Ο παππούς χρόνος

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας παππούς πιο παππούς από όλους τους παππούδες του κόσμου! Είχε ξεχωριστό όνομα,γιατί ο παππούς αυτός ήταν ξεχωριστός! Τον έλεγαν Χρόνο. Ο γλυκούλης και υπέροχος παππούλης είχε 4 παιδιά, τα ξέρεις…το χειμώνα που τώρα ζούμε παρέα με αυτόν και το παιδί του ,το Δεκέμβρη…Όλοι τους λοιπόν βρέθηκαν σε ένα τρικούβερτο γλέντι και δε φαντάζεσαι πόσα είπανε και πόσα…πόσα ακόμη κρύψανε! Εσύ ξέρεις τι είπανε; Αν όχι,άνοιξε το βιβλίο του Παππού Χρόνου που είναι γλυκούλης σαν τον παππού σου…φανταστικός σαν κι εσένα και γεμάτος εκπλήξεις  πάντα!

Ο παππούς χρόνος / κείμενα – εικονογράφηση Πόπη Διακαινισάκη. Αθήνα : Ρώσσης, 1998.[χ.α.] : εικ. ; 26εκ.

Δεκέμβρης …… ο αντριάς, ο χριστουγεννάς!!!

        “Δεν είσαι και ο έσχατος αν κ΄είσαι τελευταίος, μας φέρνεις τα Χριστούγεννα και της χρονιάς το τέλος.”

        Ήρθε  και ο Δεκέμβριος, ο δωδέκατος μήνας του χρόνου, ο πρώτος του Χειμώνα.Το νιώθετε; Σε 17  μέρες έχουμε Χριστούγεννα και σε 23  μπαίνει το νέο έτος! Έχει 31 ημέρες. Η μικρότερη ημέρα του χρόνου είναι η 22 Δεκεμβρίου. Ονομάστηκε Δεκέμβριος από το λατινικό Ντέκεμ (δέκα), γιατί σύμφωνα με το Ρωμαϊκό ημερολόγιο (που ίσχυε πριν από τον Ιούλιο Καίσαρα)  ήταν 10ος μήνας.  Για το Δεκέμβριο λένε “Βαρύς χειμώνας, βαρύ καλοκαίρι” και αντίθετα “ελαφρύς χειμώνας, ελαφρύ καλοκαίρι”, που σημαίνει πως αν δεν έχουμε χιόνια και κρύο το χειμώνα τότε και τ’ αμπάρια θα είναι άδεια, γιατί το λένε και παροιμίες:“Ο Δεκέμβρης, κρύο αντρεώνει”.“Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού”.Ο Δεκέμβριος λέγεται και Αντριάς επειδή χρονικά συνδέεται με τη γιορτή του Αγίου Ανδρέα.Στις 4 Δεκεμβρίου γιορτάζεται η Αγία Βαρβάρα που θεωρείται προστάτιδα των παιδιών κατά της ευλογιάς. Οι γυναίκες δε σκουπίζουν σήμερα “για το καλό των παιδιών”. Λένε ακόμα πως ό,τι καιρό κάνει της Αγίας Βαρβάρας το ίδιο θα έχουμε και τα Χριστούγεννα.Στις 5 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Άγιος Σάββας και στις 6 ο Άγιος Νικόλαος. Είναι δε σχετικά με τον καιρό όσα λένε για τους τρεις γιορταστικά συνδεομένους Αγίους:“Βαρβάρα βαρβαρώνει,Σάββας σαβαρώνει,και Αη – Νικόλας παραχώνει”.Ο Άγιος Νικόλαος είναι από τους πλέον λατρευτικούς Αγίους και εικονίζεται στην εκκλησία γέροντας, με λευκή γενειάδα.Μια παροιμία λέει:“Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απεκρίθη.Μαζέψτε ξύλα και άχυρα και σύρτε και στο μύλο,γιατί Αη – Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος”.Από τη γιορτή του Αγίου Νικολάου αρχίζει ο χειμώνας να γίνεται πιο ψυχρός, αρχίζει η κακοκαιρία και ξεσπούν στις θάλασσες θύελλες και φορτούνες, από τις οποίες μας προστατεύει ο Άγιος Νικόλαος, που αντικατέστησε τον αρχαίο θεό Ποσειδώνα. Γι’ αυτό και είναι προστάτης των ναυτιλομένων και κατά την παράδοση τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα. Πολλοί αγιογράφοι τον παριστάνουν καραβοκύρη. Πολλές είναι οι διηγήσεις για τα θαύματα του Αγίου.Στις 9 Δεκεμβρίου είναι η γιορτή της Αγίας Άννας και λένε “η ημέρα παίρνει άνεση”.Στις 12 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Άγιος Σπυρίδωνας και είναι ο κατ’ εξοχήν Άγιος της Κέρκυρας, όπου εκεί βρίσκεται και το λείψανό του. Στη Σιάτιστα ο Άγιος Σπυρίδωνας θεωρείται προστάτης των υποδηματοποιών και τελούν κατά την ημέρα αυτή θεία λειτουργία με αρτοκλασία. Λένε πως του Αγίου Σπυρίδωνα “ η ημέρα μεγαλώνει σπειρί – σπειρί”.Στις 15 Δεκεμβρίου είναι του Αγίου Ελευθερίου που τον γιορτάζουν ιδιαίτερα οι έγκυες γυναίκες, για να λευτερώνονται εύκολα και ανώδυνα. Και βλέπουμε στη λειτουργία του, να είναι γεμάτη η εκκλησία από ετοιμόγενες που προσεύχονταιστον Άγιο για να δίνει “καλή λευτεριά”.Στις 16 Δεκεμβρίου είναι του Αγίου Μόδεστου που θεωρείται προστάτης των ζώων. Ο Μόδεστος ήταν αρχιεπίσκοπος Ιεροσολύμων και το συναξάρι του αναφέρει ότι ανέστησε πολλά ζώα. Γι’ αυτό συνδέθηκε μαζί τους.Στις 20 Δεκεμβρίου είναι η γιορτή του Αγίου Ιγνάτιου.Στις 25 Δεκεμβρίου γιορτάζονται τα Χριστούγεννα, η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστανοσύνης. Σε πολλά μέρη τα Χριστούγεννα έδωσαν και το όνομά τους στο μήνα: Χριστουγεννάρης, Χριστουγεννάς.Υπάρχουν και διάφορες πολύ ενδιαφέρουσες προλήψεις και δεισιδαιμονίες που συνδέονται με το Δεκέμβριο. Πανελλήνια σχεδόν είναι η λαϊκή πίστη ότι το Δεκέμβριο με τον ερχομό των Χριστουγέννων έρχονται και οι Καλικάντζαροι.

Δεκέμβρης λοιπόν! Ο μήνας των εορτών, ο μήνας των Χριστουγέννων, ο μήνας της χαράς και της οικογενειακής θαλπωρής! Ας φέρει σʼ όλους μας υγεία κι ευτυχία!

Στη συλλογή της βιβλιοθήκης υπάρχουν βιβλία σχετικά με τους μήνες και τη γιορτή των χριστουγέννων.Ενδεικτικά παραθέτουμε τα εξής:

1. Βλασταράκου- Μεταξά Τίνα : Ένας παππούς … 4 παιδιά …. 12 εγγόνια. Εκδ. Περιστέρι 2006

2. Χρυσοχόος Βασίλης: Χειμώνας, Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος. Εκδ. Λαβύρινθος 1999

3. Γιαννοπούλου Ιφιγένεια : Οι δώδεκα μήνες αφηγούνται την ιστορία τους : μια μεγάλη λαογραφική έρευνα.Εκδ. Σιδέρης Ι.

4. Κροντηρά Λήδα: Καλά χριστούγεννα. Εκδ. Modern

5. Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος: Τα χριστούγεννα του τεμπέλη. Εκδ. Παπαδόπουλος 1998

6. Μαστρομιχαλάκη Αγγελική : Έρχονται χριστούγεννα … θα ‘ρθουν και τα Φώτα. Εκδ.Modern

[tags] Βέροια, Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας, χρόνος, μήνες, χριστούγεννα, λαογραφία [/tags]

Νοέμβρης ο κρασομηνάς, ο παχνιστής, ο μεσοσπορίτης….

Τελευταίος μήνας του Φθινόπωρου, ο Νοέμβριος, είναι κι ο βασικός προάγγελος του χειμώνα. Το μήνα αυτό, του Αγίου Φιλίππου, αρχίζει το σαραντάημερο και η προετοιμασία των πιστών με νηστεία και προσευχή για τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, τα Χριστούγεννα. Ο μήνας αυτός έχει πολλές δουλειές για τους ανθρώπους της υπαίθρου που πρέπει γρήγορα να τελειώσουν λόγω του επερχόμενου χειμώνα, γι αυτό του έχουν δοθεί και πολλά χαρακτηριστικά ονόματα. Τον λένε «Βροχάρη» για τις πολλές του βροχές, «Νιαστή» για τα τελευταία νεάσματα ή υνάσματα (οργώματα) της γης, «Παχνιαστή» για το κλείσιμο των ζώων στο παχνί, και «Χαμένο» για το λίγο χρόνο δουλειάς που μένει, επειδή η μέρα τώρα είναι πολύ μικρή και πάει χαμένη. Λόγω των γιορτών του, τον λένε και «Αϊστράτηγο» ή «Αϊταξιάρχη», «Αϊφίλιππα» και «Αγιαντριά» ή «Αντριά». Τον λένε ακόμα και «Μεσοσπορίτη» από τη γιορτή της Παναγίας της Μισοσπορίτισσας στις 21. Την Παναγία αυτή  τη λενε και «Αρχισπειρίστρα» ή «Αποσοδειά».Εκτός από τις θρησκευτικές γιορτές έχουμε και δυό γιορτές εθνικού χαρακτήρα. Η πρώτη στις 17 Νοεμβρίου που εορτάζουμε την επέτειο της εξέργεσης του Πολυτεχνείου και στις 25 Νοεμβρίου ημέρα αφιερωμένη στην Εθνική Αντίσταση, ημέρα επίσης εορτής της Αγίας Αικατερίνης.
Στις 8 Νοεμβρίου  ημέρα των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, γιορτάζει η πολεμική μας αεροπορία αφούν οι ταξιάρχες είναι οι προστάτες της.Το μήνα αυτόν, στις περισσότερες περιοχές της πατρίδας μας, άντρες και γυναίκες ξεχύνονται στους απέραντους ελαιώνες για να μαζέψουν τον ευλογημένο καρπό της ελιάς.Ασ δούμε μερικές  παροιμίες για το Νοέμβριο: Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες. Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν θα πάρει. Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει.Άι- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα:-Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ’ Άι- Φιλίππου αυτού είμαι.

Στη συλλογή της βιβλιοθήκης υπάρχουν βιβλία σχετικά με τις εποχές και τους μήνες. Ενδεικτικά παραθέτουμε τα εξής:

      1. Λουτάρη Άννα:  Οι 12 μήνες του χρόνου:παραμύθια,έθιμα,γιορτές , Εκδ.Ντουντούμη, 2000

      2. Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου Λότη: Τα παιδιά του Φθινοπώρου , Εκδ. Πατάκη,1993

      3. Χρυσοχόος Βασίλης : Φθινόπωρο, Εκδ΄Λαβύρινθος,1999

      4. Πρωτογερελλής Μίλτος : Οι εποχές μου,Εκδ. Ύψιλον, 1994

 [tags]Βέροια,Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας,εποχές,λαογραφία, μήνες,χρόνος,βιβλία [/tags]