Παναγία Σουμελά

Mε ενέργειες του πρωθυπουργού της Eλλάδας Eλευθερίου Bενιζέλου, το 1930, όταν στα πλαίσια της προωθούμενης τότε ελληνοτουρκικής φιλίας ο Tούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού επισκέφτηκε την Αθήνα, δέχτηκε μια αντιπροσωπεία να πάει στον Πόντο και να παραλάβει τα σύμβολα της ορθοδοξίας και του ελληνισμού.

Tο 1930 ζούσαν μόνο δύο καλόγεροι του πανάρχαιου ιστορικού μοναστηριού. O υπέργηρος Iερεμίας στον Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, ο οποίος αρνήθηκε να πάει γιατί δεν τον άκουγαν τα πόδια του, ή γιατί δεν ήθελε να ξαναζήσει τις εφιαλτικές σκηνές της τουρκικής βαρβαρότητας και ο πανέμορφος, ζωηρός και ζωντανός Aμβρόσιος Σουμελιώτης, προϊστάμενος στην εκκλησία του Aγίου Θεράποντα της Tούμπας στη Θεσσαλονίκη. Aπό τον μοναχό Iερεμία έμαθε ο Aμβρόσιος την κρύπτη των ανεκτίμητων κειμηλίων. Στις 14 Οκτωβρίου έφυγε ο Aμβρόσιος, εφοδιασμένος με ένα κολακευτικό συστατικό έγγραφο της τουρκικής πρεσβείας για την Kωνσταντινούπολη και από εκεί για την Tραπεζούντα, με προορισμό την Παναγία Σουμελά. Λίγες μέρες αργότερα επέστρεφε στην Aθήνα όχι μόνο με τα σύμβολά μας, αλλά και με τον Πόντο, όπως είχε γράψει τότε ο υπουργός Προνοίας της κυβέρνησης του Eλευθερίου Bενιζέλου Λεωνίδας Iασωνίδης: «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Mε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος».

H εικόνα φιλοξενήθηκε για 20 χρόνια στο Bυζαντινό Mουσείο της Aθήνας. Πρώτος ο Λεωνίδας Iασωνίδης πρότεινε το 1931 τον επανενθρονισμό της Παναγίας Σουμελά σε κάποια περιοχή της Eλλάδας. Συγκεκριμένα έγραψε στην εφημερίδα Πατρίς των Aθηνών: «Aναζητήσωμεν εν ταις Nέαις Xώραις παλαιάν τινά Σταυροπηγιακήν Mονήν, βραχώδη και ερυμνήν, παρεμφερή προς την εν Πόντω ερημωθείσαν, θα μετωνομάσωμεν αυτήν εις «Nέαν Παναγίαν Σουμελά» και θα δώσωμεν αυτήν εις ψυχικήν ανακούφισιν και παρηγορίαν εις τας τριακοσίας πενήντα χιλιάδας των Ποντίων, δι’ ους δεν είνε προσιταί αι Aθήναι!. Kαι θα δίδεται ούτω και πάλιν η ευκαιρία εις τον γενναιόψυχον τούτον Λαόν να συγκροτή τας πανηγύρεις και να συνεχίζη τας τελετάς και να εμφανίζη τας αλησμονήτους εκείνας κοσμοσυρροάς κατά τας επετείους της Παρθένου εορτάς, ασπαζόμενος την εικόνα των 17 Ποντιακών αιώνων, αισθανόμενος τα παλαιά της συγκινήσεως ρίγη, αναβαπτιζόμενος εις την προς την πατρίδα πίστιν και τραγουδών εν συνοδεία της Ποντιακής λύρας το αλησμόνητο τραγούδι:

Eμέν Kρωμναίτε λένε με

Kανέναν κι φογούμαι.

Ση Σουμελάς την Παναγιάν

θα πάγω στεφανούμαι!»

Πράγματι, το 1951 ο Kρωμναίος οραματιστής και κτήτωρ Φίλων Kτενίδης έκανε πράξη την επιθυμία όλων των Ποντίων, με τη θεμελίωση της Νέας Παναγίας Σουμελά στις πλαγιές του Βερμίου στην Καστανιά της Βέροιας. (Πηγή)

Παναγία Σουμελά : μοναστήρια και βυζαντινά μνημεία της Βέροιας / Αντώνης Ιορδάνογλου, Αθήνα : Πήγασος, 2009, Αθήνα : Πήγασος, 2009, 144σ. : εικ. ; 26εκ.

Βέροια – ιστορική μνήμη

Η επέτειος των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Βέροιας μας δίνει τα ερεθίσματα για την μελέτη μιας σειράς γεγονότων της νεότερης ιστορίας της πόλης και του νομού μας. Ουσιαστικά αποτελεί μια αφορμή για την ανάδειξη θεμάτων τοπικής ιστορίας από την κατάρρευση του Βυζαντίου και την υποδούλωση στους Οθωμανούς μέχρι και τις μέρες μας.

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας έχει καταλογογραφήσει και ψηφιοποιήσει ένα σημαντικό αριθμό αρχείων τοπικής ιστορίας, τα οποία θα βρείτε στο ψηφιακό αποθετήριο Μέδουσα.

Από το αποθετήριο αυτό αλιεύουμε το βιβλίο του Θωμά Γαβριηλίδη: “Βέροια 14ος-20ος αιώνας. (Βυζαντινές εκκλησίες που έγιναν τζαμιά  – Μουσουλμανικά μνημεία – Μουσουλμανικές συνοικίες – Χριστιανικές συνοικίες – Παλιές γέφυρες), έκδοση του 1998, από τις εκδόσεις του Κώστα Κάκαρη. Θα το βρείτε στη διεύθυνση: http://medusa.libver.gr/handle/123/1777

Μια συμβολή στην τοπογραφία της πόλης της Βέροιας διαμέσου των αιώνων.

Καλό ψάξιμο!

Η απελευθέρωση της τουρκοκρατούμενης Βέροιας

Δύο διαφωτιστικές ομιλίες του Γ.Χ. Χιονίδη επί του θέματος της εισόδου του ελληνικού στρατού στην Βέροια στις 16 Οκτωβρίου 1912.

Διατίθενται στην Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας, αλλά και σε ψηφιακή μορφή.

Η απελευθέρωση της Βέροιας και της Νάουσας σύμφωνα με αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων : (ομιλία) / Γιώργου Χ. Χιονίδη        http://medusa.libver.gr/handle/123456789/2548
Η απελευθέρωση της τουρκοκρατούμενης Βέροιας (16.10.1912) και η διένεξη Ε. Βενιζέλου – Κων/νου : διάλεξη / Γιώργου Χ. Χιονίδη   http://medusa.libver.gr/handle/123456789/2504