Η άλλη άκρη του νήματος

Η θάλασσα έχει μετατραπεί σ’ έναν τεράστιο κοινό τάφο, υδάτινο θέατρο μιας ατελείωτης τραγωδίας ναυαγίων, κόλαση βίας, παραμορφωτικός καθρέφτης μέσα από τον οποίο πέρασαν τα φαντάσματα όσων είχαν ελπίσει στη σωτηρία της φυγής. Μια φυγή που την πλήρωναν με το ξεπούλημα των περιουσιών τους και κακοποίηση, με την παγερή κραυγή των μανάδων και το βουβό κλάμα των μικρών παιδιών που δεν μπορούν ν’ αποκωδικοποιήσουν τη φρίκη που αντικρίζουν. Πόσο γρήγορα, άραγε, είναι αποδεκτό να διαβάσει κανείς τον αργό ρυθμό της ιερής αναπαράστασης της εξόδου βασανισμένων ανθρώπων, προδομένων από την ιστορία, ξεπουλημένων από τις ύποπτες και εγωιστικές πολιτικές; Στη Βιγκάτα ο Μονταλμπάνο έχει αναλάβει την ασφαλή αποβίβαση, την παροχή πρώτων βοηθειών στους πρόσφυγες και το ξεσκέπασμα των διακινητών. Τον βοηθά όλο το τμήμα, διάφοροι εθελοντές και δύο μεταφραστές της αραβικής γλώσσας. Ο αναγνώστης προχωρά με βήμα αργό. Δεν αντιλαμβάνεται ότι μέσα από τις σελίδες ξετυλίγεται μια μυστηριώδης υπόθεση. Ακόμη και ο Μονταλμπάνο αιφνιδιάζεται. Βρίσκεται ξαφνικά μ’ ένα μπερδεμένο “κουβάρι” στο χέρι, που αλληλοεπιδρά με τα όνειρα που βλέπει εκείνες τις δύσκολες μέρες και στα οποία πρωταγωνιστούν αναμαλλιασμένοι γάτοι έτοιμοι να ορμήσουν κι άλλοι που παίζουν ανέμελα ξετυλίγοντας το νήμα ενός κουβαριού…

Η άλλη άκρη του νήματος / Αντρέα Καμιλλέρι / μετάφραση Φωτεινή Ζερβού.Αθήνα : Πατάκης, 2019.340σ. ; 17εκ.

Υπόθεση 178 : μια νέα έρευνα του αστυνόμου Καζαμπόνα

Μετά τις “Πέντε μικρές αδικίες” ο αστυνόμος Καζαμπόνα επιστρέφει και ερευνά σε βάθος μια παλιά άγρια ιστορία που δεν ξεχνιέται εύκολα. Είναι Δεκαπενταύγουστος με φριχτό καύσωνα και στους λόφους της Τοσκάνης ανακαλύπτεται το πτώμα ενός δολοφονημένου άντρα. Πρόκειται για ξεκάθαρη εκτέλεση, όπως γίνεται αμέσως σαφές στα έμπειρα μάτια του Καζαμπόνα, ο οποίος αναγκάζεται να σπεύσει ολοταχώς. Δεν προλαβαίνει όμως να ξεκινήσει τις έρευνες και την υπόθεση αναλαμβάνει η Διεύθυνση Ερευνών κατά της Μαφίας. Παράξενο, όπως παράξενη είναι και η ατμόσφαιρα σε εκείνα τα μέρη. Ύστερα από την εκκένωση του φράγματος που κατασκευάστηκε μετά τον πόλεμο, μέσα από τα νερά της λίμνης αναδύθηκε το παλιό χωριό-φάντασμα Τόρε Γκιμπελίνα. Εκεί ο Καζαμπόνα πέφτει πάνω στη Μονίκ, μια γοητευτική και αδάμαστη Γαλλίδα δημοσιογράφο. Η γυναίκα ερευνά έναν φάκελο με μυστηριώδη έγγραφα για μια σφαγή από τους ναζί που έγινε στο βυθισμένο πια χωριό. Έναν «καυτό» φάκελο, που περνούσε από χέρι σε χέρι σαν θανατική καταδίκη, φέρνοντας μαζί του μια σειρά από ανεξήγητους φόνους. Ο Καζαμπόνα θα κληθεί να ανακαλύψει τι κρύβουν τόσα χρόνια τα ταραγμένα νερά της λίμνης. Ποιο είναι το αντίτιμο της αλήθειας; Άραγε, η απόδοση δικαιοσύνης θα βοηθήσει να ξεχαστούν τα πάντα;Η επιστροφή ενός σπουδαίου αστυνομικού. Ένας χαρακτήρας που με την οξυδέρκεια και την ανθρωπιά του έχει κερδίσει χιλιάδες αναγνώστες.

Υπόθεση 178 : μια νέα έρευνα του αστυνόμου Καζαμπόνα / Antonio Fusco / μετάφραση Γιάννα Σκαρβέλη.Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα, 2019.272σ. ; 21εκ.

Διωγμός : φωτιά, φίλη της μνήμης

Με γοήτευσε αφάνταστα!Ποιος θα μπορούσε να γράψει ένα τέτοιο αριστούργημα αν δεν είχε ζήσει όλα αυτά ο ίδιος;Ξεπέρασε εαυτό ο συγγραφέας…δε μπορείς να αφήσεις το βιβλίο!!!Αντικατοπτρίζει στο έπακρο την κοινωνία μας… Ιούλιος 1986. Μια βίλα πνιγμένη στο πράσινο έξω από τη Ρώμη. Μαζεμένη γύρω από το βραδινό τραπέζι, μια υπέροχη οικογένεια: ο Λέο, ένας σαρανταοχτάχρονος γιατρός διεθνούς φήμης, η Ραχήλ, γιατρός και μητέρα αυστηρή και αφοσιωμένη, ο Φίλιππο και ο Σάμουελ, τα παιδιά τους, στο κατώφλι της εφηβείας. Οι ειδήσεις των οχτώ αντιφεγγίζουν στο φόντο αυτής της σχεδόν τέλειας ιδιωτικής στιγμής μέχρι που, από την ίδια την τηλεόραση, έρχεται η είδηση-σκάνδαλο που θ’ αλλάξει για πάντα τη ζωή όλων των μελών της οικογένειας Ποντεκόρβο. Ο Λέο κατηγορείται για αποπλάνηση ενός δωδεκάχρονου κοριτσιού. Μέσα σε μια νύχτα ο καθηγητής Ποντεκόρβο μετατρέπεται από εκλεκτό εκπρόσωπο της κοινωνίας σε αντικείμενο της δημόσιας κατακραυγής: ανυπεράσπιστο θύμα απέναντι στο μίσος, τα κουτσομπολιά, τις κατηγορίες, τη δυσφήμηση, τον εκφοβισμό. Η δραστηριότητα του διευθυντή κλινικής, η ακεραιότητα του καθηγητή, κάθε λεπτομέρεια της προσωπικής και κοινωνικής του ζωής είναι έτοιμη να τεθεί υπό αμφισβήτηση από τους εχθρούς κι από τους φίλους του παρελθόντος, από αδηφάγους δημοσιογράφους και φιλόψογους δικαστικούς, πλανερούς βοηθούς και πανούργους δικηγόρους…Και μέσα στον εκκωφαντικό εφιάλτη, η σιωπή της συζύγου και των παιδιών του είναι ακόμη πιο εφιαλτική. Μήπως άραγε αυτοί είναι οι πρώτοι που δεν πιστεύουν στην αθωότητά του; Στον “Διωγμό” ο Πιπέρνο μάς διηγείται την ιστορία ενός επιτυχημένου ανθρώπου που απροειδοποίητα και ξαφνικά βρέθηκε αντιμέτωπος με τον ναρκισσισμό του και με τις παιδικές του αδυναμίες· μας μιλάει για μια οικογένεια, για τις συνήθειές της, τα συναισθήματα και τα ταμπού της. Αυτό το σπουδαίο μυθιστόρημα, με χαρακτήρες που θα μείνουν αλησμόνητοι, φέρνει στο προσκήνιο ένα σπίτι που μοιάζει συνταρακτικά με τα δικά μας σπίτια, το άχρονο και αλύτρωτο δράμα της ανθρώπινης δικαιοσύνης και των (αναπόφευκτων;) λαθών της.

 Διωγμός : φωτιά, φίλη της μνήμης / Αλεσσάντρο Πιπέρνο.  Αθήνα : Πατάκης, 2012 . 525σ. ; 21εκ.

Ο Αλεσσάντρο Πιπέρνο γεννήθηκε το 1972 στη Ρώμη, όπου και ζει. Διδάσκει γαλλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης Tor Vergata. Είναι συντάκτης του περιοδικού “Nuovi Argomenti”. Το 2000 δημοσίευσε το δοκίμιο “Proust Antiebreo”. Το 2005 εκδίδεται το πρώτο του μυθιστόρημα. “Με τις χειρότερες προθέσεις” το οποίο αποθεώθηκε από την κριτική και το κοινό και μεταφράστηκε σε περισσότερες από 20 γλώσσες. “Ο Διωγμός” (2010) είναι το πολυαναμενόμενο δεύτερο μυθιστόρημά του και πρώτο, αυτόνομο, μέρος ενός λογοτεχνικού δίπτυχου υπό τον γενικό τίτλο “Φωτιά, φίλη της μνήμης”, που ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2012 με την έκδοση του “Inseparabile” (“Αχώριστοι”, υπό έκδοση στα ελληνικά από τις Εκδ. Πατάκη), το οποίο τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου απέσπασε το Premio Strega, το σημαντικότερο βραβείο της Ιταλίας. Έχει επίσης γράψει το δοκίμιο “Il demone reazionario. Sulle tracce del “Baudelaire” di Sartre”.

Το κοιμητήριο της Πράγας

Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, ανάμεσα στο Τορίνο, το Παλέρμο και το Παρίσι, συναντάμε μεταξύ άλλων μια υστερική σατανίστρια, έναν αβά που πεθαίνει δύο φορές, μερικά πτώματα μέσα σ’ έναν υπόνομο του Παρισιού, τη σταδιακή μεγέθυνση του πλαστογραφήματος που έγινε γνωστό ως “Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών”, το οποίο θα εμπνεύσει στον Χίτλερ τα στρατόπεδα εξόντωσης, Ιησουίτες που δολοπλοκούν εναντίον των Μασόνων, Μασόνους, έναν Γαριβάλδη αρθριτικό και στραβοκάνη, τα σχέδια των Μυστικών Υπηρεσιών του Πιεμόντε, της Γαλλίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας, τις σφαγές στο Παρίσι της Κομούνας, όπου ο κόσμος τρώει τα ποντίκια, αηδιαστικά και ρυπαρά στέκια εγκληματιών που ανάμεσα στους ατμούς απ’ το αψέντι καταστρώνουν εξεγέρσεις στις πλατείες, ψεύτικους συμβολαιογράφους, ψεύτικες διαθήκες, διαβολικές αδελφότητες και μαύρες λειτουργίες.Εξαιρετικό υλικό για ένα μυθιστόρημα των επιφυλλίδων στο στυλ του 19ου αιώνα που, μεταξύ άλλων, εικονογραφείται όπως τα feuilletons εκείνης της εποχής. Να τι θα ικανοποιήσει ακόμα και τον χειρότερο μεταξύ των αναγνωστών. Εκτός από μια μικρή λεπτομέρεια. Με την εξαίρεση του κεντρικού ήρωα, όλα τα άλλα πρόσωπα αυτού του μυθιστορήματος υπήρξαν στ’ αλήθεια και έκαναν αυτό που κάνουν. Κι ακόμα και ο κεντρικός ήρωας κάνει πράγματα που έχουν γίνει, μόνο που κάνει πολλά, τα οποία είχαν ίσως διαφορετικούς αυτουργούς. Αλλά πού να ξέρει κανείς, όταν κινείσαι μεταξύ μυστικών υπηρεσιών, διπλών πρακτόρων, απατεώνων αξιωματικών και αμαρτωλών ιερωμένων, τα πάντα μπορούν να συμβούν. Έστω κι αν ο μόνος φανταστικός ήρωας αυτής της ιστορίας είναι ο πιο αληθινός απ’ όλους και μοιάζει πολύ με άλλους που κυκλοφορούν ακόμα ανάμεσά μας.Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά “Το όνομα του ρόδου”, το οποίο καθιέρωσε τον Ουμπέρτο Έκο ως έναν από τους σημαντικότερους λογοτέχνες του εικοστού αιώνα, το πολυαναμενόμενο “Κοιμητήριο της Πράγας” αποδεικνύει ότι το ταλέντο του ιδιοφυούς Ιταλού διανούμενου παραμένει αστείρευτο.

Το κοιμητήριο της Πράγας : μυθιστόρημα / Ουμπέρτο Έκο. Αθήνα : Ψυχογιός, 2011. 567σ. ; 21εκ.

Ο Ουμπέρτο Έκο γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε στις 5 Ιανουαρίου του 1932. Φημολογείται ότι το επώνυμο “Έκο” είναι το αρκτικόλεξο των λέξεων “Ex Caelis Oblatus”, που σημαίνει “θεϊκό δώρο”. Ακολούθησε σπουδές μεσαιωνικής φιλοσοφίας και λογοτεχνίας και έκανε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Από το 1988 είναι πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 καθηγητής της Σημειολογίας στο Μιλάνο. Το 1971 το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια του προσέφερε τη θέση του τακτικού καθηγητή της Σημειολογίας και το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Μελετών. Επίσης, είναι διευθυντής του περιοδικού “VS”. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 70, άρχισε να γράφει τα μυθιστορήματα του, κάνοντας την αρχή με “Το όνομα του Ρόδου”, που τιμήθηκε με το βραβείο Strega το 1981 και το Medicis Etranger το 1982, ενώ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Ο Έκο περνάει τον καιρό του με τη γυναίκα του και δύο παιδιά τους ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (ένα διαμέρισμα-λαβύρινθο με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι. Γνωρίζει άπταιστα πέντε γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, που χρησιμοποιεί πολύ συχνά στα βιβλία του, επιστημονικά και λογοτεχνικά. Από την αρχή της καριέρας του έως σήμερα έχει κερδίσει πολλές τιμητικές διακρίσεις και έχει κάνει δεκάδες εκδοτικές επιτυχίες. Στις πραγματείες του συγκαταλέγονται: “Opera aperta” (1962), “La struttura assente” (1968), “Θεωρία σημειωτικής” (1975), “Lector in fabula” (1979). To 1980 εμφανίστηκε ως μυθιστοριογράφος με το “Όνομα του Ρόδου”, το 1988 ακολούθησε το “Εκκρεμές του Φουκώ”.

Τελευταίο έρχεται το κοράκι

Τα διηγήματα της συλλογής “Τελευταίο έρχεται το κοράκι” θεωρούνται από τα σημαντικότερα έργα του Καλβίνο, αφού ήδη εμπεριέχουν μέσα τους όλα τα στοιχεία που έκαναν τον Ιταλό συγγραφέα αγαπητό στον κόσμο, έτσι όπως διαφέρουν μεταξύ τους θεματολογικά αλλά και υφολογικά. Βρίσκει κανείς διηγήματα που μιλούν για την αντίσταση επιμένοντας στην ηρωική της διάσταση, διηγήματα που μιλούν για τον πόλεμο και τον αντιμετωπίζουν σχεδόν ως παραμύθι, διηγήματα που αναφέρονται στην πρώτη μεταπολεμική περίοδο, διηγήματα που θα μπορούσαν να έχουν γραφεί είκοσι χρόνια πριν ή είκοσι χρόνια μετά, διηγήματα που θα μπορούσαν να έχουν τη μορφή μαχητικών πολιτικών άρθρων, διηγήματα που διαδραματίζονται στην πόλη και διηγήματα που αφορούν στη σκληρή ζωή πάνω στα βουνά, διηγήματα που κλείνουν το μάτι σε πικάντικες καταστάσεις. Από τα νεανικά του έργα, η συλλογή αυτή προαναγγέλλει ήδη τον εκφραστικό πλούτο, τη φαντασία, τις λεξικολογικές ακροβασίες, την επιμονή στη λεπτομέρεια, την πυκνή γραφή και το ιδεολογικό υπόβαθρο, ενώ συγχρόνως δείχνει πόσο επίκαιρος και καίριος είναι ο Καλβίνο, ακόμα κι όταν μιλάει για “παρωχημένα” θέματα.

Italo Calvino
Τελευταίο έρχεται το κοράκι Εκδ. Καστανιώτης, 2010

Ο Ίταλο Καλβίνο (1923-1985) γεννήθηκε στην Κούβα, αλλά σε νεαρή ηλικία εγκαταστάθηκε με τους γονείς του στην Ιταλία. Το 1943 προσχωρεί στους παρτιζάνους της ιταλικής αντίστασης. Πρωτοεμφανίστηκε στα ιταλικά γράμματα το 1947 με το μυθιστόρημα “Το μονοπάτι με τις αραχνοφωλιές” με θέμα την Αντίσταση, θέμα που πραγματεύεται και στο επόμενο βιβλίο του, μια συλλογή από διηγήματα με γενικό τίτλο “Τελευταίο έρχεται το κοράκι”. Ακολουθεί η τριλογία που τον έκανε διάσημο, τρία σύντομα μυθιστορήματα που συνθέτουν τον κύκλο “Οι πρόγονοί μας: Ο διχασμένος υποκόμης”, “Ο αναρριχώμενος βαρόνος” και “Ο ανύπαρκτος ιππότης”. Ακολουθεί, το 1956, μια συλλογή ιταλικών λαϊκών παραμυθιών που μετέγραψε ο συγγραφέας με τον τίτλο “Ιταλικοί μύθοι”, ενώ δυο χρόνια αργότερα εκδίδει τα “Διηγήματα”, συλλογή που περιέχει και την πολύ γνωστή ενότητα διηγημάτων “Οι δύσκολοι έρωτες”. Ακολουθούν δύο σύντομα μυθιστορήματα, το “Μαρκοβάλντο ή οι εποχές στην πόλη” και το “Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου” (1963) που ολοκληρώνουν τη “νεορεαλιστική” του φάση. Το 1965 και το 1967 εκδίδει δύο συλλογές “φανταστικών” διηγημάτων με τίτλους “Τα κοσμοκωμικά” και “Ταυ με μηδέν”, ενώ το 1969 εκπλήσσει όλο τον κόσμο με το “Κάστρο των διασταυρωμένων πεπρωμένων”. Ακολουθούν τα έργα “Οι αόρατες πόλεις” (1972), “Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης” (1979) και “Πάλομαρ” (1983). Μετά το θάνατό του εκδόθηκαν τα έργα “Κάτω απ’ τον ιαγουάρο ήλιο”, “Σχετικά με το παραμύθι” (δοκίμιο), “Αμερικανικά μαθήματα” (δοκίμιο), “Ο δρόμος του Σαν Τζιοβάνι”, “Γιατί να διαβάζουμε τους κλασικούς” (δοκίμιο) και “Πριν να πεις “εμπρός””.

Italo Svevo

Italo Svevo Μια ζωή  – / – Εκδ. Ροές

Το μυθιστόρημα “Μια ζωή” γράφτηκε την περίοδο του νατουραλισμού και θα μπορούσε να θεωρηθεί νατουραλιστικό έργο. Είναι ωστόσο πιο ακριβές να πούμε πως πρόκειται για ένα μυθιστόρημα α λα Φλωμπέρ, ένα από τα λίγα -το μόνο ίσως- της ιταλικής λογοτεχνίας: η εσωτερική τραγωδία αυτού του υπαλληλίσκου, του γεμάτου φιλοδοξίες και όνειρα, σχετίζεται άμεσα με την “Μαντάμ Μποβαρύ” και την “Αισθηματική αγωγή”. Είναι ένας Τριεστίνος “Μεσσιέ Μποβαρύ”, τον οποίο έπλασε αριστοτεχνικά ο Ίταλο Σβέβο στο πρώτο του αυτό βιβλίο.