Οι βαλίτσες του Άουσβιτς

Πώς είναι ξαφνικά να σου απαγορεύουν να πηγαίνεις σχολείο, να συναντάς τους φίλους σου, να μπαίνεις στο τραμ ή να κάνεις ποδήλατο στο πάρκο;Πώς είναι να αναγκάζεσαι να αφήσεις το σπίτι σου αιφνιδιαστικά, με μια βαλίτσα φτιαγμένη βιαστικά, για έναν προορισμό που δεν γνωρίζεις και με την υποψία πως δεν θα επιστρέψεις ποτέ;Ο Κάρλο από την Ιταλία, που τρελαίνεται για τα τρένα και αποφασίζει να κρυφτεί σε ένα βαγόνι.Η Χάννα από τη Γερμανία, που απ’ όταν πήραν από κοντά της τον αδερφό της τον Γιάκομπ περνάει τις νύχτες μετρώντας τα αστέρια.Η Εμελίν από τη Γαλλία, που δεν θέλει να φοράει το κίτρινο αστέρι, κι ας είναι υποχρεωτικό για όλους τους Εβραίους.Ο Νταβίντ από την Πολωνία, που το σκάει από το γκέτο της Βαρσοβίας κρατώντας σφιχτά το βιολί του.Αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές του βιβλίου. Παιδιά που έζησαν σε διάφορα μέρη της Ευρώπης σε μια εποχή που ρατσιστικοί νόμοι επέβαλλαν παράλογα νέα ήθη και απαγόρευαν απλές καθημερινές πράξεις.

Οι βαλίτσες του Άουσβιτς / Ντανιέλα Παλούμπο.Αθήνα : Κέδρος, 2017 .214σ. ; 21εκ.

Τα τρένα της σιωπής

Δύο εκτοπισμένοι που ξεγελούν διαρκώς τον θάνατο: η διάσημη Τσεχοεβραία πιανίστρια Άλις Χερτζ-Σόμμερ και ο Πολωνοεβραίος ξυλουργός Γιάνκελ Γουέρνικ.Δύο “πόλεις” που έχτισε ο Φύρερ ειδικά για τους Εβραίους: το Τερεζίενσταντ, ένα γκέτο για μουσικούς, ηθοποιούς, συγγραφείς και σκηνοθέτες, λίγες μόνο δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την Πράγα, και η Τρεμπλίνκα, η κόλαση επί της γης, όχι πολύ μακριά από τη Βαρσοβία.Δύο στρατόπεδα εξόντωσης που συνδέονται με τον έξω κόσμο με τα τρένα της σιωπής. “Επιβάτες” των τρένων οι εκατοντάδες χιλιάδες ζωντανοί-νεκροί και τα χιλιάδες πτώματα που στοιβάζονται στα βαγόνια τους.Μία φράση: “Ποτέ μην εμπιστεύεσαι τους Ναζί”.

Τα τρένα της σιωπής : οι “πόλεις των Εβραίων” στο Τερεζίενσταντ και στην Τρεμπλίνκα / Θωμάς Σίδερης. Αθήνα : Γαβριηλίδης, 2019 . 280σ. ; 21εκ. 

Αντιμέτωπη με το Ολοκαύτωμα

Ήταν 27 ετών, παντρεμένη και διηύθυνε ένα κατάστημα με γούνες στη Θεσσαλονίκη, όταν εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς, τον Απρίλιο του 1943. Η Λίζα Πίνχας (1916-1980) έχασε πάνω από 100 συγγενείς στο Ολοκαύτωμα. Η ολόψυχη δέσμευσή της να σώσει τη νεότερη αδελφή της Μαρί και να δράσει ως αυτόπτης μάρτυρας της Γενοκτονίας -αν κατάφερνε να επιβιώσει από την κόλαση- έδωσαν στη Λίζα τη δύναμη να επιζήσει. Άουσβιτς, Ρέχλιν, Ράβενσμπουρκ, πορείες θανάτου, Μάλχωβ, απελευθέρωση το 1945 και ύστερα από όλα αυτά επιστροφή σε μία πόλη που δεν θρηνούσε τον αφανισμό της κοινότητας των Εβραίων. Στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη, η Λίζα ζει με τις τραυματικές εμπειρίες των στρατοπέδων, με θυμό, ενοχές και απόγνωση, συναισθήματα που επεξεργάζεται με αξιοπρέπεια και σοφία, καθώς αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο σε θέματα αποζημιώσεων, μνήμης και εκπαίδευσης. Για να γνωρίζεις πρέπει να θυμάσαι, ήταν ένα από τα πιστεύω της Λίζας. Τριάντα χρόνια έγραφε και ξανά γραφε τις αναμνήσεις της -μία συγκλονιστική μαρτυρία της κόλασης των στρατοπέδων συγκέντρωσης, όπου η ανθρωπιά είχε σχεδόν χαθεί. Η Λίζα αφηγείται ευσυνείδητα, με μεθοδικότητα και θάρρος, την αργή εξόντωση των κρατουμένων μέσω της σκληρής εργασίας, τα ιατρικά πειράματα, τις πράξεις σαδισμού, τη σεξουαλική κακοποίηση, την αρρώστια και την πείνα, όσο τα πτώματα των δηλητηριασμένων από τα αέρια θυμάτων καιγόντουσαν στα κρεματόρια. Η αφήγησή της έχει μία σπάνια ποιότητα ηθικής ειλικρίνειας. Eκατομμύρια κρατούμενοι πάλεψαν να διατηρήσουν την ανθρωπιά τους, ενώ έκαναν επώδυνους συμβιβασμούς για να μείνουν ζωντανοί άλλη μια μέρα. Η τοποθέτησή της στο Κομάντο Κάναντα, μια αποθήκη όπου ξεδιαλέγονταν και ταξινομούνταν τα υπάρχοντα των Εβραίων που είχαν πεθάνει στους θαλάμους αερίων για να αποσταλούν στη Γερμανία, ήταν κατά κάποιο τρόπο ευλογία. Διακινδυνεύοντας τη ζωή της, η Λίζα έκλεβε και αντάλλασσε πολύτιμα αντικείμενα με τρόφιμα και φάρμακα. Μετά τον θάνατο της Λίζας, η ανιψιά της, Νανά-Μαζαλτώβ Μωυσή, κατέθεσε το αδημοσίευτο χειρόγραφο στο αρχείο του Μουσείου. Η μαρτυρία της Λίζας εκδίδεται σε τρεις γλώσσες. Σε μία εποχή αυξανόμενου αντισημιτισμού και ρατσισμού, η δραματική εξιστόρηση των φρικαλεοτήτων που διαπράττονταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθώς επίσης και η μεταπολεμική ιστορία της Λίζας Πίνχας αποτελούν απαραίτητη και επίκαιρη συμβολή, στο να κατανοήσουμε την θυματοποίηση και τη μεταπολεμική πραγματικότητα, όπως τη βίωσαν οι Εβραίοι -άνδρες και γυναίκες. Καθώς οι ελάχιστοι εναπομείναντες αυτόπτες μάρτυρες εκλείπουν, και ταυτόχρονα, το βαθιά ανησυχητικό μίσος εναντίον των Εβραίων θεριεύει, τα λόγια της Λίζας: “Μην ξεχνάτε… μην ανοίγετε δρόμος στη λήθη” αποκτούν νέο νόημα και σπουδαιότητα.

Αντιμέτωπη με το Ολοκαύτωμα / Λίζα Πίνχας.Αθήνα : Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος, 2014.304σ. : εικ. ; 24εκ.

ΧΑΜΕΝΟΙ – αναζητώντας έξι από τα έξι εκατομμύρια

     Έχοντας αποσπάσει πολλαπλά βραβεία  σε διαφορετικές χώρες και συγκεκριμένα το “National Book Critic΄s Award”, “National Jewish Book Award”, “Salon Book Award” στην Αμερική , το Βραβείο “Medicis” στην Γαλλία το 2007 και, το “Το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς” το 2007 από το περιοδικό LIRE  ο Ντάνιελ Μέντελσον στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο ,  “ΧΑΜΕΝΟΙ : αναζητώντας έξι από τα έξι εκατομμύρια” , από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, μας χαρίζει το χρονικό της  αναζήτησης ενός χαμένου παρελθόντος κατά τον τρόπο του Μαρσέλ Προυστ. Μέσα από προσωπικές εμπειρίες, αφηγήσεις και  ιστορικά δεδομένα οι “ΧΑΜΕΝΟΙ” αποτελούν μια σύνθεση συγκινητική και απολαυστική.
Το βιβλίο έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές και έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες με μεγάλη εμπορική επιτυχία.

….Ο Ντάνιελ μεγαλώνει ακούγοντας διαρκώς από τους συγγενείς του –Εβραίους μετανάστες από την Ουκρανία– πόσο μοιάζει στον μακαρίτη θείο Σμιλ. Μεγαλώνει ακούγοντας επίσης τις οικογενειακές ιστορίες του πληθωρικού παππού του, από τις οποίες όμως ο θείος Σμιλ απουσιάζει παντελώς. Το μόνο που γνωρίζει για τον αμνημόνευτο θείο, τη γυναίκα και τις τέσσερις όμορφες κόρες του είναι ότι «τους σκότωσαν οι ναζί».
Ενήλικος πια, παρακινούμενος από το ένστικτο του «ιστορικού της οικογένειας» και από τη φρικτή υποψία ότι η σιωπή του παππού του υποκρύπτει μια ιστορία αδελφικής προδοσίας, θα ξεκινήσει τη δική του οδύσσεια ανά τον κόσμο για να τρυγήσει από τους λιγοστούς πια γέροντες,πρώην κατοίκους του Μπόλεχοφ –όσους επέζησαν του Ολοκαυτώματος– τις τελευταίες τους αναμνήσεις για τον Σμιλ και τη μοίρα του, για τον θάνατο αλλά και τη ζωή των Εβραίων της Ευρώπης…..
Αξίζει να αναφέρω ότι ο συγγραφέας Ντάνιελ Μέντελσον, έχει σπουδάσει αρχαία ελληνική και λατινική φιλολογία και έχει μεταφράσει στα αγγλικά τα ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη, τα οποία εκδόθηκαν σε δύο τόμους το 2009, με δική του εισαγωγή και σχόλια.

[tags] Βέροια, Βιβλιοθήκη Βέροιας, Αμερικάνικη λογοτεχνία, Εβραίοι, ολοκαύτωμα [/tags]