Κύπρος: σύντομα μαθήματα ευρωπαϊκής ιστορίας

Ωραίος τόπος η Κύπρος. Νωρίς το κατάλαβαν οι άνθρωποι, από το 7000 π.Χ. υπάρχουν ίχνη οικισμών. Έχουν δει τα βουνά και τ’ ακρογιάλια του νησιού όλο το φάσμα των ανθρώπινων συμπεριφορών, και η γνώση αυτής της ιστορίας μπορεί να μας δώσει δύναμη για το μέλλον. Τρεις φορές αποτέλεσε το νησί αντικείμενο αγοραπωλησίας στο παρελθόν, και τις τρεις φορές από επηρμένους φορείς του ευρωπαϊκού πνεύματος. Το 1191 ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος της Αγγλίας, στο δρόμο για την Ιερουσαλήμ κατακτά την Κύπρο νικώντας τον Ισαάκιο Δούκα Κομνηνό. Σύντομα την πουλά, αφού την λεηλάτησε, στο “Τάγμα των Ιπποτών του Ναού” (Ναΐτες) έναντι 100.000 δηναρίων, 40.000 προκαταβολή και τα άλλα σε δόσεις. Ετούτοι σφάζουν και ξανασφάζουν, αλλά οι Κύπριοι δεν τους ανέχονται με τίποτα. Οι Ναΐτες επιστρέφουν το νησί στον Λεοντόκαρδο, χάνοντας την προκαταβολή, κι αυτός βρίσκει νέο αγοραστή στην ίδια τιμή των 100.000 δηναρίων: τον Γκυ Λουζινιάν εκ βορειοδυτικής Γαλλίας, του οποίου η ηγεμονία κρατά μέχρι το 1489 και την (δωρεάν) παραχώρηση της εξουσίας στους Βενετούς. Το 1571 την Κύπρο κατακτούν οι Οθωμανοί. Μετά 3 αιώνες, το 1878 οι Άγγλοι “νοικιάζουν” την εξουσία της νήσου από τους Οθωμανούς έναντι του ετήσιου ποσού των 92.799 αγγλικών λιρών, 11 σελίνια και 3 πέννες. Άραγε τώρα για πόσο θα πουληθεί το νησί; Θα μάθουμε σε 30 χρόνια.

Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας : με αναδρομή στη ζωή της μεγαλονήσου στο διάβα των χιλιετιών / Παύλος Ν. Τζερμιάς, Αθήνα : Libro, 2001, 706σ. ; 21εκ.

Το 1991 κυκλοφόρησε στη Γερμανία το βιβλίο του κορυφαίου Έλληνα επιστήμονα Παύλου Ν. Τζερμιά Geschichte der Republik Zypern. Το έργο αυτό γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Το 1995 βγήκε δεύτερη (επαυξημένη και ενημερωμένη) έκδοση του βιβλίου. Το 1998 κυκλοφόρησε τρίτη έκδοση, επίσης επαυξημένη και ενημερωμένη. Επιφανείς πολιτικοί επιστήμονες και ιστορικοί εξαίρουν την επιστημονική ακρίβεια, την κριτική θεώρηση και την αντικειμενικότητα του συγγράμματος. Για το ογκώδες έργο του (“το εξόχως αναδεικνύον τα δίκαια της πολυπαθούς ταύτης νήσου”) η Ακαδημία Αθηνών ετίμησε τον Παύλο Τζερμιά με βραβείο. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τώρα το έργο του στο ελληνόγλωσσο κοινό σε δική του μετάφραση, ανάπλαση και ενημερωτική συμπλήρωση του πρωτοτύπου. Η ανεξαρτησία της Κύπρου ανακηρύχτηκε στις 16 Αυγούστου 1960. Το μεγαλύτερο μέρος των αναπτύξεων του Παύλου Τζερμιά αναφέρεται συνεπώς στα γεγονότα από τότε μέχρι σήμερα. Όμως ο συγγραφέας αφιερώνει πολλές σελίδες και στην ιστορική εξέλιξη της μεγαλονήσου από την αρχαιότητα μέχρι τη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το βιβλίο αποτελεί ταυτόχρονα και μιαν Ιστορία του Κυπριακού. Ο Παύλος Τζερμιάς κάνει εύστοχη κριτική της μονόπλευρης αποσχιστικής πολιτικής της Άγκυρας και των “τοποτηρητών” της στην Κύπρο.

Κύπρος : ιστορία, προβλήματα και αγώνες του λαού της / Επιμέλεια Γιώργος Τενεκίδης, Γιάννος Κρανιδιώτης, 2η εκδ., Αθήνα : Εστία, 2000, 662σ. ; 21εκ.

H συνθετική αυτή εργασία αποκτά ιδιαίτερη σημασία όταν αναλογιστούμε τη βαθιά συνάρτηση που έχει το Kυπριακό με τη γενικότερη πολιτική και εθνική ζωή της Eλλάδας και το σημαντικό βαθμό στον οποίο επηρεάζει τις εσωτερικές εξελίξεις και τις διεθνείς γενικά σχέσεις αυτής της χώρας. Στην έρευνά μας αυτή βασικός αξιολογικός παράγοντας υπήρξαν τα ιστορικά δεδομένα, οι διεθνείς αρχές και το διεθνές δίκαιο. Mια από τις πρώτες διαπιστώσεις στην οποία, με βάση τις αρχές αυτές, μπορούμε πέρα από κάθε αμφιβολία να καταλήξουμε είναι ότι η τρισχιλιετής παράδοση του κυπριακού λαού αποτελεί μια από τις συνεχείς ιστορικές ενότητες και αποδεικνύει τις βαθιές ρίζες του ελληνισμού στον ιστορικό χώρο της Aνατολικής Mεσογείου. Tο γεγονός αυτό αποδεικνύουν επιστημονικά και οι κατά μέρος μελέτες του τόμου αυτού, που παρακολουθούν την πορεία του κυπριακού λαού από την Aρχαιότητα, και στη συνέχεια μέσα από το Bυζάντιο, τη Φραγκοκρατία, την Eνετοκρατία και την τουρκική και βρετανική κατοχή, μέχρι σήμερα. Ξεχωριστή έμφαση δίδεται στα γεγονότα των τριων τελευταίων δεκαετιών, ιδιαίτερα στο πραξικόπημα της 15ης Iουλίου 1974 και τη διεθνή εναντίον της Kύπρου συνωμοσία, που οδήγησαν στην τουρκική εισβολή, την αποδυνάμωση της Kυπριακής Πολιτείας και την υποδούλωσή της στα στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα τρίτων. Πιστεύουμε πως η έκδοσή μας αυτή θα συμβάλει στον εμπλουτισμό της γενικότερης βιβλιογραφίας γύρω από το Kυπριακό και θα αποτελέσει αξιόλογο βοήθημα για τον μελλοντικό μελετητή και επιστήμονα.

Γιώργος Τενεκίδης – Γιάννος Κρανιδιώτης [Aποσπάσματα από τον Πρόλογο της πρώτης έκδοσης (1981)]

• Σχετικά με το άρθρο