Τα ερείπια

Δύο νεαρά ζευγάρια Αμερικανών, ο Τζεφ και η Έιμι, ο Έρικ και η Στέισι, γεμάτοι όνειρα για τις μελλοντικές σπουδές τους στο πανεπιστήμιο, απολαμβάνουν τις χαλαρές διακοπές τους στο Μεξικό. Εκεί γνωρίζουν μια παρέα Ελλήνων και ένα συνομήλικό τους Γερμανό, τον Ματίας. Διψώντας για λίγη περιπέτεια, αποφασίζουν να συνοδεύσουν τον Ματίας σε μια αρχαιολογική ανασκαφή στην άγρια ενδοχώρα όπου βρίσκεται ο αδερφός του, ο Χάινριχ. Ο ένας από τους Έλληνες τους ακολουθεί.

Αυτό που ξεκινά σαν μια διασκεδαστική ημερήσια εκδρομή στα ερείπια των Μάγια καταλήγει στη δραματική πορεία σε έναν κόσμο ανείπωτα τρομακτικό, όπου όλα όσα ήξεραν για τους εαυτούς τους και τη φύση ανατρέπονται αμετάκλητα.

Η πρώτη εμφάνιση του Αμερικανού συγγραφέα Σκοτ Σμιθ με το μυθιστόρημα A Simple Plan έτυχε διθυραμβικής υποδοχής από τους κριτικούς αλλά και από τον Στίβεν Κινγκ, που το χαρακτήρισε “το καλύτερο μυθιστόρημα μυστηρίου της δεκαετίας του ’90”. Στο βιβλίο “Τα ερείπια” ο Σκοτ Σμιθ καταδύεται πάλι στο Κακό και παρουσιάζει ένα από τα πιο απόκοσμα και συγκλονιστικά θρίλερ της δεκαετίας που διανύουμε.

Τα ερείπια / Σκοτ Σμιθ . Τα ερείπια / Σκοτ Σμιθ. 509σ. ; 21εκ.

Η ανάποδη των ανθρώπων

“Από την πλευρά εκείνων που κατέχουν τη μαεστρία του λόγου, ίσως μοιάζουμε με μουγγούς που εκφράζονται με παράξενα νεύματα -μια σχεδόν ιδιωτική γλώσσα εικόνων. Από την πλευρά των μουγγών, είμαστε μουγγοί που κατάφεραν να μιλήσουν”. Αυτή η απόφανση του Εουτζένιο Μπάρμπα για τον ίδιο και τη θεατρική του ομάδα “Όντιν Τεάτρετ”, όσο δούλευαν απομονωμένοι στην επαρχιακή πόλη Χολστεμπρό της Δανίας, ισχύει και στην περίπτωση του Κωστή Παπαγιώργη: Κατάφερε να μιλήσει γράφοντας. Αλλά οι κατέχοντες, δύσπιστοι, βυσσοδομούν: “Πατέρα, έγινα συγγραφέας”, είπε στον δημοδιδάσκαλο πατέρα του κρατώντας το πρώτο βιβλίου του ανά χείρας. “Πώς μπορεί να γίνει συγγραφέας ένα παιδί που έκανε τόσα ορθογραφικά λάθη στο σχολείο;” απάντησε εκείνος. Όμως ο Κωστής δεν ξανάχασε τη μιλιά του…

Η ανάποδη των ανθρώπων : η μανία του Κωστή Παπαγιώργη : προσωπογραφίες / Κωνσταντίνου Αν. Θεμελή.  Αθήνα : Ινδικτος, 2003 136σ. : εικ. ; 21εκ.

Η αδικία που πληγώνει

Γνωρίζοντας   και κατανοώντας  τις αιτίες της αίσθησης της αδικίας…Είναι η αισιόδοξη θέαση απεγκλωβισμού, όπου η συγχώρηση δεν αποτελεί ηθική επιταγή, αλλά ικανότητα που οδηγεί στην κατάκτηση της ελευθερίας μέσω της θαυμαστής υπέρβασης των φορτίων του παρελθόντος.

Η αίσθηση της αδικίας πληγώνει τον ψυχικό κόσμο. Καταστρέφει την επιθυμία για ζωή, για χαρά για συνάντηση με τους άλλους. Ορθώνει ένα κάστρο για να προστατεύσει, αλλά τελικά φυλακίζει την ύπαρξη. Η αγωνία της δικαίωσης και η πίκρα από την “αδικία” οδηγεί ικανούς ανθρώπους να εγκλωβίζονται στο γεγονός που τους πλήγωσε και να στερούνται την ευτυχία και την ελευθερία. Η διαρκής ενασχόληση με την αδικία που βιώσαν τους κάνει να αποσύρονται στον εαυτό τους, να χάνουν το ενδιαφέρον για τη ζωή και τελικά να οδηγούνται στην κατάθλιψη.

Η αδικία που πληγώνει, ανατρέχει στα επώδυνα βιώματα της παιδικής ηλικίας. Αναζητάει τους όρους και τις συνθήκες που την παράγουν στο οικογενειακό περιβάλλον. Καταγράφει τις προσδοκίες για την απάλειψή της, αλλά και τις επώδυνες ματαιώσεις στις συντροφικές σχέσεις. Επεξεργάζεται την εμφάνισή της στο εργασιακό περιβάλλον. Αναδεικνύει όμως την δυνατότητα να μην τραυματιστεί η μοίρα του ανθρώπου με τα τραύματά του, για κάτι τέτοιο θα οριζόταν ως μοιραία παράδοση στην κατάθλιψη.

Μέσα από αυτό το βιβλίο ο γνωστός ψυχοθεραπευτής, μας εισάγει στα βαθύτερα αίτια της κατάθλιψης, ως αποτέλεσμα της αίσθησης αδικίας. Τραύματα από το παρελθόν, ματαιώσεις προσδοκιών, απογοητεύσεις από πρόσωπα δημιουργούν το πλαίσιο που πνίγει την ύπαρξη και αφαιρούν το δικαίωμα στην αυθεντική χαρά….

Η αδικία που πληγώνει / Δημήτρης Φ. Καραγιάννης. Αθήνα : Αρμός, 2010  276σ. ; 21εκ

Ο Δημήτρης Καραγιάννης είναι Παιδοψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής, Διευθυντής του Κέντρου Παιδοψυχικής Υγιεινής, Διδάκτωρ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, δίδαξε στη μετεκπαίδευση της Μαρασλείου Ακαδημίας. Έχει ιδρύσει με την σύζυγό του Ελένη Καραγιάννη το θεραπευτικό και εκπαιδευτικό Ινστιτούτο “Αντίστιξη”, στο οποίο εκπαιδεύονται ειδικοί της ψυχικής υγείας ως ψυχοθεραπευτές στην οικογενειακή και ομαδική ψυχοθεραπεία με βάση την υπαρξιακή συστημική θεώρηση. Ασχολείται ιδιαίτερα με τα προβλήματα γάμου και μελετά τους όρους λειτουργικότητας στις διαπροσωπικές σχέσεις. Το πεδίο των μελετών του δεν περιορίζεται μόνο στον επιστημονικό χώρο, αλλά αναζητά τις δυνατότητες που προσφέρει η βίωση της Ορθόδοξης πίστης στην καθημερινή ζωή και την απάντηση που προσφέρει μέσω του ευχαριστιακού τρόπου ζωής. Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά και εκκλησιαστικά περιοδικά, ενώ συμμετέχει ως συγγραφέας σε συλλογικά βιβλία όπως το “Για τη ζωή και την οικογένεια”, “Θεολογία και Ψυχιατρική σε διάλογο”, “Βαλκάνια και ψυχική υγεία”, “Παιδιά με υπερκινητικό σύνδρομο και διαταραχές διαγωγής” και “Αιμομιξία και θεραπευτικό πλαίσιο”.

Logicomix

Το “Logicomix”, που ολοκληρώθηκε ύστερα από πέντε χρόνια δουλειάς, υπογράφουν ο Απόστολος Δοξιάδης, συγγραφέας του διεθνούς μπεστ-σέλερ “Ο θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ” -του βιβλίου που χαρακτηρίστηκε από την “Independent” ως “η γένεση του είδους της μαθηματικής λογοτεχνίας”- και ο φημισμένος θεωρητικός της πληροφορικής, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ, Χρίστος Χ. Παπαδημητρίου, ενώ τα σκίτσα και το χρώμα είναι του Αλέκου Παπαδάτου και της Annie Di Donna, καλλιτεχνών του κινούμενου σχεδίου που επιστρέφουν στην πρώτη τους αγάπη, τα κόμικς.

Tο βιβλίο είναι μυθιστόρημα μαζί και κόμικς, ιστορία και μυθοπλασία, παραμύθι και δοκίμιο. Μια παρέα φίλων στη σύγχρονη Αθήνα -που δεν είναι άλλη από τους δημιουργούς του βιβλίου- προσπαθεί ταυτόχρονα να αφηγηθεί και να καταλάβει τη μεγάλη περιπέτεια της Λογικής (της αναζήτησης των θεμελίων των μαθηματικών), περιπέτεια που σημάδεψε ανεξίτηλα την εποχή μας. Είναι άραγε, όπως λέει ένας από αυτούς, μια ιστορία τραγική, μεγέθους μάλιστα αρχαίας τραγωδίας; Ή, όπως πιστεύει ένας άλλος, μια εντελώς αισιόδοξη περίπτωση;

Στο “Logicomix”, οι αποστάσεις καταργούνται. Καλύπτοντας μια διάρκεια έξι δεκαετιών, το βιβλίο αφηγείται με τελείως πρωτότυπο τρόπο την επική ιστορία μιας αναζήτησης της οποίας οι περισσότεροι ήρωες πλήρωσαν βαρύ τίμημα για τη γνώση, φτάνοντας συχνά μέχρι την τρέλα. Το ρόλο του αφηγητή έχει ο πιο συναρπαστικός χαρακτήρας της ιστορίας, ο μεγάλος μαθηματικός και φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ. Με βάση τη δική του ζωή, βλέπουμε την ιστορίας της αναζήτησης των θεμελίων μέσα από τις συναισθηματικές καταιγίδες, τα δραματικά ιστορικά γεγονότα και τις ιδεολογικές διαμάχες που την έθρεψαν. Οι περιπέτειες των μεγάλων διανοητών που πρωταγωνιστούν στην αναζήτηση, του Φρέγκε, του Χίλμπερτ, του Πουανκαρέ, του Βίτγκεντσταϊν, του Γκέντελ και του Τούριγνκ, ζωντανεύουν μέσα από τις σχέσεις τους με τον Ράσελ και τη δική του παθιασμένη ενασχόληση την αναζήτηση, και οδηγούνται μέσα από τη σχέση τους μαζί του στην κορύφωση, που συμπίπτει με την πιο δραματική στιγμή στην ιστορία του εικοστού αιώνα.

 Logicomix / Απόστολος Δοξιάδης, Χρίστος Χ. Παπαδημητρίου. Αθήνα : Ίκαρος, 2008. 350σ. : εικ. ; 24εκ

Κυβερνώντας τον κόσμο – η ιστορία μιας ιδέας

Το 1815 οι εξαντλημένοι νικητές των συγκρούσεων που είχαν απορροφήσει την Ευρώπη επί μια γενιά συμφώνησαν σ’ ένα νέο σύστημα για τη διατήρηση της ειρήνης. Αντί τα ανεξάρτητα κράτη να αλλάζουν πλευρές, να κλείνουν συμφωνίες και να προδίδουν το ένα το άλλο, μια νέα “Ευρωπαϊκή Συμφωνία” θα εξασφάλιζε ότι η βαρβαρότητα και το χάος των Ναπολεόντειων πολέμων δεν θα επαναλαμβάνονταν ποτέ πια.

Το εντυπωσιακό νέο βιβλίο του Μαρκ Μαζάουερ αναπλάθει δύο αιώνες διεθνούς διακυβέρνησης -τον αγώνα για τη διάδοση αξιών και την οικοδόμηση θεσμών που θα έφερναν τάξη σε ένα άναρχο και επικίνδυνο σύστημα κρατών. Δείχνει πώς αυτό που ξεκίνησε ως ευρωπαϊκή υπόθεση έγινε το πλαίσιο του σημερινού κόσμου, καθώς υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου, κομμουνιστές και εθνικιστές πρόβαλαν τα δικά τους ριζοσπαστικά οράματα για μια διεθνή αρμονία. Οι ουτοπικές μυθοπλασίες του Ιουλίου Βερν και του Χ. Τζ. Γουέλς αναμείχθηκαν με τα σχέδια της εσπεράντο, τα όνειρα για μια καθολική επιστήμη της πληροφορίας και τους νομικούς κώδικες ενός δικαστηρίου για όλη την ανθρωπότητα. Βρετανοί και Αμερικανοί πολιτικοί στήριξαν τη δημιουργία ενός ενιαίου παγκόσμιου οργανισμού ασφαλείας.

Κάθε φορά που ο κόσμος καταστρεφόταν από ένα νέο ξέσπασμα βίαιου κυνισμού και μεταβαλλόμενων συμμαχιών, πρόβαλλε η απαίτηση για κάτι που θα μπορούσε να κάμψει τα βραχυπρόθεσμα εθνικά συμφέροντα προς όφελος ενός ευρύτερου κοινού αγαθού. Ωστόσο σήμερα εξασθενεί η πίστη στα παλιά ιδανικά και στην πολιτική ικανότητά μας να διαμορφώνουμε το μέλλον. Η συντριπτική δύναμη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου έχει κάνει αγνώριστη την ίδια τη δυνατότητα να κυβερνηθεί ο κόσμος, που αμφισβητείται πλέον όσο ποτέ άλλοτε.

Σε μια εποχή που ο ΟΗΕ απαξιώνεται, η αμερικανική ισχύς υποχωρεί και ασταθείς συνασπισμοί ισχύος ή κοντόθωρες δυνάμεις της αγοράς απειλούν και πάλι μεγάλα τμήματα του κόσμου, το βιβλίο αυτό δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο.

Κυβερνώντας τον κόσμο : η ιστορία μιας ιδέας / Mark Mazower. Αθήνα : Αλεξάνδρεια, 2013.  475σ. ; 24εκ

“Ένα μοναδικό έργο: ένας μεγάλος ιστορικός ανασυνθέτει τον τρόπο με τον οποίο άτομα και έθνη επιδίωξαν να προωθήσουν εθνικά συμφέροντα σε μια όλο και πιο περίπλοκη διεθνή σκηνή. Μια δραματική, καινοτόμα περιγραφή ιδεών και θεσμών που έρχονται σε σύγκρουση με σκληρές πραγματικότητες.”
(Fritz Stern)

“Ο Μαζάουερ αποδεικνύει ότι είναι ο επιφανέστερος ιστορικός της γενιάς του . . . Προσφέρει την πιο πειστική εξήγηση που έχει διατυπωθεί ώς τώρα για τις υπερβολικές, υστερικές ακόμη, προσδοκίες της δεκαετίας του 1990 και την κατοπινή κατάρρευση της αισιοδοξίας μετά το 2000, η οποία μεταφράζεται τώρα στο φόβο που καταλαμβάνει μεγάλα τμήματα του Δυτικού κόσμου. Σπανίως εμφανίζεται ένα βιβλίο ιστορίας που όχι μόνο αναμορφώνει ριζικά την κατανόηση του παρελθόντος, αλλά μας επιτρέπει επίσης να επανεκτιμήσουμε το παρελθόν και, με λίγη καλή τύχη, να επηρεάσουμε το μέλλον μας.”
(Misha Glenny)

“Κυβερνώντας την Ευρώπη, κι έπειτα ολόκληρο τον κόσμο . . . Η ιδέα έχει βρει τον τέλειο χρονικογράφο της στο πρόσωπο του Μαρκ Μαζάουερ, οι προσεγγίσεις του οποίου αποπνέουν κοσμοπολιτική αντίληψη, ανθρωπιά, πολυμάθεια και τον δέοντα σκεπτικισμό. Επιπλέον, η ιστορία του είναι γραμμένη σε καθαρή, κομψή πρόζα. Ένα θεμελιώδες έργο όχι μόνο για ιστορικούς, αλλά και για όποιον ενδιαφέρεται για τον ταραγμένο κόσμο όπου ζούμε.”
(Ian Buruma)

“Μια σημαντική συμβολή στην ιστορική έρευνα – τα κεφάλαια για την εντυπωσιακή περιδίνηση της πολιτικής, των ιδεών και των μορφών οργάνωσης τον 19ο αιώνα είναι ιδιαίτερα πρωτότυπα και πολύτιμα . . . Ο Μαζάουερ αξίζει την ευγνωμοσύνη μας μόνο και μόνο γι’ αυτή τη διαυγή περιγραφή που μας δίνει. Όμως το Κυβερνώντας τον κόσμο είναι επίσης ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα χάρη στο ισχυρό επιχείρημα που το διατρέχει.”

O Mark Mazower (γεν. 1958) είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και στο Κολέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Έχει διδάξει επίσης διεθνείς σχέσεις και σύγχρονη ιστορία στα πανεπιστήμια του Σάσεξ και του Πρίνστον. Απόφοιτος των Πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Johns Hopkins, έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, τα βραβευμένα βιβλία για την Ελλάδα: “Greece and the Inter-war Economic Crisis”, 1991 (“Η Ελλάδα και η οικονομική κρίση του μεσοπολέμου”, προσαρμογή της διδακτορικής του διατριβής, βραβείο Runciman 1992, ελλ. εκδ. ΜΙΕΤ 2002), “Inside Hitler’s Greece: The Εxperience of Οccupation, 1941-44”, 1993 (“Στην Ελλάδα του Χίτλερ: η εμπειρία της Κατοχής”, Fraenkel Prize και Longman/ History Today Book of the Year, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 1994), και “Salonika, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430-1950”, 2004 (“Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006). Επίσης, έχει επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους με ελληνικό ενδιαφέρον: “After the War was Over: Reconstructing the Family, Nation and State in Greece, 1943-1960” (επιμ.), 2000 (“Μετά τον πόλεμο”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2003), και “Networks of Power in Modern Greece” (επιμ.), 2008. Σχολιάζει τακτικά στον τύπο και το ραδιόφωνο τις τρέχουσες εξελίξεις στα Βαλκάνια. Άλλα ιστορικά βιβλία του είναι: “Dark Continent: Europe’s 20th Century”, 1998 (“Σκοτεινή ήπειρος”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2001), “The Balkans: A Short History”, 2000 (“Τα Βαλκάνια”, ελλ. εκδ. Πατάκης, 2002), “Hitler’s Empire: Nazi Rule in Occupied Europe”, 2008 (“Η αυτοκρατορία του Χίτλερ: Ναζιστική εξουσία στην κατοχική Ευρώπη”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2009).

Ένα κάποιο τέλος

Τέσσερις φίλοι: ο Κόλιν, ο Άλεξ, ο Τόνι και ο Έιντριαν, στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Σεξουαλικά καταπιεσμένοι, παθιασμένοι με τα βιβλία και τις ιδέες, περνούν την ερωτικά άνυδρη, άχαρη εφηβεία τους ανταλλάσσοντας αστεία, κάνοντας πλάκες, παραβγαίνοντας σε εξυπνακισμούς.

Ο Έιντριαν ωστόσο διαφέρει: είναι ίσως λίγο πιο σοβαρός, πιο ώριμος από τους άλλους. Όταν η ζωή του θα πάρει την τραγική, τελική της στροφή, οι φίλοι θα σκορπίσουν, θα συνεχίσουν και θα προσπαθήσουν να ξεχάσουν.

Όμως το παρελθόν συχνά επιστρέφει, ζητώντας εξηγήσεις από το παρόν. Ο Τόνι, εξηντάρης πια, απολαμβάνει ήρεμα τις μικροχαρές της μοναχικής του καθημερινότητας, όταν ξαφνικά το αναπάντεχο κληροδότημα από ένα λησμονημένο πρόσωπο ανατρέπει τα πάντα. Προσπαθώντας να εξηγήσει το “γιατί” αυτής της διαθήκης, ο Τόνι έρχεται αντιμέτωπος με συνταρακτικές αλήθειες για τον ίδιο και για το παρελθόν του.

Ένα ακριβές, διεισδυτικό, αριστοτεχνικά γραμμένο μυθιστόρημα για τις ατέλειες και τις σκοτεινές κόγχες της μνήμης, για τις αυταπάτες μας, για τα ψέματα που λέμε στον εαυτό μας ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε. Ένα ταξίδι προς την αυτογνωσία, από έναν σπουδαίο συγγραφέα στο αποκορύφωμα της ωριμότητάς του.

Ένα κάποιο τέλος / Τζούλιαν   Μπαρνς  Αθήνα : Μεταίχμιο, 2011  210σ. ; 21εκ.