νίκος Κασέρης

…Τα νησιά της Δωδεκανήσου λάμπουν στα μάτια μας σαν αληθινά μαργαριτάρια της θάλασσας. Αυτό συμβαίνει πάντα σ’ όλες τις εποχές και τους καιρούς: στην ηρεμία της άνοιξης, στα μελτέμια του καλοκαιριού και στους φουρτουνιασμένους νοτιάδες του χειμώνα. Αγαπώ την ομορφιά τους, τα βράχια, τις παραλίες, τα βουνά, τον αρχαίο και σύγχρονο πολιτισμό τους, αλλά ιδιαίτερα τους κατοίκους. Αυτά προσπάθησα να καταγράψω με την φωτογραφική μου μηχανή. Ελπίζω να κατάφερα να μεταδώσω στον αναγνώστη την επίδραση που είχαν πάνω μου η ομορφιά και το φως αυτών των μαργαριταριών του Αιγαίου και ότι θα μοιραστεί μαζί μου τη συναισθηματική και οπτική αυτή διαδρομή.