90 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή ΙΙ

ΙΙ. Πολιτισμός – Κοινωνική ζωή

Ενδεικτικοί τίτλοι από τη συλλογή της βιβλιοθήκης:

Παπαδόπουλος, Σάββας Π., Λαογραφικά Καρακούρτ : κοινοτική -κοινωνική συγκρότηση, οικογενειακή οργάνωση και συγγενικές σχέσεις : ζητήματα λαϊκού δικαίου – Θεσσαλονίκη: Μαίανδρος, 1994. – 472σ. : εικ. ; 21εκ.

Λαογραφική μελέτη για το ποντιακό χωριό Καρακούρτ της επαρχίας Καρς

 Χατζούδη – Τούντα, Ελένη. Γιατί η αγάπη ήταν η φταίχτρα: Έξι αγαπημένα παραμύθια από τη Μικρά Ασία για μικρούς και μεγάλους  – Αθήνα : Άγκυρα, 1999. – 115σ. · 19×12εκ.

Σμυρναίικο Πολίτικο τραγούδι ανατολίτικο λυπητερό : αυθεντικές ηχογραφήσεις από τη Σμύρνη, την Αθήνα και τη Νέα Υόρκη [Ηχογράφηση], Αθήνα : Φαληρέας, [1996 ή 1997], 1 δίσκος CD.

Ένθετο στο περιοδικό Δίφωνο, τ. 210  

Κυριάκος Τσαγκρίδης: Η πόλη της Σμύρνης : από την ουτοπία στον τόπο / Αθήνα : Leader books, 2001, 245σ. : εικ. ; 30εκ.

“… κατά κανόνα τα περί Σμύρνης αφορούν την περίοδο των πενήντα-εξήντα χρόνων μέχρι το 22: Για την κατοπινή περίοδο δεν θέλουμε ίσως να ξέρουμε τι έγινε -και κυρίως πώς- με την ουτοπία μας, η Σμύρνη είναι κάτι σαν “freeze frame” σε εκείνη την εποχή.
Όμως αυτή η προσπάθεια επικεντρώνεται ακριβώς στο να επιχειρήσουμε να συμπληρώσουμε όσο μπορούμε και σε ολόκληρο το χρονικό εύρος εκείνο τον τετραδιάστατο χάρτη του μυαλού, το χάρτη δηλαδή που μας συνοδεύει νοερά και ξεδιπλώνεται με την πρώτη ζήτηση όταν πρόκειται για πόλεις με τις οποίες έχουμε αποκτήσει την οικειότητα της κατανόησης…”

Σφακιανούδη – Λιοδήμου, Μαίρη. Από την Πόλη έρχομαι και συνταγές σάς φέρνω· εικονογράφηση Λάμπρος Κατσαντώνης. – 2η έκδ. – Αθήνα : Κέδρος, 2002. – 199σ. : εικ. · 24×17εκ.

Γρηγοριάδου, Έφη. Εδεσματολόγιον Σμύρνης: Αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής: Έθιμα και παραδόσεις από τη Μικρά Ασία – Αθήνα : Κοχλίας, 2003. – 271σ. · 30×21εκ. –

Το “Εδεσματολόγιον Σμύρνης”, είναι ένα γευστικό ταξίδι στη Μ. Ασία με ιδιαίτερη στάση στη Σμύρνη. Σελίδες φορτισμένες συναισθηματικά, που μεταφέρουν ένα βαρύ πολιτιστικό φορτίο σε μια διαδρομή που μοιάζει με μια βαθιά, μακρινή ματιά στο χώρο και στο χρόνο. Η Μικρά Ασία είχε πάντα τον τρόπο να σε ταξιδεύει στις πιο απόκρυφες γωνιές της και τη δύναμη να σε αγγίζει στο νου και στην καρδιά.
Αυτός ο τόπος έχει ακόμη αυτή τη μοναδική ικανότητα που σε καλεί για να σε τιμήσει και να τον τιμήσεις. Να τον ακολουθήσεις μέσα από τις γεύσεις και τη γοητεία των ανθρώπων του και να ανακαλύψεις τις ποικίλες εκφράσεις του.
Στο βιβλίο έχουν καταγραφεί τα αρώματα, τα χρώματα, το φως, η ιστορία, τα έθιμα, οι συνήθειες, ακόμα και οι μικρές στιγμές της καθημερινότητας, που αποτελούσαν το πολιτιστικό κύτταρο του συγκεκριμένου τόπου για πολλούς αιώνες και που παράλληλα προσδιόρισαν και καθόρισαν τη γευστική του ταυτότητα.
Το “Εδεσματολόγιον Σμύρνης”, επιχειρεί μια διαδρομή στον πλούτο των παραδοσιακών εδεσμάτων της Μ. Ασίας και μια επικοινωνία μέσα από τις γεύσεις με το σύγχρονο πολιτισμό μας. Ένα αυθεντικό παραδοσιακό πιάτο από τη Μ. Ασία, έχει την ικανότητα όχι μόνο να μετουσιώνεται σε τελετουργία και να προκαλεί ευχάριστα τις αισθήσεις, αλλά και να μας ταξιδεύει στο χώρο, στο χρόνο, στην ιστορία και τις αξίες.
Στο βιβλίο, πλήθος πληροφοριών θα μας ξεναγήσουν από τα ήθη, τα έθιμα, τις συνήθειες και τα μυστικά της παράδοσης της Σμύρνης, μέχρι τα χρώματα και τα αρώματα, από τις παραδοσιακές συνταγές για το γάμο και τα έθιμα των μεγάλων γιορτών μέχρι την τέχνη του καφέ. Τέλος θα μας αποκαλύψει τις ενδυματολογικές συνήθειες και τα τραγούδια που συνόδευαν κάθε εκδήλωση μέχρι τις πόλεις της Μικράς Ασίας αλλά και όλου του Ελληνισμού που ήκμασε και μεγαλούργησε αφήνοντάς μας κληρονομιά το θησαυρό των γνώσεών του. Εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό, παλιές γκραβούρες, χαμένες μνήμες θα ξυπνήσουν αναμνήσεις και νοσταλγία, γλωσσάρι με τις λέξεις που χαρακτήρισαν τη διάλεκτο των Μικρασιατών θα ζωντανέψει τη γλώσσα που χάνεται, ενώ το ευρετήριο συνταγών θα μας ταξιδέψει στη γευσιγνωσία των μερακλήδων προγόνων μας. Μαγικές λέξεις όπως Σαράι εκμέκ κανταΐφ, Σεκέρ παρέ, Ταβούκ Γκιογσού, Μπαμπάς και Σαραγλί, Μαλεμπί και Καζάν ντιπί θα ηχήσουν γλυκά στο μυαλό αποκαλύπτοντας τη σαγήνη τους.
Με το “Εδεσματολόγιον Σμύρνης” επιχειρούμε να ξανασυναντήσουμε το παρελθόν, τις πατρίδες που χάθηκαν αλλά έμειναν πάντα μέσα στην καρδιά μας με το μεγαλείο των αισθήσεων που τις χαρακτήριζαν, τις γεύσεις που σαγήνευαν και ακόμα μαγεύουν τον ουρανίσκο, τα ήθη και τα έθιμα ενός ελληνισμού που ποτέ δεν παραδόθηκε αλλά συνεχίζει να ζει με τον πιο έξυπνο τρόπο, μέσα από την τέρψη της γεύσης.

Νοέμβρης ο κρασομηνάς, ο παχνιστής, ο μεσοσπορίτης….

Τελευταίος μήνας του Φθινόπωρου, ο Νοέμβριος, είναι κι ο βασικός προάγγελος του χειμώνα. Το μήνα αυτό, του Αγίου Φιλίππου, αρχίζει το σαραντάημερο και η προετοιμασία των πιστών με νηστεία και προσευχή για τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, τα Χριστούγεννα. Ο μήνας αυτός έχει πολλές δουλειές για τους ανθρώπους της υπαίθρου που πρέπει γρήγορα να τελειώσουν λόγω του επερχόμενου χειμώνα, γι αυτό του έχουν δοθεί και πολλά χαρακτηριστικά ονόματα. Τον λένε «Βροχάρη» για τις πολλές του βροχές, «Νιαστή» για τα τελευταία νεάσματα ή υνάσματα (οργώματα) της γης, «Παχνιαστή» για το κλείσιμο των ζώων στο παχνί, και «Χαμένο» για το λίγο χρόνο δουλειάς που μένει, επειδή η μέρα τώρα είναι πολύ μικρή και πάει χαμένη. Λόγω των γιορτών του, τον λένε και «Αϊστράτηγο» ή «Αϊταξιάρχη», «Αϊφίλιππα» και «Αγιαντριά» ή «Αντριά». Τον λένε ακόμα και «Μεσοσπορίτη» από τη γιορτή της Παναγίας της Μισοσπορίτισσας στις 21. Την Παναγία αυτή  τη λενε και «Αρχισπειρίστρα» ή «Αποσοδειά».Εκτός από τις θρησκευτικές γιορτές έχουμε και δυό γιορτές εθνικού χαρακτήρα. Η πρώτη στις 17 Νοεμβρίου που εορτάζουμε την επέτειο της εξέργεσης του Πολυτεχνείου και στις 25 Νοεμβρίου ημέρα αφιερωμένη στην Εθνική Αντίσταση, ημέρα επίσης εορτής της Αγίας Αικατερίνης.
Στις 8 Νοεμβρίου  ημέρα των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, γιορτάζει η πολεμική μας αεροπορία αφούν οι ταξιάρχες είναι οι προστάτες της.Το μήνα αυτόν, στις περισσότερες περιοχές της πατρίδας μας, άντρες και γυναίκες ξεχύνονται στους απέραντους ελαιώνες για να μαζέψουν τον ευλογημένο καρπό της ελιάς.Ασ δούμε μερικές  παροιμίες για το Νοέμβριο: Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες. Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν θα πάρει. Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει.Άι- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα:-Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ’ Άι- Φιλίππου αυτού είμαι.

Στη συλλογή της βιβλιοθήκης υπάρχουν βιβλία σχετικά με τις εποχές και τους μήνες. Ενδεικτικά παραθέτουμε τα εξής:

      1. Λουτάρη Άννα:  Οι 12 μήνες του χρόνου:παραμύθια,έθιμα,γιορτές , Εκδ.Ντουντούμη, 2000

      2. Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου Λότη: Τα παιδιά του Φθινοπώρου , Εκδ. Πατάκη,1993

      3. Χρυσοχόος Βασίλης : Φθινόπωρο, Εκδ΄Λαβύρινθος,1999

      4. Πρωτογερελλής Μίλτος : Οι εποχές μου,Εκδ. Ύψιλον, 1994

 [tags]Βέροια,Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας,εποχές,λαογραφία, μήνες,χρόνος,βιβλία [/tags]

Ο καιρός των Τσιγγάνων

[youtube:https://www.youtube.com/watch?v=DwA_Zg_z-FI 240 180]
Η 8η Απριλίου, ημέρα αφιερωμένη στους τσιγγάνους (Ρομά όπως αυτοαποκαλούνται) -σε όποιο σημείο της γης και αν βρίσκονται- γιορτάζεται από τους ίδιους με χορούς και συγκντρώσεις αλλά και πορείες. Η ημέρα αυτή σηματοδοτεί την πρώτη προσπάθεια για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους από τη Διεθνή Κοινότητα, στο 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο που έγινε στο Λονδίνο στις 8 Απριλίου του 1971.

Σήμερα οι τσιγγάνοι αριθμούν γύρω στους 15.000.000 ανθρώπους οι οποίοι σύμφωνα με έρευνες ζουν κυρίως στον ευρωπαϊκό χώρο. Οταν ακούμε τη λέξη τσιγγάνος, διάφορες εικόνες έρχονται στο μυαλό μας, όπως φανταχτερά ρούχα, γυναίκες να λένε τη μοίρα, υπαίθρια παζάρια με πραμάτειες, πανέμορφες Κάρμεν, γύφτοι σιδεράδες. Ομως ποιοί είναι πραγματικά αυτοί οι άνθρωποι που ζουν και κινούνται δίπλα μας, ποια είναι η πατρίδα τους , ποια η ιστορία και ο πολιτισμός τους και πώς αντιμετωπίζονται από τους άλλους;

Ας μη βασιστούμε στους μύθους που ίσως μπερδεύουν το ψέμα με την αλήθεια, τη φαντασία με την πραγματικότητα, και ας τους γνωρίσουμε καλύτερα μέσα από τα βιβλία που σας προτείνουμε.

Fraser Angus , Οι Τσιγγάνοι. από τις εκδόσεις Οδυσσέας

Παυλή-Κορρέ Μαρία, Τσιγγάνες . από τις εκδόσεις Ολκός.

Liegeois Jean-Pierre
Ρόμα, τσιγγάνοι, ταξιδευτές οι τσιγγάνοι της Ευρώπης . από τις εκδόσεις Καστανιώτης

Μητακίδου Σούλα, Τρέσσου Ευαγγελία
Να σου πω εγώ πώς θα μάθουν γράμματτα : τσιγγάνες μιλούν για την εκπαίδευση των παιδιών τους. από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο .

Άρθρο για τους Ρομά στη Βικιπαίδεια

[tags] Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας, Βέροια, τσιγγάνοι, Ρομά, λαογραφία[/tags]