Αλλάζει ο άνθρωπος;

Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν επειδή ο καιρός περνάει. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν επειδή έζησαν κάποια συνταρακτικά γεγονότα. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν επειδή ερωτεύτηκαν. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν επειδή άλλαξε η οικονομική τους περιουσία. Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν επειδή το βιογραφικό τους γέμισε με πολλούς ακαδημαϊκούς τίτλους.Οι άνθρωποι αλλάζουν αν….

Αλλάζει ο άνθρωπος; / Δημήτρης Καραγιάννης. Αθήνα : Αρμός, 2018. 491σ. ; 21εκ. 

Αυτό ήταν η ζωή; τότε άλλη μια φορά : αναμνήσεις ενός ψυχίατρου

Στη μακρόχρονη καριέρα του ο Ίρβιν Γιάλομ ασχολήθηκε με τη διερεύνηση της ζωής των άλλων. Στο βιβλίο “Αυτό ήταν η ζωή; Τότε άλλη μια φορά!: Αναμνήσεις ενός ψυχίατρου”, την αυτοβιογραφία του, που από καιρό την περιμέναμε, στρέφει το θεραπευτικό βλέμμα του στον εαυτό του, εξετάζει τις σχέσεις που τον διαμόρφωσαν και σκιαγραφεί το πρωτοποριακό του έργο, για το οποίο έγινε διάσημος.Παιδί Ρωσοεβραίων μεταναστών, ο Γιάλομ μεγάλωσε σε μια εργατική γειτονιά της Ουώσινγκτον. Θέλοντας να ξεφύγει από τα όριά της, έβαλε σκοπό να γίνει γιατρός. Η ανέλιξή του ήταν εντυπωσιακή: Ο Γιάλομ μοιράζεται με τους αναγνώστες το ξεκίνημά του στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, εν μέσω των πολιτισμικών ζυμώσεων και ταραχών της δεκαετίας του 1960, τη στροφή του στη συγγραφή λογοτεχνικών έργων, για να διερευνήσει σε μεγαλύτερο βάθος την ανθρώπινη ψυχή, και την εξέλιξή του σε συγγραφέα παγκόσμιου βεληνεκούς.Στην αυτοβιογραφία του παρακολουθούμε επίσης πώς ο Γιάλομ διαμόρφωσε την πρωτοποριακή του προσέγγιση στην ομαδική ψυχοθεραπεία και πώς εξελίχθηκε στον σημαντικότερο σύγχρονο υπαρξιακό ψυχοθεραπευτή, αντλώντας από τη σοφία μεγάλων στοχαστών όλων των εποχών. Ανακαλύπτουμε από πού εμπνεύστηκε τα βιβλία του που αγαπήθηκαν από το διεθνές αναγνωστικό κοινό, όπως ο Δήμιος του έρωτα και το Όταν έκλαψε ο Νίτσε, όπου η σύνθεση ψυχολογίας και φιλοσοφίας οδήγησε σε μια νέα αποκαλυπτική κατανόηση της ανθρώπινης συνθήκης. Συνυφαίνοντας τις ιστορίες των πιο αξιομνημόνευτων ασθενών του με αφηγήσεις για προσωπικούς του έρωτες, διαβάσματα, περιπέτειες, απογοητεύσεις, οικογενειακές στιγμές και επαγγελματικές επιτυχίες, το βιβλίο “Αυτό ήταν η ζωή; Τότε άλλη μια φορά!: Αναμνήσεις ενός ψυχίατρου” ανοίγει στους αναγνώστες ένα παράθυρο στην οικογενειακή ζωή του Γιάλομ, στην επιστημονική και ψυχοθεραπευτική πορεία του και στη συγγραφή των βιβλίων που τον καθιέρωσαν.Σε αυτό, το τελευταίο του βιβλίο, ο Γιάλομ αντλεί σοφία από ένα απόσπασμα του Καρόλου Ντίκενς: “Γιατί, καθώς πλησιάζω προς το τέλος, ο κύκλος κλείνει και πορεύομαι όλο και περισσότερο προς την αρχή”. Ανατρέχει στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε και μας προσκαλεί να εξετάσουμε τη δική μας αφετηρία, προσφέροντας ίσως το μεγαλύτερο δώρο του στους αναγνώστες.Για τους Έλληνες αναγνώστες, το βιβλίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Ο Γιάλομ αφιερώνει δύο κεφάλαια στην Ελλάδα και περιγράφει με λεπτομέρειες τις επισκέψεις του στη χώρα όπου ζουν οι περισσότεροι κατά κεφαλήν αναγνώστες του στον κόσμο.

Αυτό ήταν η ζωή; : τότε άλλη μια φορά : αναμνήσεις ενός ψυχίατρου / Irvin D. Yalom / μετάφραση Ευαγγελία Ανδριτσάνου. Αθήνα : Άγρα, 2018. 475σ. ; 21εκ. 

Ανθρωπος και ψυχή

Από το τεράστιο σε όγκο έργο του Καρλ Γκούσταφ Γιούνγκ, η Γιολάντα Γιακόμπι, η καλύτερη μαθήτρια και συνεχίστριά του, συγκέντρωσε σε ένα – επίσης ογκώδες – βιβλίο, σταχυολογημένα κομμάτια, αντιπροσωπευτικά και χαρακτηριστικά της συμβολής του μεγάλου ψυχολόγου. Από την εργασία αυτή κάναμε μια στενότερη και αυστηρότερη επιλογή, σαν απόσταγμα, για τη συγκέντρωση τέτοιων αποσπασμάτων που φαίνεται να αποτελούν ορόσημα της σκέψης του Γιούνγκ. Η αξιολογική εργασία της Γιακόμπι δέχεται έτσι στην ελληνική έκδοση μια οξύτητα στην αξία των αποσπασμάτων μετά το «κοσκίνισμά» τους, διατηρεί όμως και εδώ όλη την προβληματικότητα, τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα, του εγχειρήματός της να δώσει με αφοριστική μορφή μια γενική εικόνα του έργου του Γιούνγκ.

Ανθρωπος και ψυχή / Κάρλ Γκούσταφ Γιούνγκ.  Αθήνα : Επίκουρος,  1974.  62 σ.  ; 21εκ. 

Ταπείνωση και ντροπή : γυναίκες τοξικομανείς

Στην εποχή μας πυκνώνουν οι στρατιές των αποκλεισμένων, των ανθρώπων που το καπιταλιστικό σύστημα μέσα στην κρίση του αντιμετωπίζει ως “απορρίμματα”, χρησιμοποιώντας όλες τις μορφές ακραίας ταπεινωτικής βίας. Άνεργοι, άστεγοι, οροθετικοί, τοξικομανείς, αλκοολικοί, ψυχασθενείς, μετανάστες και άλλοι “παρίες” βιώνουν την κρίση σαν μια τραυματική κατάσταση διαρκείας, αισθάνονται ταπεινωμένοι, χωρίς αξιοπρέπεια και ντρέπονται γι’ αυτό. Αυτή η ντροπή ως συλλογικό συναίσθημα, στο οποίο ενσταλάζεται επίσης συλλογικά και η ενοχή, γίνεται όπλο στα χέρια της βιοεξουσίας για να κρατά ανήμπορους και αδρανείς, βυθισμένους στη σιωπή και τη δυστυχία όλους τους ταπεινωμένους και καταφρονεμένους.

Το έναυσμα για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, που συμπυκνώνει κλινική παρατήρηση και εμπειρία πολλών δεκαετιών, δόθηκε την άνοιξη του 2012, όταν με εντολή των υπουργών Λοβέρδου και Χρυσοχοΐδη διαπομπεύτηκαν τοξικομανείς, οροθετικές γυναίκες, μια πολιτική πράξη ακραίας βαρβαρότητας.

Το βιβλίο πραγματεύεται το συναίσθημα της ντροπής, όπως αυτό βιώνεται από γυναίκες τοξικομανείς. Εξετάζει το χαρακτήρα της, ως ατομικό και συνάμα κοινωνικό συναίσθημα, τις πηγές, τις αιτίες, τις εκδηλώσεις της, τη σχέση με την ενοχή αλλά και τη θεραπευτική αντιμετώπισή της στα πλαίσια της διαδικασίας απεξάρτησης, με ιδιαίτερη έμφαση στο ψυχόδραμα. Ανάμεσα στα κεφάλαια του βιβλίου παρεμβάλλονται οι ιστορίες ζωής εξαρτημένων γυναικών ενταγμένων στα θεραπευτικά προγράμματα γυναικών και μητέρων του 18 ΑΝΩ. Επιλέχθηκαν γυναίκες, μολονότι η ντροπή αφορά και τα δύο φύλα. Είναι όμως πιο έντονη στις γυναίκες, γιατί η σημερινή ανδροκρατική κοινωνία, με τα ενισχυμένα λόγω της κρίσης κοινωνικά στερεότυπα σε βάρος των γυναικών, καταπιέζει και στιγματίζει διπλά την εξαρτημένη γυναίκα.

Τις ιστορίες αυτών των γυναικών παρουσιάζουμε σ’ αυτό το βιβλίο, συνδέοντας την ντροπή με την ταπείνωση, τον ψυχικό τραυματισμό, την κακοποίηση, την απαξίωση, την προσβολή, την περιφρόνηση και αναδεικνύοντας τόσο την κοινωνική διάσταση αυτού του διαβρωτικού για τον ψυχισμό συναισθήματος όσο και τη δυνατότητα της υπέρβασής του.

Τo βιβλίο υπαγορεύθηκε από την ανάγκη συλλογικής αντίστασης στις συνέπειες της συστημικής κρίσης που εξαθλιώνει και εξευτελίζει τον άνθρωπο ως άνθρωπο.

Ταπείνωση και ντροπή : γυναίκες τοξικομανείς / Κατερίνα Μάτσα.  Αθήνα : Άγρα, 2013 153σ. ; 21εκ.

«Η ντροπή, όπλο στα χέρια της εξουσίας»