Ο εναγκαλισμός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου

Ὁ μήνας ᾽Ιούνιος καταυγάζεται ἀπό τή μεγάλη ἑορτή τῶν πρωτοκορυφαίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου (29 ᾽Ιουνίου). 

Η ᾽Εκκλησία μας,  πρόβαλε καί προβάλλει συνεχῶς τήν  ἑ ν ό τ η τ ά  τους μέσα καί ἀπό τήν εἰκόνα τῆς ἑορτῆς τους, ὅπου τούς τοποθετεῖ σέ ἐναγκαλισμό.

Ἡ μεγάλη λοιπόν ἑορτή τῶν ἁγίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου, πού ἡ ᾽Εκκλησία μας τή συνοδεύει καί μέ νηστεία (γι᾽ αὐτούς γίνεται ἡ νηστεία καί ὄχι γιά τήν ἑπομένη, τῆς σύναξης τῶν ἀποστόλων), μᾶς ὑπενθυμίζει τή βασική ἀλήθεια τῆς πίστεώς μας ὅτι δέν μποροῦμε νά σωθοῦμε καί νά σχετιστοῦμε μέ τόν Χριστό, ἄν μαζί μέ τήν πίστη μας σέ ᾽Εκεῖνον δέν κινητοποιηθεῖ καί ὅλη ἡ ζωή μας. Μέ ἁπλά λόγια, ἡ ἀγάπη μας γιά τόν συνάνθρωπο (αὐτό σημαίνει κυρίως κινητοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ μας) ἀποτελεῖ καί τή σπουδαιότερη ἐπιβεβαίωση τῆς πραγματικῆς πίστεώς μας.

Ο εναγκαλισμός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου

Οι πράξεις των Αποστόλων για παιδιά και νέους

Οι “Πράξεις των Αποστόλων” για παιδιά και νέους είναι μια επιλογή από τα πιο όμορφα και πιο συναρπαστικά αποσπάσματα του ομώνυμου έργου του ευαγγελιστή Λουκά. Δοσμένα με λογοτεχνικό τρόπο από τη συγγραφέα Ζωή Κανάβα, βοηθούν τους νεαρούς αναγνώστες να γνωρίσουν και να οικειοποιηθούν, ομαλά και αβίαστα, το περιεχόμενο της χριστιανικής πίστης.
Σε αυτό συμβάλλουν και οι υπέροχες εικόνες της πρεσβυτέρας Χριστίνας Παπαθέου-Δουληγέρη. Αποδοσμένες με τη λιτότητα της βυζαντινής τέχνης και την αρχοντιά, με το συγκρατημένο συναίσθημα αλλά και ζεστασιά, κερδίζουν αμέσως το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Πρόκειται εντέλει για ένα βιβλίο καμωμένο με περίσσια φροντίδα και αγάπη για παιδιά κάθε ηλικίας.

Οι πράξεις των Αποστόλων / Ζωής Κανάβα.  Αθήνα : Ακρίτας, 2004.  205σ. : εικ. ; 25εκ.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ

Δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ διεξάγεται στὸν τόπο μας θεολογικὴ συζήτηση γύρω ἀπὸ τὸ θέμα τῆς σχέσης Ὀρθοδοξίας καὶ Ἑλληνισμοῦ. Πλῆθος εἶναι οἱ σχετικὲς μελέτες, ἀφοῦ, ὅπως εἶναι τοῖς πᾶσι γνωστό, τοῦτο ἀποτελεῖ προσφιλὲς θέμα συζήτησης μεταξὺ τῶν θεολόγων καὶ ἐν γένει τῶν ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας. Μοιάζει νὰ μὴν ὑπάρχει, μάλιστα, Ἕλληνας θεολόγος τῆς παλαιότερης ἢ καὶ τῆς νεώτερης γενιᾶς, ποὺ νὰ μὴν ἀσχολήθηκε μὲ τὸ θέμα «Ὀρθοδοξία καὶ Ἑλληνισμός-Ὀρθοδοξία καὶ νεοελληνικὴ ταυτότητα», ὑπερασπιζόμενος συνήθως, ἀμυντικῷ τῷ τρόπῳ, αὐτὴν τὴν προνομιακὴ σχέση ἀπὸ ἔξωθεν ἐπιθέσεις. Αὐτὴ ἡ ἀμυντικὴ στάση μοιάζει σιγὰ-σιγὰ νὰ ἐγκαταλείπεται καὶ νὰ ὑπερβαίνεται τὰ τελευταῖα χρόνια, καθὼς ὅλο καὶ πιὸ συχνὰ βλέπουν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας θεολογικὰ κείμενα καὶ μελέτες ποὺ ἐξετάζουν τὴ σχέση Ἐκκλησίας καὶ ἔθνους, Ὀρθοδοξίας καὶ Ἑλληνισμοῦ, ὑπὸ τὸ φῶς πρωτίστως θεολογικῶν κριτηρίων καὶ ὄχι ἐθνικῶν σκοπιμοτήτων καὶ στοχεύσεων. Ἡ ἑλληνική, βέβαια, Ὀρθοδοξία ἔχει ἀκόμη πολὺ δρόμο νὰ διανύσει μέχρις ὅτου φτάσει νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὸ σύνδρομο τοῦ ἑλληνοκεντρισμοῦ καὶ τοῦ ἐπαρχιακοῦ τύπου ἐπηρμένου θρησκευτικοῦ ἐθνικισμοῦ, ποὺ καὶ τὴ θεολογική της μαρτυρία ἀλλοιώνουν καὶ τὴν ἐμποδίζουν νὰ συμμετάσχει ἰσότιμα καὶ δημιουργικὰ στὸν αἰώνα ποὺ ζοῦμε, καὶ ὄχι νὰ ἀναπολεῖ νοσταλγικὰ ξεπερασμένες ἀμετάκλητα ἀπὸ τὴν Ἱστορία ἐποχές.

O Παντελής Λ. Kαλαϊτζίδης γεννήθηκε το 1961 στη Θεσσαλονίκη και έλαβε το πτυχίο της Θεολογικής Σχολής του A.Π.Θ. το 1984. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην αρχαία φιλοσοφία, τη δυτική μεσαιωνική φιλοσοφία και τη συστηματική θεολογία, στην ?cole Pratique des Hautes ?tudes, στο Φιλοσοφικό Tμήμα του Πανεπιστημίου της Σορβόννης (Paris IV) και στο Institut Catholique de Paris. Aπό τον Oκτώβριο του 2000 είναι υπεύθυνος προγράμματος της Aκαδημίας Θεολογικών Σπουδών της I. Mητροπόλεως Δημητριάδος, ενώ τον Iούλιο του 2003 εξελέγη πάρεδρος επί θητεία του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου με αντικείμενο την επιμόρφωση και αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αναλαμβάνοντας καθήκοντα τον Iανουάριο του 2004. Kατά το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2005-06 ήταν προσκεκλημένος ερευνητής στην Eλληνορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Tιμίου Σταυρού Bοστώνης, με αντικείμενο έρευνας τη θεολογική προσέγγιση της ετερότητας.

Από την Ανάσταση του Χριστού στην Πεντηκοστή

Ο κύκλος. Είναι σύμβολο που το χρησιμοποιεί και το διδάσκει πρακτικά η Εκκλησία. Σύμβολο μεγάλης αξίας και για ύψιστη πραγματικότητα: Την αιωνιότητα. Ο κύκλος της αιωνιότητας που δεν έχει τέλος. Και τη διδάσκει πρακτικά η Εκκλησία κυρίως στη λατρεία της. Ο νεοβαπτισμένος πιστός -τι σημασία έχει αν είναι μεγάλος ή νήπιο- με κυκλικό χορό εισέρχεται στην εν Χριστώ ζωή που τον οδηγεί, όταν παραμείνει “βεβαιόπιστος”, στην αιωνιότητα. Οι νεόνυμφοι με κυκλικό χορό εισέρχονται, ως ζεύγος πλέον, στην πορεία τους προς την αιωνιότητα. Χωρίς αυτήν την πορεία αλήθεια, τι νόημα μπορεί να έχει μια συζυγία; Αλλά και σε κάθε ευκαιρία η Εκκλησία μας θέτει μπροστά μας την κυκλική αιωνιότητα, την χωρίς τέλος: στις λιτανευτικές της πράξεις πολλών εορτών (του Σταυρού και του Πάσχα π.χ.). Και πορευόμαστε προς το μη τέλος, ή αν ξεφύγαμε από την πορεία αυτή, μας προσκαλεί πάλι και πάλι να συντονισθούμε προς αυτό.

[…] Επιθυμώντας να βρεθούμε προσωπικά, αλλά και με τους αναγνώστες μας συμπορευτές στην πορεία αυτή, παραδίδουμε με τη μορφή βιβλίου ένας μέρος του Ετήσιου Κύκλου, όπως με εξαιρετικές ομιλίες τους το περιέγραψαν, το ερμήνευσαν και το διατύπωσαν εκείνοι που πορεύθηκαν τον επίγειο αυτό κύκλο και τώρα βρίσκονται στον ουράνιο. Οι Πατέρες μας.

Το μέρος του Ετήσιου Κύκλου είναι από την Ανάσταση μέχρι την Πεντηκοστή.

Από την Ανάσταση του Χριστού στην Πεντηκοστή : ένδεκα Πατερικές ομιλίες. Αθήνα : Αρμός, 2004. 304σ. ; 22εκ.

Τα εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής

Με  την ονομασία εγκώμια επιταφίου φέρονται στη βυζαντινή υμνολογία – υμνογραφία ειδικά τροπάρια που ψάλλονται κατά τον ΄Όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου. Κατά την τελετουργία ψάλλονται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, εντός των ναών, λίγο πριν την εκφορά του επιταφίου, όπου μερικά εξ αυτών και επαναλαμβάνονται κατά την εκφορά.

Πρόκειται για 185 σύντομα τροπάρια που παρεμβάλλονται μετά τον 118ο ψαλμό, (ψαλμό του Αμώμου) ακολουθώντας σε τρεις στάσεις.

Η πρώτη στάση σε ήχο πλάγιο α΄ αρχίζει με το εγκώμιο “Η ζωή εν τάφω, κατετέθης, Χριστέ…”.

Η δεύτερη στάση σε ήχο πλάγιο α΄ αρχίζει με το εγκώμιο “Άξιον εστί μεγαλύνειν σε τον Ζωοδότην…” και

Η τρίτη στάση σε ήχο γ΄ αρχίζει με το εγκώμιο “Αι γενεαί αι πάσαι ύμνον τη ταφή Σου προσφέρουσι Χριστέ μου”.

Και οι τρεις παραπάνω στάσεις καταλήγουν με το ίδιο τροπάριο – εγκώμιο που ξεκινούν ενώ ο λειτουργών ιερέας ή αρχιερέας θυμιατίζει τον επιτάφιο και από τις τέσσερις πλευρές του. Συνέχεια των εγκωμίων ακολουθούν ευλογητάρια και στιχηρά ιδιόμελα.

Γενικά τα εγκώμια μεταφέρουν κατανυκτική έκπληξη επί του θείου δράματος, την αναπαράσταση του οποίου τιμούν οι Χριστιανοί. Ιστορικά αποδίδονται κυρίως ως λαϊκής έμπνευσης δημιουργήματα που φέρονται σε κώδικες με διάφορες παραλλαγές. Κάποια όμως εξ αυτών διακρίνονται ιδιαίτερα για την αρχαιότητά τους, ως αντιγραφή, από Βυζαντινούς μαΐστορες, των αρχαίων εγκωμίων προς την Περσεφόνη και την θεά Δήμητρα που ψάλλονταν κατά τα Ελευσίνια Μυστήρια, όπως το “Ω γλυκύ μου Έαρ, γλυκύτατόν μου τέκνο”.

Τα εγκώμια του επιταφίου αποτέλεσαν και τα πρότυπα της δημιουργίας ομοίων για την Κοίμηση της Θεοτόκου, για τον Άγιο Νικόλαο κ.ά.

Τα εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής .Αθήνα : Ερατώ, 1999 . 46σ. ; 22εκ.

Ε π ι σ τ ρ ο φ ή – Μετάνοια και εξομολόγηση, Επιστροφή στο Θεό και στην Εκκλησία Του

Ποια  η  σχέση  του  μυστηρίου  της  μετάνοιας  με το  μυστήριο  της  Θ.Ευχαριστίας;

Τι  είναι  μετάνοια  και  τι  δεν  είναι;

Τι  είναι  εξομολόγηση  και  τι  δεν  είναι;

Πώς  προετοιμαζόμαστε  για  την  εξομολόγηση;

Πώς  εξομολογούμαστε;

Σ΄αυτά  και  σ΄ άλλα  ερωτήματα  προσπαθεί  με  απλά  λόγια  να  απαντήσει  το  μικρό  αυτό  βιβλίο  και  να  βοηθήσει  σε  μια  επανατοποθέτηση  και  σ΄ ένα  σωστό  πλησίασμα  του  μεγάλου  και  φιλάνθρωπου  μυστηρίου  της  μετάνοιας  και   εξομολόγησης.