Παγκόσμιος μινώταυρος

Το βιβλίο αυτό είναι μια από εκείνες τις πολύ σπάνιες εκδόσεις για την οποία μπορεί κανείς να πει ότι είναι επείγουσα, έγκαιρη και απολύτως απαραίτητη”.
Terry Eagleton

Τι έφταιξε τελικά; Η απληστία; Οι πολιτικοί; Οι τράπεζες; Εμείς οι ίδιοι; Πολλά έφταιξαν και δύσκολα κάποιος μπορεί να πείσει ότι δεν προσέθεσε κι εκείνος το λιθαράκι του στο οικοδόμημα της Κρίσης. Όμως όλα αυτά είναι υποσημειώσεις σε ένα μεγαλοπρεπέστερο, σχεδόν μυθολογικό, δράμα. Ένα οικουμενικό έπος οι ρίζες του οποίου ξεκινούν στη Μεγάλη Ύφεση του 1929 προτού επεκταθούν στη δεκαετία του ’70. Τότε ήταν που, όπως οι Αθηναίοι είχαν αναγκαστεί να τρέφουν με απαίσιους “φόρους υποτέλειας” το έγκλειστο στο Λαβύρινθο κτήνος, έτσι κι ο υπόλοιπος κόσμος άρχισε να χρηματοδοτεί τον αδηφάγο Παγκόσμιο Μινώταυρο – τα αμερικανικά ελλείμματα. Τώρα, από τα ερημωμένα μαγαζιά στους δρόμους των ελληνικών πόλεων μέχρι τις μεγαλεπήβολες συζητήσεις στα κέντρα της αμήχανης διεθνούς εξουσίας, όπου και να κοιτάξουμε, βλέπουμε τις επιπτώσεις του θανάσιμου τραυματισμού, εν έτει 2008, του Παγκόσμιου Μινώταυρου.

Ο “Παγκόσμιος Μινώταυρος” αφηγείται τα πραγματικά αίτια που επέβαλαν την Κρίση σε ολόκληρο τον πλανήτη και τα οποία, αν παραμείνουν κρυφά, ελαχιστοποιούν τις δυνατότητές μας ως Έλληνες, ως Ευρωπαίοι, να πάρουμε τις τύχες του τόπου στα χέρια μας. Το βιβλίο μας καλεί να σκεφτόμαστε οικουμενικά ώστε να μπορούμε να κρίνουμε τα της πολιτείας μας, να δρούμε τοπικά, να βελτιώνουμε ό,τι μπορούμε γύρω μας.

Παγκόσμιος Μινώταυρος : οι πραγματικές αιτίες της κρίσης / Γιάννης Βαρουφάκης.Αθήνα : Λιβάνης, 2012.468σ. ; 21εκ.  

Μιλώντας στην κόρη μου για την οικονομία

Όποιος δεν µπορεί να εξηγήσει µε απλά λόγια δύσκολες έννοιες σε νέους ανθρώπους απλά δεν τις κατανοεί αρκετά καλά ο ίδιος. Αυτό ισχύει τόσο στην περίπτωση των Μαύρων Τρυπών στα πέρατα του Σύµπαντος όσο και σε εκείνη των µαύρων τρυπών του δηµόσιου χρέους και των τραπεζικών ζηµιών. Το βιβλίο τούτο πασχίζει λοιπόν να παραθέσει µια αφήγηση για την οικονοµία που η κόρη του συγγραφέα δεν θα τη βαριόταν και η οποία, παράλληλα, θα εξηγούσε δύο πράγµατα: πώς προέκυψε ο σύγχρονος κόσµος µας και γιατί οι θεωρίες των οικονοµολόγων είναι µέρος των προβληµάτων -και όχι των λύσεων- που γεννά ο κόσµος αυτός. Θέτει, και απαντά, προκλητικά ερωτήµατα, όπως:

– Γιατί εισέβαλαν οι Βρετανοί αποικιοκράτες στην Αυστραλία και όχι οι Αβορίγινες στην Αγγλία;
– Πότε και πώς γεννήθηκε η πρωτοκαθεδρία του κέρδους;
– Γιατί δεν θα υπήρχε ποτέ πλούτος χωρίς χρέος;
– Από πού προκύπτει η εξοργιστική εξουσία των τραπεζιτών;
– Τι κρύβεται πίσω από τις οικονοµικές κρίσεις;
– Υπάρχει ελπίδα η ανθρωπότητα να πάψει να λειτουργεί ως ανόητος ιός που σκοτώνει τον οργανισµό στον οποίο ζει;
– Τι είναι το χρήµα και γιατί έχει “ανάγκη” τη δηµοκρατία;

Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας αναφέρει: “Αν και δεν εστιάζει στην ελληνική καθημερινότητα των τελευταίων, θλιβερών ετών, το βιβλίο πραγματεύεται τα μεγάλα ζητήματα της κοινωνικής οικονομίας που αγγίζουν όλους τους ανθρώπους, παντού, αλλά με τρόπο που, όποιος αναγνώστης θέλει, μπορεί να χρησιμοποιήσει ώστε να δει με διαφορετικό μάτι την πρόσφατη κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας εν μέσω μιας Ευρώπης σε κρίση, σ’ έναν κόσμο που αδυνατεί να ισορροπήσει. Ακόμα, θα διακρίνει τους λόγους που οι κρατούντες αρνούνται πεισματικά να λάβουν τις αποφάσεις που θα έφερναν τη λύτρωση των κοινωνιών μας στην Ευρώπη, στην Ελλάδα,
παγκοσμίως”.

Μιλώντας στην κόρη μου για την οικονομία / Γιάνης Βαρουφάκης.Αθήνα : Πατάκης, 2014.207σ. ; 21εκ.  

Το ταγκό των αγορών και το μεγάλο κόλπο

Τρεις “δυνάμεις” οι κύριες υπαίτιες της κρίσης: η τραπεζική ελίτ, οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης, αλλά και οι κυβερνήσεις των κρατών, συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών, χωρίς τη σύμπραξη των οποίων οι “Θεοί των Αγορών” θα έχαναν μεγάλο μέρος της δύναμής τους.

Ο κόσμος ζει στη σκιά του χρέους. Οι οικονομίες και οι κοινωνίες μεταβάλλονται, καθώς πλήττονται από έναν οικονομικό πόλεμο. Μέσα σε λίγα χρόνια έχει διαμορφωθεί το διεθνές πολιτικοοικονομικό σκηνικό των επόμενων δεκαετιών. Με αφορμή το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης μεταδίδεται αδιάκοπα το μήνυμα ότι οι κατεξοχήν υπεύθυνοι για την οικονομική τραγωδία είναι οι “άσωτοι λαοί”. Αυτοί πρέπει να υποστούν τις συνέπειες των πράξεών τους υπομένοντας σκληρή λιτότητα.
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο βιβλίο φανερώνουν μια πολύ διαφορετική εικόνα, αποκαλύπτουν το παρελθόν, αναλύουν το παρόν και προϊδεάζουν για το μέλλον της κρίσης, καταρρίπτοντας μύθους, πλάνες και ψευδαισθήσεις και αναδεικνύοντας ένα τρίγωνο συμφερόντων που με τις λανθασμένες ή σωστές επιλογές του ορίζει την οικονομική μοίρα του κόσμου.
Ένα βιβλίο του Πάνου Παναγιώτου, αναλυτή των μεγαλύτερων αποκαλύψεων για την κρίση που ταλανίζει όλους μας, το οποίο προκαλεί σοκ, θλίβει, εξοργίζει, αλλά τελικά ανακουφίζει τον αναγνώστη μέσα από τη λυτρωτική δύναμη της γνώσης.
Μέσα από την ανάλυση των συμπερασμάτων σωρείας μελετών διεθνών οργανισμών, ινστιτούτων, εταιρειών και κορυφαίων πανεπιστημίων, την παρουσίαση δημοσιευμάτων από το διεθνή Τύπο, την ανάδειξη στοιχείων από παγκόσμιες βάσεις δεδομένων και ακόμα τη χρήση εμπιστευτικών πληροφοριών, ανασυντίθεται το παζλ της κρίσης και δίνονται για πρώτη φορά απαντήσεις για το πότε και πώς δημιουργήθηκε και προκλήθηκε, πώς θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, πώς και γιατί έγινε η καταστροφική διαχείρισή της, ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης όσων εμπλέκονται σε αυτή, ποιοι και πώς την εκμεταλλεύονται.
Θέματα καυτά, όπως οι κρυφές ευθύνες των ΗΠΑ, της Ελβετίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας, το σχέδιο για μια παγκόσμια διάσωση της ελίτ των τραπεζών σε βάρος των πολιτών, η κρίση χρέους, η μανία για δημοσιονομική λιτότητα, οι αναδιαρθρώσεις, οι πτωχεύσεις, οι εκβιασμοί κρατών, το PSI, τα ψεύτικα διλήμματα, οι πολιτικοί και οικονομικοί κερδοσκόποι, η νέα χρηματοπιστωτική τάξη πραγμάτων, αλλά και οι ρεαλιστικοί τρόποι για να κοπεί οριστικά ο “γόρδιος δεσμός” της κρίσης, παρατίθενται με τρόπο απλό, κατανοητό και άκρως αποκαλυπτικό.

Το ταγκό των αγορών και το μεγάλο κόλπο / Πάνος Παναγιώτου.Αθήνα : Λιβάνη , 2012.415σ. ; 21εκ.

Η καλή κοινωνία

Κανένας δεν μπορεί να εξηγήσει το παιχνίδι μεταξύ των οικονομικών και των κοινωνικών δυνάμεων με τόση σαφήνεια όση ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ και κανένας δεν μπορεί να εφοδιάσει καλύτερα τους σύγχρονους ανθρώπους με τις πληροφορίες που χρειάζονται για να πάρουν υπεύθυνες αποφάσεις για το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους.
Σ’ αυτό το μεστό επιχειρημάτων και εύγλωττο βιβλίο, ο εξέχων οικονομολόγος Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ παρουσιάζει το προσχέδιο για μια κοινωνία που είναι πιο συμπονετική για τους λιγότερο ευνοημένους και οικονομικά βιώσιμη για όλους. Δείχνει το δρόμο προς τους εφικτούς στόχους για μια “καλή κοινωνία”: προσωπική ελευθερία, βασική ευημερία, φυλετική και εθνική ισότητα, ευκαιρίες για μια ζωή που αξίζει. Πάντως αυτό δεν είναι μια ουτοπική ανταπόκριση στις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος. Ο Γκαλμπρέιθ αναγνωρίζει τις αδυναμίες του ανθρώπου, τις διαφορές στην αντίληψη και τα κίνητρα και τα τρομακτικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν αυτοί που προκαλούν το status quo. Ακόμη, η αισιοδοξία του Γκαλμπρέιθ λάμπει καθώς εξηγεί πώς θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε έναν ανθρώπινο κόσμο αποβάλλοντας αφενός τη σημερινή συμβατική αντίληψη για τον πληθωρισμό, το έλλειμμα, τους φόρους και τη μετανάστευση και αφετέρου αναγνωρίζοντας την τεράστια αξία της παιδείας, της ευθύνης για το περιβάλλον και της πολιτικής δράσης που η καλή κοινωνία απαιτεί.

Η καλή κοινωνία / Τζον Κένεθ Γκαλμπρέϊθ.  Η καλή κοινωνία /  230σ. ; 21εκ

Η ηθική πίσω από την κρίση

Η “διχοτόμηση” οικονομικών και ηθικής κυριαρχεί. Εκλαμβάνουμε τα οικονομικά ως θετική επιστήμη, ανεξάρτητη από τη φιλοσοφία, ενώ ήταν κομμάτι της. Παγιδευτήκαμε στην αντίληψη πως οικονομικά και ηθική είναι δύο μη εφαπτόμενα πεδία, ενώ στην πράξη κανένα δεν μπορεί να αποφύγει τις συνέπειες του άλλου. Η απόσταση ηθικής και πολιτικής μεγάλωσε και καθορίζεται από πίστη σε μια ιδέα “φυσικής τελειότητας” της αγοράς που αρνείται την ελεύθερη βούληση, προσδίδοντας προορισμό στην εξέλιξη, αντίθετα από τον Δαρβίνο. Νέες ηθικές θεωρίες αντέστρεψαν τις προηγούμενες αλλάζοντας τους αυτοματισμούς του κοινού νου, ενώ τα οικονομικά εργαλεία γίνονται στόχοι, βάζοντας τη δημοκρατία σε κίνδυνο. Η αντίδραση σε όλα αυτά κυριαρχείται από ασπρόμαυρη, θολή κι εθελοτυφλούσα ηθικολογία, που διαχωρίζει σε “καλούς” και “κακούς”, χωρίς αντίληψη για το γεγονός πως η κατάρριψη ενός δόγματος δεν δικαιώνει το αντίθετό του.

Η απόρριψη της έννοιας του “κοινού καλού”, ώστε να μην είναι τα άτομα μέσα για την επίτευξή του, οδήγησε στην οπτική της κοινωνίας ως συνόλου ατόμων. Η εφαρμογή όμως απαιτεί θυσίες πολλών ατόμων υπέρ του δόγματος πως κοινωνία δεν υπάρχει. Ο άνθρωπος όμως δεν μπορεί παρά να δημιουργεί ομάδες και κοινωνίες. Είμαστε καταδικασμένοι να διαφωνούμε αιωνίως για το ποιο είναι το “καλό” τους χωρίς να βρεθεί οριστική λύση. Μπορούμε όμως να αποφύγουμε τα όρια που τίθενται από τη βιοφυσική πραγματικότητα επιστρέφοντας στην ουτοπική αμεριμνησία; Είναι η συνεχής ανάπτυξη εφικτή; Πιστεύουμε στην επιστήμη ή μήπως δεν έχουμε λύσει τους λογαριασμούς μας με τη μεταφυσική πίστη; Ποια εν τέλει είναι η ηθική στην οποία όλοι σχεδόν μπορούμε να συμφωνήσουμε;

Το νήμα ξετυλίγεται από τα μέσα του 19ου αιώνα με τη διάδοση των ιδεών του Herbert Spencer, που οδήγησαν στον κοινωνικό Δαρβινισμό, και καταλήγει στις ακραίες ιδέες της Ayn Rand, που επιδρούν ευρέως σήμερα, μαγνητίζοντας ένα καθοριστικό κομμάτι του πολιτικού γίγνεσθαι. Στην περιφέρεια της παγκόσμιας κρίσης αλλά και στο επίκεντρό της, η Ελλάδα ζει τη δική της. Είναι μια κρίση ιδεών.

Η ηθική πίσω από την κρίση : σκέψεις για την ηθική φιλοσοφία εν μέσω οικονομικής κρίσης / Φίλιππος Δραγούμης.Αθήνα : Άγρα, 2013.322σ. ; 21εκ.

23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό

Μας λένε ότι ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς μπορεί να έχει τα ελαττώματά του, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει άλλη βιώσιμη εναλλακτική λύση που να προσφέρει ευημερία σε όλους. Οι Δυτικές χώρες λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και είναι οικονομικά πιο δραστήριες σε σύγκριση με τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η τεχνολογική ανάπτυξη αποτελεί το μέλλον όλων μας.Σωστό;Λάθος!Λάθος!Λάθος!
Το βιβλίο αυτό θα ταρακουνήσει συθέμελα  ό,τι έχουμε ακούσει περί οικονομίας. Θα αποκαλύψει την αλήθεια για τα ψέματα που μας λένε και θα μας δείξει πώς λειτουργεί πραγματικά το σύστημα, φανερώνοντας μεταξύ άλλων ότι:
– Δεν υφίσταται ελεύθερη αγορά.
– Η παγκοσμιοποίηση δεν κάνει τον κόσμο πλουσιότερο.
– Δεν ζούμε σε έναν ψηφιακό κόσμο – το πλυντήριο άλλαξε τη ζωή μας σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι το διαδίκτυο.
– Οι φτωχές χώρες είναι πιο καινοτόμες από τις πλούσιες.
– Τα υψηλόμισθα στελέχη δεν παράγουν καλύτερα αποτελέσματα.
Το παρόν βιβλίο παρέχει πλήθος πληροφοριών και στοιχείων για το χρήμα, την ισότητα, την ελευθερία και την απληστία, ενώ αποκαλύπτει ότι η σύγχρονη “ελεύθερη αγορά” όχι μόνο βλάπτει τους ανθρώπους, αλλά και αποτελεί αναποτελεσματικό τρόπο χειραγώγησης της οικονομίας. Ο Τσανγκ παραθέτει εναλλακτικές λύσεις και αποδεικνύει ότι μπορούμε να ακολουθήσουμε μια καλύτερη πορεία.

23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό / Χα – Τζουν Τσανγκ .Αθήνα : Καστανιώτη, 2011 .350σ. ; 21εκ.

Ο Χα-Τζουν Τσανγκ γεννήθηκε το 1963 στη Σεούλ. Είναι ένας από τους πλέον διακεκριμένους επιστήμονες στον τομέα της αναπτυξιακής οικονομίας και καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας της Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Το 2005 τιμήθηκε με το βραβείο Βασίλι Λεόντιεφ για τη Διεύρυνση των Οριζόντων της Οικονομικής Σκέψης. Μεταξύ των βιβλίων του περιλαμβάνονται τα “Kicking Away the Ladder: Development Strategy in Historical Perspective”, που τιμήθηκε με το βραβείο Γκούναρ Μίρνταλ το 2003, και “Bad Samaritans: Rich Nations, Poor Policies and the Threat to the Developing World” (2007).