Νέες αφίξεις

Υπάρχουν αρκετές νέες προσθήκες στον κατάλογο μας και ξεκινάμε να παρουσιάσουμε κάποιες απ’ αυτές:

 Σταλινισμός : η τέταρτη μονοθεϊστική θρησκεία : δεν έχουμε να χάσουμε παρά το κεφάλι μας / Νίκος Μπελογιάννης, Αγγελική Κώττη, Αθήνα : ΄Αγρα, 2012, 146σ. ; 21εκ.  

Αυτό το τέλος επεφύλασσε για τους αρνητικούς ήρωες, τόσο στην τέχνη όσο και στη ζωή, ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς (και μάλιστα, κυριολεκτικά, ήτοι χωρίς photoshop). Μόνο οι θετικοί ήρωες ήταν αποδεκτοί, γιατί αυτοί ήταν επιδεκτικοί σε κάθε είδους εκμετάλλευση και καπηλεία. Ήταν όμως η εκμετάλλευση ηρώων, αγίων, οσιομαρτύρων εφεύρεση του Στάλιν; Σε ποιο βαθμό η θεολογική του παιδεία τον εφοδίασε με την τεχνογνωσία να επινοήσει μια νέα θρησκεία και μια Εκκλησία με τα χαρακτηριστικά κυρίως του Βατικανού, αλλά και πιο πρωτόγονων θρησκειών;
Εις τρόπον ώστε η μετάνοια να μετατρέπεται σε αυτοκριτική, ο αφορισμός σε διαγραφή, οι οικουμενικές σύνοδοι σε κομματικά συνέδρια, τα σκηνώματα σε μαυσωλεία… Όσο για την πυρά που έκαψε τον Τζορντάνο Μπρούνο, αντικαταστάθηκε από τους πάγους της Σιβηρίας, όπου καταψύχθηκαν οι βιολόγοι που τόλμησαν να αποκαλύψουν ως απατεώνα τον Λυσένκο. Και πώς ο στοργικός Πατέρας κάθε μονοθεϊστικής θρησκείας, ο Καλός Ποιμένας που νοιάζεται τα τέκνα του, μεταλλάχθηκε σε Τιμωρό και Φόβητρο, σε Εξολοθρευτή των “υπόπτων” – ήτοι των διαφωνούντων και των φωναχτά σκεπτομένων- εν τέλει, δηλαδή, σε Πατερούλη;

Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά : μια μυθιστοριογραφία / Χρίστος Κ. Χριστοδούλου , Θεσσαλονίκη : Επίκεντρο, 2012, 301σ. ; 21εκ

Μια έκδοση-αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Ποιος ήταν ο Χασάν Ταχσίν Πασάς; Εκατό χρόνια μετά την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κανείς δεν γνωρίζει ποιος ακριβώς ήταν ο Οθωμανός Αλβανός Αρχιστράτηγος Χασάν Ταχσίν Πασάς που παρέδωσε την πόλη αμαχητί στον Ελληνικό Στρατό στις 26 Οκτωβρίου 1912. Το κενό αυτό, μέσα από άγνωστες δημοσιογραφικές, πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές έρχεται τώρα να καλύψει το βιβλίο “Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά” που έγραψε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Χρίστος Κ. Χριστοδούλου. Με αθησαύριστο έως τώρα υλικό που προέρχεται από ελληνικά, τουρκικά, αλβανικά, αυστριακά, αγγλικά, ιταλικά, αμερικανικά, εβραϊκά και γαλλικά αρχεία το βιβλίο αυτό, το μόνο στο είδος του που θα κυκλοφορήσει για την 100ή επέτειο της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, αποκαλύπτει συγκλονιστικά στοιχεία για την ζωή ενός από τους πιο ικανούς και συνάμα τους πιο παρεξηγημένους στρατιωτικούς ηγέτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επί 40 χρόνια ο Χασάν Ταχσίν Πασάς υπηρέτησε πιστά κι επιτυχημένα την χώρα που τον ανέδειξε, από την Θεσσαλονίκη, τα Γιάννενα και την Κρήτη μέχρι το Ιράκ, την Συρία και την Υεμένη. Η λαμπρή καριέρα του τελείωσε άδοξα κι ατιμωτικά με την ήττα της στρατιάς του προ της Θεσσαλονίκης και την καταδίκη του από το στρατοδικείο της Κωνσταντινούπολης “ερήμην εις θάνατον”, διότι παρέδωσε την πόλη “αμαχητί” και την στρατιά του “άνευ όρων”. Το βιβλίο που φιλοδοξεί να προσφέρει μια καινούργια άποψη στην ιστορική έρευνα για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια, τη μυθιστορηματική ζωή του ανθρώπου αυτού που από απλός αγροφύλακας στην Κατερίνη, έφτασε στο ύπατο αξίωμα του αρχιστρατήγου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το βιβλίο αποκαλύπτει το χρονικό και τα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο στην ανέλιξη του. Ο Χασάν Ταχσίν Πασάς πολέμησε και ανδραγάθησε στην Θεσσαλία, στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Σε ένδειξη ευαρέσκειας ο Σουλτάνος διέταξε τον προσωπικό του ζωγράφο Φάουστο Τζονάρο να του φτιάξει ένα πορτραίτο, μαζί με τους πίνακες από τις Μάχες που φιλοτέχνησε στα πολεμικά πεδία της Ελασσόνας, του Δομοκού και των Φαρσάλων. Το πορτραίτο αυτό δημοσιεύεται για πρώτη φορά. Πριν από την Θεσσαλία ο Χασάν Ταχσίν Πασάς πέρασε από την Κρήτη ως στρατιωτικός διοικητής, διοικητης χωροφυλακής και βοηθός γενικός διοικητής Κρήτης. Έμεινε στην Μεγαλόνησο 7 χρόνια, στην διάρκεια των οποίων προσπάθησε να εξομαλύνει τις θανάσιμες διαφορές Ελλήνων και Μουσουλμάνων. Στην Κρήτη άφησε μνήμη δίκαιου, έντιμου και ικανού ανθρώπου. Πλήθος τεκμηρίων επιβεβαιώνουν την αντικειμενική συμπεριφορά του έναντι όλων. Η γνωριμία του εκεί με τον Βενιζέλο έπαιξε αργότερα μεγάλο ρόλο στις αποφάσεις που πήρε για την Θεσσαλονίκη, τον Οκτώβρη του 1912. Πρόκειται για ένα ακόμα αγνοημένο κεφάλαιο που επηρέασε καταλυτικά τις ελληνοτουρκικές εξελίξεις. Έκπληξη για τον αναγνώστη θα αποτελέσει ασφαλώς η αποκάλυψη ότι το 1895 αυτός διέσωσε από τα νύχια των αρχαιοκάπηλων στην Κρήτη, την περίφημη Δωδεκάδελτη Επιγραφή με τους Νόμους της Γόρτυνας που αποτελεί σήμερα την βάση του Ευρωπαϊκού Ποινικού Δικαίου. Στην επαναστατημένη Υεμένη όπου μετατέθηκε το 1909, πέτυχε την ειρήνευση της περιοχής ύστερα από δεκαετίες συγκρούσεων με τους τοπικούς πολέμαρχους, που κόστισαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς. Το 1911 διορίστηκε Διοικητής του 3ου Σώματος Στρατού στην Θεσσαλονίκη και είχε εκεί υπό τις διαταγές του τον τότε Ταγματάρχη Μουσταφά Κεμάλ τον μετέπειτα Ατατούρκ. Είναι η πρώτη φορά που με επίσημα έγγραφα αποκαλύπτεται η σχέση αυτή και η γνώμη που είχε ο ένας για τον άλλο. Το βιβλίο του Χρίστου Κ. Χριστοδούλου αποκαλύπτει επίσης τους δώδεκα αμυντικούς σχεδιασμούς που προετοίμασε το Γενικό Επιτελείο του Αυτοκρατορικού Οθωμανικού Στρατού στην Κωνσταντινούπολη και το ακριβές σχέδιο, το υπ αριθμόν 5, που εφαρμόστηκε για την αντιμετώπιση της Ελληνικής επίθεσης. Ο επίλογος της ζωής του Ταχσίν Πασά όπως αποτυπώνεται πριν και μετά τα κοσμοϊστορικά γεγονότα του 1912, αποτελεί πράγματι κεφάλαιο αρχαίας τραγωδίας. Ηττάται στις επικές μάχες του Σαρανταπόρου και των Γιαννιτσών πράγμα που τον υποχρεώνει να παραδώσει αμαχητί την Θεσσαλονίκη στην Ελλάδα. Η πράξη αυτή χαρακτηρίζεται στην Τουρκία «εσχάτη προδοσία». Οι Έλληνες ωστόσο δίνουν στον γέρο Αρχιστράτηγο τον τίτλο του “σωτήρα και ευεργέτη” της πόλης. Η μεταφορά των 26000 Τούρκων αιχμαλώτων από την Θεσσαλονίκη στα νησιά κατά παράβαση του Πρωτοκόλλου Παράδοσης της πόλης, τον εξοργίζει αλλά και τον εξουθενώνει ψυχολογικά, καθώς πίστευε ότι είχε εξασφαλίσει την μεταφορά των ανδρών του στις πατρίδες τους. Σαράντα χρόνια αργότερα οι πολιτικοί εξόριστοι της Μακρονήσου που έσκαβαν για να στήσουν τα αντίσκηνα τους έβρισκαν τα οστά των αιχμαλώτων που είχαν πεθάνει στο θλιβερό αυτό νησί, κάτω από συνθήκες που διερεύνησε τότε εξονυχιστικά ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός. Ήταν, όπως λέει ο συγγραφέας του βιβλίου, “η Μακρόνησος πριν την Μακρόνησο”. Από ένα παράξενο παιχνίδι της μοίρας, ο Χασάν Ταχσίν Πασάς τάφηκε τρεις φορές. Μία στην Ελβατία όπου πέθανε το 1918. Μία στο Αλβανικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης όταν ο γυιός του Κενάν Μεσσαρέ μετέφερε τα οστά του το 1936, και μια το 2002 στην αυλή του Μουσείου των Βαλκανικών Πολέμων στο χωριό Τόψιν. Στον ίδιο χώρο όπου 80 χρόνια πρωτύτερα έγινε η Παράδοση της Θεσσαλονίκης στον Διάδοχο Κωνσταντίνο.

Ο πολιτικός Νίκος Καββαδίας / Φίλιππος Φιλίππου, Αθήνα : Άγρα , 2010, 191σ. ; 21εκ.  

Νίκος Καββαδίας από τους κριτικούς της λογοτεχνίας και τους αναγνώστες του θεωρείται ποιητής της θάλασσας και των περιπλανήσεων. Το όνομά του έχει τυλιχτεί σ’ ένα σύννεφο φημών και ανεκδότων, που τον θέλουν άτομο ιδιόρρυθμο και άρα γοητευτικό, ενώ κάποιοι από τους μελετητές του τον έχουν κατατάξει στους “καταραμένους ποιητές”, παίρνοντας αφορμή από τις επιρροές που δέχτηκε από τον Μπωντλαίρ και από την αντιηρωική ιδιοσυγκρασία του. Όσοι μελετητές ασχολήθηκαν μέχρι σήμερα με τον Καββαδία δεν κάνουν αναφορές στην πολιτική διάσταση της ζωής και του έργου του.
Ο Φίλιππος Φιλίππου στην παρούσα μελέτη του, μέσα από μια μεγάλη έρευνα, αντλώντας ζωντανές μαρτυρίες από φίλους του Καββαδία, λογοτέχνες και συναδέλφους του ναυτικούς, αναζητώντας άγνωστο υλικό στις μετρημένες συνεντεύξεις του ποιητή στη δεκαετία του ’60 και λίγο μετά τη δικτατορία, στα επίσης μετρημένα δημοσιεύματά του (στους παράνομους Πρωτοπόρους το 1943, στα Ελεύθερα Γράμματα του Δ. Φωτιάδη το 1944-45, στην Πανσπουδαστική τον Μάρτιο του 1967 κ.ά.), διατρέχοντας τις κριτικές για το έργο του -από τις πρώτες φωτισμένες του Νικόλα Κάλα, του Φώτου Πολίτη και του Κώστα Βάρναλη μέχρι τον Στρατή Τσίρκα και τον Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο- και αναζητώντας στοιχεία από τις λογοτεχνικές φιλίες του ποιητή με συγγραφείς όπως ο Θράσος Καστανάκης, ο Ασημάκης Πανσέληνος, ο Κώστας Βάρνααλης, η Μέλπω Αξιώτη, ο Στρατής Τσίρκας, ο Μανόλης Αναγνωστάκης κ.ά., ανασυνθέτει το πολιτικό πρόσωπο του Νίκου Καββαδία, καταθέτοντας άγνωστα στοιχεία στο ευρύ κοινό σχετικά με τη δράση του ως γραμματέα στο ΕΑΜ Λογοτεχνών το 1944, την πολιτική του στάση στο χώρο των συγγραφέων – ειδικότερα στις κρίσιμες ιστορικές περιόδους της Κατοχής και της δικτατορίας, δίνοντας μια ευρύτερη εικόνα της πολιτικής στάσης των διανοούμενων της εποχής όπως ο Σικελιανός, ο Ουράνης, ο Θεοτοκάς, ο Τερζάκης, ο Καραγάτσης, ο Βενέζης, ο Μυριβήλης κ.ά.
Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται και τα σκόρπια πολιτικά του ποιήματα που τα δημοσίευσε σε περιοδικά και δεν τα συμπεριέλαβε στις τρεις ποιητικές συλλογές του -πέρα από το “Federico Garcia Lorca” και το “Guevara”-, όπως τα “Αθήνα 1943” και “Αντίσταση” του 1945, το “Στον τάφο του Επονίτη” και το “Σπουδαστές” του 1967.
“Κι απέ Δεκέμβρη, στην Αθήνα και Φωτιά,
Τούτο της Γης το θαλασσόδαρτο αγκωνάρι,
Λικνίζει κάτου από το Δρυ και την Ιτιά
το διάκο, τον Κολοκοτρώνη και τον Άρη.”
Ν. Καββαδία, “Αντίσταση”, 1945

• Σχετικά με το άρθρο