Το φεγγάρι και το τύμπανο: προφορική ποίηση των φυλών της μαύρης Αφρικής

Μπορούσε να ‘ταν μια νύχτα μοναξιάς:
Μα φίλοι παράστεκαν το δέντρο κι η σκιά του.Μπορούσε να ‘ταν μια νύχτα με δάκρυα:
Μα οι σκιές που κινούνταν προκαλούσαν το γέλιο.Μπορούσε να ‘ταν μια νύχτα με φτώχεια:
Μα το φεγγάρι σκορπούσε άφθονο ασήμι.Μπορούσε να ‘ταν μια νύχτα με τρόμο:
Μα το αγέρι γλυκά τραγουδούσε ασφάλεια.

Μπορούσε να ‘ταν μια ανήσυχη νύχτα:
Μα τα γαλήνια νερά μιλούσαν για ειρήνη.
(Minji Karibo)

Το φεγγάρι και το τύμπανο : προφορική ποίηση των φυλών της μαύρης Αφρικής από τα παραδοσιακά τραγούδια, τα ποιήματα, τ’ άλλα ποιητικά λεκτικά παίγνια και τους επικούς κύκλους : συλλογή / μετάφραση Αθαν. Β. Νταουσάνη, Αθήνα : Μπουκουμάνης, 1996, 412σ. ; 21εκ.

Οδυσσέας Ελύτης

Σαν σήμερα, 2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης γεννήθηκε ο Έλληνας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλλη). Ενας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του ’30, γνωστός για τα ποιητικά του έργα Άξιον Εστί, Ήλιος ο πρώτος, Προσανατολισμοί κ.ά.. Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν, ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί μέχρι σήμερα σε πολλές ξένες γλώσσες. Το έργο του περιλάμβανε ακόμα μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων. Διακρίθηκε το 1960 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Αφιερωμένο στον ποιητή μας είναι και το σημερινό «Google Doodle» στην ελληνική σελίδα της δημοφιλούς μηχανής αναζήτησης.
Σε μια εκπομπή ο ποιητής ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ μιλά λίγο μετά τη βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας (1979).

Δείτε το βίντεο:

Στην Κική Δημουλά απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας

Με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας τιμήθηκε για το σύνολο του έργου της η ποιήτρια Κική Δημουλά από τον υπουργό Πολιτισμού Παύλο Γερουλάνο. Η βράβευση έγινε κατά τη διάρκεια της τελετής απονομής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2010. Στη σύντομη ομιλία της η κ.Δημουλά υπογράμμισε ότι «Κάθε βραβείο που είναι μεγάλο μας καθησυχάζει ότι έπιασαν τόπο όλα αυτά που γράφαμε και στέλναμε στους αναγνώστες μας. Το βραβείο από την πολιτεία σημαίνει ότι σε ψήφισε ομόφωνα η πατρίδα. Τίμησε το “εκεί που βρέθηκα και το πώς”».

Χωρίς διάθεση μετριοφροσύνης περιλαμβάνομαι σε αυτούς που η έννοια μεγάλο με έλκει, αν και όλες αυτές τις τιμές τις παίρνει το ανικανοποίητο που με ωθεί στη δημιουργία» πρόσθεσε και τελείωσε λέγοντας ότι «η ποίηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά η εμφύτευση της γλώσσας στα δεινά».

Από την πλευρά του, ο υπουργός σημείωσε ότι «έχουμε δεσμευτεί να εκσυγχρονίσουμε τα Βραβεία. Θέσαμε τρεις βασικούς στόχους για την επανεκκίνηση του θεσμού: πρώτον να αναδειχτούν και να ενισχυθούν νέες φωνές, να απλοποιηθούν οι διαδικασίες και ο θεσμός να αποκτήσει διαφάνεια».

Ακόμη αναφέρθηκε στην επιτυχημένη, όπως είπε, Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, σημειώνοντας ότι «δεν θα εγκαταλείψουμε την Έκθεση και θα την εμπλουτίσουμε ακόμη περισσότερο».

Τέλος, επισήμανε ότι «ενώ η κρίση έχει χτυπήσει την εμπορική διάσταση του βιβλίου, δεν έχει χτυπήσει τη δημιουργικότητά του».

Υπάρχουν πολλά βιβλία, με ποιήματα της Κική Δημουλά. Μπορείτε να βρείτε μερικά στο τοπογραφικό “Νεοελληνική ποίηση” της Βιβλιοθήκης μας. 

1.  “Χαίρε ποτέ”
2. “Το λίγο του κόσμου”
3. “Ενός λεπτού μαζί”
4. “Στην αγκαλιά της άκρης” 

[tags]Βέροια, Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας, Κική Δημουλά, Ποίηση[/tags]

Γ. ΡΙΤΣΟΣ-“ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ”

Γιάννης Ρίτσος – H σονάτα του σεληνόφωτος

(Ανοιξιάτικο βράδι. Μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού. Μία ηλικιωμένη γυναίκα ντυμένη στα μαύρα μιλάει σ’ έναν νέο. Δεν έχουν ανάψει φως. Απ’ τα δυο παράθυρα μπαίνει ένα αμείλικτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα να πω ότι η γυναίκα με τα μαύρα έχει εκδώσει δυο-τρεις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές θρησκευτικής πνοής. Λοιπόν, η Γυναίκα με τα μαύρα μιλάει στον νέο.)

“Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε!
Είναι καλό το φεγγάρι, – δε θα φαίνεται
που άσπρισαν τα μαλλιά μου. Το φεγγάρι
θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δε θα καταλάβεις.
Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου.

Όταν έχει φεγγάρι, μεγαλώνουν οι σκιές μες στο σπίτι,
αόρατα χέρια τραβούν τις κουρτίνες,
ένα δάχτυλο αχνό γράφει στη σκόνη του πιάνου
λησμονημένα λόγια – δε θέλω να τ’ ακούσω. Σώπα.

Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου
λίγο πιο κάτου, ως τη μάντρα του τουβλάδικου,
ως εκεί που στρίβει ο δρόμος και φαίνεται
η πολιτεία τσιμεντένια κι αέρινη, ασβεστωμένη με φεγγαρόφωτο,
τόσο αδιάφορη κι αϋλη,
τόσο θετική σαν μεταφυσική
που μπορείς επιτέλους να πιστέψεις πως υπάρχεις και δεν υπάρχεις
πως ποτέ δεν υπήρξες, δεν υπήρξε ο χρόνος κ’ η φθορά του.
Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου.

Θα καθίσουμε λίγο στο πεζούλι, πάνω στο ύψωμα,
κι όπως θα μας φυσάει ο ανοιξιάτικος αέρας
μπορεί να φαντάζουμε κιόλας πως θα πετάξουμε,
γιατί, πολλές φορές, και τώρα ακόμη, ακούω το θόρυβο του φουστανιού μου,
σαν το θόρυβο δυο δυνατών φτερών που ανοιγοκλείνουν,
κι όταν κλείνεσαι μέσα σ’ αυτόν τον ήχο του πετάγματος
νιώθεις κρουστό το λαιμό σου, τα πλευρά σου, τη σάρκα σου,
κι έτσι σφιγμένος μες στους μυώνες του γαλάζιου αγέρα,
μέσα στα ρωμαλέα νεύρα του ύψους,
δεν έχει σημασία αν φεύγεις ή αν γυρίζεις
ούτε έχει σημασία που άσπρισαν τα μαλλιά μου,
(δεν είναι τούτο η λύπη μου – η λύπη μου είναι που δεν ασπρίζει κ’ η καρδιά μου).
Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου.

Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα,
μοναχός στη δόξα και στο θάνατο.
Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.
Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου.” …..

Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό έργο του Γ. Ρίτσου “Η σονάτα του σεληνόφωτος” που πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου μετά από αρκετά χρόνια και ξαναθυμήθηκα τους μοναδικούς στίχους που δημιουργούν αυτόματα στο μυαλό μας τις εικόνες που τόσο ζωντάνα ο μεγάλος ποιητής μας περιγράφει. Πάντα επίκαιρος, μοναδικά γλαφυρός και έντονα συναισθηματικός, δεν θεωρείται τυχαία ένας από τους μεγαλύτερους (αν όχι ο μεγαλύτερος) Έλληνες ποιητές που σημάδεψαν αλλά και ανέδειξαν τη χώρα μας με τα έργα τους.

Στη συλλογή της Βιβλιοθήκης υπάρχει βεβαίως το έργο αυτό του μεγάλου μας ποιητή, καθώς και όλα τα έργα του. Υπάρχει όμως και η δυνατότητα στα μέλη της Βιβλιοθήκης να ακούσουν τον ίδιο το Γιάννη Ρίτσο να απαγγέλει τα ποιήματά του σε μια σειρά από ψηφιακούς δίσκους (cd) τους οποίους μπορεί ο κάθε αναγνώστης να δανειστεί. Είναι ξεχωριστός τρόπος να ακούσουμε τον ίδιο τον ποιητή να δίνει φωνή στα έργα του και να μας φέρει πιο κοντά στο πνεύμα και τη διάθεση των δημιουργημάτων του. Από την πρακτική πλευρά του θέματος, είναι ιδανικό για άτομα που δεν έχουν την δυνατότητα να διαβάσουν από μόνα τους είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω διαφόρων προβλημάτων υγείας και όρασης.

Καλή ανάγνωση και καλή ακρόαση!

 [tags]Βέροια, Δημόσια βιβλιοθήκη Βέροιας, Ρίτσος, ποίηση, ηχογραφήσεις [/tags]

Λογοτεχνικά Βραβεία “2009”

Η 12η τελετή απονομής των βραβείων Διαβάζω για το 2009, πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς.

Η Μαρίνα Καραγάτση με το μυθιστόρημά της “Το ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωποι” από τις εκδόσεις Άγρα κέρδισε το βραβείο μυθιστορήματος για το 2009.

Το βραβείο του πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα για το 2009, προς τιμή του Ηρακλή Παπαλέξη, κατέχει η Σταυρούλα Σκαλίδη με τίτλο “Προδοσία και εγκατάλειψη” από τις εκδόσεις Πόλις .

Βραβείο διηγήματος έχει πάρει η Μαρία Κουγιουμτζή με τίτλο “Άγριο Βελούδο” από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Βραβείο ποίησης έχει απονεμηθεί στον Στρατή Πασχάλη για το έργο του με τίτλο “Εποχή παραδείσου” από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Βραβείο εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου, δώθηκε στη Φωτεινή Φραγκούλη, για το κείμενο στο βιβλίο “Εφτά ορφανά μολύβια, εφτά ιστορίες” και για την εικονογράφηση στην Φωτεινή Στεργιάδη. Το βιβλίο είναι από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Βραβείο λογοτεχνικού βιβλίου για μεγάλα παιδιά, στο βιβλίο “Το σύνθημα” της Ελένης Πριοβόλου από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Βραβείο Δοκίμιου, από τη “Λέσχη” στις “Ακυβέρνητες Πολιτείες”. Η στίξη της ανάγνωσης, Μίλτος Πεχλιβάνος εκδόσεις Πόλις.

Βραβείο προσφοράς στο βιβλίο, προς τιμή του Περικλή Αθανασόπουλου, ιδρυτή του περιοδικού Διαβάζω.

[tags] Βέροια, Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας, λογοτεχνικά βραβεία 2009, λογοτεχνία, ποίηση, συγγραφείς έλληνες, περιοδικό Διαβάζω [/tags]