…Και μετά τα πενήντα τι;

– Στα 50 είδα το σώμα μου να καταρρέει και έπαθα σοκ…
– Πολύ λίγο με απασχολεί η ηλικία. Αλλά καταλαβαίνω ότι αλλάζουν πράγματα μέσα μου…
– Νιώθω πιο ανάλαφρη τώρα απ’ ότι στα 35. Μου βγαίνει μια ζωντάνια που ποτέ μου δεν είχα…
– Νιώθω μεσήλικη από τότε που έφυγαν τα παιδιά μου από το σπίτι…
– Είναι από τα καλύτερα χρόνια, γιατί συνδυάζεις νιάτα και ωριμότητα. Το υλικό σώμα αδυνατεί κάπως, ενισχύεται το πνεύμα…
– Η λογική λέει ότι ανήκω στη μέση ηλικία, αλλά δεν το νιώθω, νιώθω πολύ νέα… Όμως ποτέ δε θα φλέρταρα…
– Βιώνω την ωραιότερη περίοδο της ζωής μου…

(από τις μαρτυρίες των γυναικών)

Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί μια κοινωνιολογική έρευνα ή συλλογή στατιστικών δεδομένων. Η επιδίωξη ήταν να αφουγκραστούμε διαφορετικές μαρτυρίες που θα απεικόνιζαν το πολυεπίπεδο πρόσωπο της σύγχρονης γυναίκας στην Ελλάδα. Εκείνης που ωρίμασε σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, έχοντας μνήμες ακόμα από τη δεκαετία του ’60. Φυσικά δεν υπάρχει ομοιομορφία στις απαντήσεις, όπως δεν υπάρχουν ενός είδους βιώματα, παρά ένα πλούσιο μωσαϊκό εμπειριών. Εκεί συχνά η κάθε γυναίκα καθρεφτίζεται στα λόγια των άλλων γυναικών που μιλούν για το πριν, το μετά και το παρόν της μέσης ηλικίας.

Και μετά τα πενήντα τι; : μαρτυρίες γυναικών για τη μέση ηλικία / Τασώ Γαϊτάνη κ. ά.Αθήνα : Αλεξάνδρεια, 2011. 207σ. ; 21εκ.

Ταπείνωση και ντροπή : γυναίκες τοξικομανείς

Στην εποχή μας πυκνώνουν οι στρατιές των αποκλεισμένων, των ανθρώπων που το καπιταλιστικό σύστημα μέσα στην κρίση του αντιμετωπίζει ως “απορρίμματα”, χρησιμοποιώντας όλες τις μορφές ακραίας ταπεινωτικής βίας. Άνεργοι, άστεγοι, οροθετικοί, τοξικομανείς, αλκοολικοί, ψυχασθενείς, μετανάστες και άλλοι “παρίες” βιώνουν την κρίση σαν μια τραυματική κατάσταση διαρκείας, αισθάνονται ταπεινωμένοι, χωρίς αξιοπρέπεια και ντρέπονται γι’ αυτό. Αυτή η ντροπή ως συλλογικό συναίσθημα, στο οποίο ενσταλάζεται επίσης συλλογικά και η ενοχή, γίνεται όπλο στα χέρια της βιοεξουσίας για να κρατά ανήμπορους και αδρανείς, βυθισμένους στη σιωπή και τη δυστυχία όλους τους ταπεινωμένους και καταφρονεμένους.

Το έναυσμα για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, που συμπυκνώνει κλινική παρατήρηση και εμπειρία πολλών δεκαετιών, δόθηκε την άνοιξη του 2012, όταν με εντολή των υπουργών Λοβέρδου και Χρυσοχοΐδη διαπομπεύτηκαν τοξικομανείς, οροθετικές γυναίκες, μια πολιτική πράξη ακραίας βαρβαρότητας.

Το βιβλίο πραγματεύεται το συναίσθημα της ντροπής, όπως αυτό βιώνεται από γυναίκες τοξικομανείς. Εξετάζει το χαρακτήρα της, ως ατομικό και συνάμα κοινωνικό συναίσθημα, τις πηγές, τις αιτίες, τις εκδηλώσεις της, τη σχέση με την ενοχή αλλά και τη θεραπευτική αντιμετώπισή της στα πλαίσια της διαδικασίας απεξάρτησης, με ιδιαίτερη έμφαση στο ψυχόδραμα. Ανάμεσα στα κεφάλαια του βιβλίου παρεμβάλλονται οι ιστορίες ζωής εξαρτημένων γυναικών ενταγμένων στα θεραπευτικά προγράμματα γυναικών και μητέρων του 18 ΑΝΩ. Επιλέχθηκαν γυναίκες, μολονότι η ντροπή αφορά και τα δύο φύλα. Είναι όμως πιο έντονη στις γυναίκες, γιατί η σημερινή ανδροκρατική κοινωνία, με τα ενισχυμένα λόγω της κρίσης κοινωνικά στερεότυπα σε βάρος των γυναικών, καταπιέζει και στιγματίζει διπλά την εξαρτημένη γυναίκα.

Τις ιστορίες αυτών των γυναικών παρουσιάζουμε σ’ αυτό το βιβλίο, συνδέοντας την ντροπή με την ταπείνωση, τον ψυχικό τραυματισμό, την κακοποίηση, την απαξίωση, την προσβολή, την περιφρόνηση και αναδεικνύοντας τόσο την κοινωνική διάσταση αυτού του διαβρωτικού για τον ψυχισμό συναισθήματος όσο και τη δυνατότητα της υπέρβασής του.

Τo βιβλίο υπαγορεύθηκε από την ανάγκη συλλογικής αντίστασης στις συνέπειες της συστημικής κρίσης που εξαθλιώνει και εξευτελίζει τον άνθρωπο ως άνθρωπο.

Ταπείνωση και ντροπή : γυναίκες τοξικομανείς / Κατερίνα Μάτσα.  Αθήνα : Άγρα, 2013 153σ. ; 21εκ.

«Η ντροπή, όπλο στα χέρια της εξουσίας»

The Stone Diaries

An aged woman discovers herself as she reflects upon her life, which spans much of the 20th century. 

The stone diaries        London : Penguin Books, 1993   361σ. ; 20εκ

Carol Shields biography, with many photographs

Πόση μητέρα χρειάζεται ο άνθρωπος; η “Καλή Μητέρα”: Μύθος και πραγματικότητα

Τα μέσα ενημέρωσης, η διαφήμιση, ακόμα και κάποιοι σύμβουλοι σε περιοδικά μεταδίδουν σε όλους τους τόνους ότι η μητέρα είναι αναντικατάστατη για το παιδί της, ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του. Κι ότι η δική της και μόνο φροντίδα μπορεί να του εξασφαλίσει ένα καλό ξεκίνημα στη ζωή. Έτσι, είναι πολλές οι γυναίκες που βρίσκονται μπροστά στο δίλημμα σχετικά με το ποιoς πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο στη ζωή τους: Τα παιδιά, η καριέρα ή ο εαυτός τους; Κι όταν, ύστερα από πολλή σκέψη, αποκτούν επιτέλους ένα παιδί, αισθάνονται ότι έχουν χρέος να του προσφέρουν το καλύτερο δυνατό, παραμελώντας εντελώς τις δικές τους ανάγκες.

Η Χέρραντ Σενκ ρίχνει ένα προσεκτικό φως σ’ αυτό το θέμα, συγκρίνει το παρελθόν με το παρόν, και δίνει στις γυναίκες θάρρος και υποστήριξη, προσφέροντάς τους την αναγνώριση που τους ανήκει.

Πόση μητέρα χρειάζεται ο άνθρωπο; : η “καλή μητέρα”- μύθος και πραγματικότητα / Χέρραντ Σενκ.Αθήνα : Θυμάρι, 2003 253σ. ; 21εκ.

Μυστικά γυναικών , από μητέρα σε κόρη

Κάθε μητέρα «ψιθυρίζει μυστικά» στο αυτί της κόρης της. Από τη στιγμή της γέννησης κιόλας, μέσα από τις απλές, καθημερινές της κινήσεις, μέσα από τον τρόπο που μιλά και φροντίζει το μωρό της, κάθε μητέρα μεταφέρει ασταμάτητα στην κόρη της τις απόψεις της για τον κόσμο. Κάθε συμπεριφορά της μητέρας επηρεάζεται από ένα βασικό παιδαγωγικό πρόγραμμα. Ο κύριος στόχος της είναι να κάνει το κοριτσάκι της γυναίκα τού αύριο – και προς αυτή την κατεύθυνση κινείται ευσυνείδητα. Στο Μυστικά γυναικών – από μητέρα σε κόρη, ο Μπερτράν Κραμέρ περιγράφει τις πρώιμες σχέσεις τριών μητέρων με τις κόρες τους. Μέσα από τις ψυχοθεραπείες, στις οποίες συμμετείχαν μητέρες και κόρες μαζί, ο συγγραφέας αποκαλύπτει με ποιους τρόπους οι μητέρες διακοινωνούν στις κόρες τους τις απόψεις τους για τη θηλυκότητα, τη μητρότητα, τις σχέσεις των δύο φύλων και πώς οι κόρες αφομοιώνουν αυτές τις επιδράσεις και προσαρμόζονται ή εναντιώνονται στα παιδαγωγικά προγράμματα των γονέων τους. Στην εποχή μας, όπου οι γυναίκες ταλαντεύονται ανάμεσα στις αντικρουόμενες απαιτήσεις της επαγγελματικής τους ζωής και της μητρότητας, ο συγγραφέας μάς βοηθά να θέσουμε τις βάσεις μιας περισσότερο αρμονικής μητρικής ταυτότητας, η οποία θα αποτελέσει την εγγύηση της αρμονικής εξέλιξης της κόρης.

Μυστικά γυναικών : από μητέρα σε κόρη / Μπέρτραν Κράμερ.Αθήνα : Καστανιώτης, 1999.172σ. ; 21εκ.