Η ζωή σαν λογοτεχνία

(Ο Αλέξανδρος Νεχαμάς είναι ομιλητής στο 230 Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας των Αθηνών, στην ολομέλεια με θέμα “Η Φιλοσοφία ως πρακτική σοφία και τρόπος ζωής”)

…Καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον των ΗΠΑ, ο Αλέξανδρος Νεχαμάς έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία για το φιλοσοφικό και διδακτικό του έργο. Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται τη φιλοσοφία ο Νεχαμάς διαφέρει ουσιαστικά από την καθιερωμένη ακαδημαϊκή άποψη που επικρατεί στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Στην κυρίαρχη τάση, που θέλει τη φιλοσοφία να μοιάζει όλο και περισσότερο με την επιστήμη, ο Νεχαμάς αντιπαραθέτει μιαν αντίληψη της φιλοσοφίας ως τέχνης του βίου, η οποία ανάγεται στους αρχαίους Ελληνες και ξεκινάει με τον Σωκράτη. … (από άρθρο του Θ. Γιαλκετσή)

Νίτσε : η ζωή σαν λογοτεχνία / Αλέξανδρος Νεχαμάς, Αθήνα : Αλεξάνδρεια, 2002, 382σ. ; 21εκ.

Σταθμός στη σύγχρονη βιβλιογραφία για τον Νίτσε, το βιβλίο αυτό προσφέρει μια σφαιρική και ρηξικέλευθη θεώρηση του έργου του. Ο Νεχαμάς αντιμετωπίζει με μέτρο και φαντασία τα επίμαχα σημεία, τους κοινούς τόπους και τις παγίδες που έχουν ανακύψει στη διεθνή συζήτηση γύρω από τη μοναδική αυτή πνευματική φυσιογνωμία. Βασική του θέση είναι ότι ο Νίτσε έφερε την τέχνη του λόγου στο επίκεντρο της σκέψης και της ίδιας της ζωής του: πρώτον, βλέποντας τον κόσμο σαν ένα τεράστιο κείμενο ανοιχτό σε ερμηνείες· δεύτερον, δημιουργώντας μέσω των κειμένων του έναν υποδειγματικό όσο και αμίμητο λογοτεχνικό χαρακτήρα, που ήταν εν τέλει αυτός ο ίδιος. Κεντρικές απόψεις του Νίτσε, όπως η θέληση για δύναμη, ο υπεράνθρωπος, η γενεαλογία, ο προοπτικισμός, η αιώνια επιστροφή, η υπέρβαση του καλού και του κακού, η κριτική του πλατωνισμού και του χριστιανισμού, συγκλίνουν όλες σ’ ένα μοντέλο «αυτοδημιουργίας» του ανθρώπου που καταφάσκει το σύνολο της ζωής, μαζί με τη σκληρότητα και τον πόνο της. Μέσα από τη δραματική αναμέτρηση με το δογματισμό και τη μεταφυσική της φιλοσοφικής παράδοσης προκύπτει έτσι μια ριζοσπαστική σκέψη που συνυφαίνει τις ιδέες με το ύφος, τη φιλοσοφία με τη λογοτεχνία, τη ζωή με τη γραφή.

Την τελευταία νύχτα λέγονται αλήθειες

[…] Εγώ έκανα στον εαυτό μου την εξής ερώτηση: γιατί, στην ώρα του, δεν είπε κανείς τίποτα; Η απάντηση ήταν απλή: επειδή φοβήθηκε, επειδή φοβήθηκαν. Εγώ δεν φοβήθηκα. Εγώ θα μπορούσα να πω κάτι, όμως εγώ δεν είδα τίποτα, δεν ήξερα τίποτα ώσπου ήταν πολύ αργά. Για ποιο λόγο να σκαλίζουμε αυτά που σπλαχνικά κρύβει ο χρόνος; […]

Ο Σεμπαστιάν Ουρούτια Λακρουά, ιερέας, κριτικός της λογοτεχνίας και μέτριος ποιητής, μέλος της χιλιανής διανόησης, κάνει ανακεφαλαίωση των σημαντικότερων στιγμών της ζωής του και προσπαθεί να απολογηθεί για το φλερτ του με τη σκοτεινή πλευρά της εξουσίας, στη διάρκεια μιας νύχτας που ο ίδιος πιστεύει πως είναι η τελευταία του.
Το μυθιστόρημα αυτό είναι ο αγώνας ενός ανθρώπου με την αλήθεια που τον στοιχειώνει αλλά και ένα σαρκαστικό κατηγορώ για τη χιλιανή διανόηση της περιόδου.
“Ο Μπολάνιο είναι το λαμπρότερο λογοτεχνικό αστέρι της σύγχρονης λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας”. (El Pais)
“Ένα σύγχρονο μυθιστόρημα προορισμένο να μείνει κλασικό”. (Σούζαν Σόνταγκ)
“Η μεταπολεμική πολιτική της Χιλής και η λογοτεχνία της διατρέχουν αυτό το πυκνογραμμένο και εξόχως εκφραστικό μυθιστόρημα”. (The New York Times)

Τελευταία νύχτα στη Χιλή / Ρομπέρτο Μπολάνιο, Αθήνα : Μεταίχμιο, 2004, 162σ. ; 21εκ.

Πως πεθαίνουν οι φιλόσοφοι;

(Ο Simon Critchley συμμετέχει στο Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας των Αθηνών, σε Συμπόσιο με θέμα “Έρως”)

“Τον θάνατο; Δεν τον σκέφτοµαι”.
Αν αληθεύει αυτό το σχόλιο που αποδίδεται στον Ζαν-Πολ Σαρτρ, τότε εκείνος κατείχε σπάνια θέση µεταξύ των φιλοσόφων: ελάχιστοι ήταν εκείνοι που δε βασανίζονταν από ιδέες του θανάτου.

Στο βιβλίο αυτό, που καλύπτει ευρύτατο πεδίο και προσφέρει αµέτρητα ερεθίσµατα, ο Σάιµον Κρίτσλεϋ υποστηρίζει ότι το ερώτηµα τι συνιστά “καλό θάνατο” βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο της φιλοσοφίας, από την αρχαιότητα ως σήµερα. Αλλά, τι µαθήµατα µπορούµε να αντλήσουµε από τον θάνατο των ίδιων των φιλοσόφων; Από τις 190 περιπτώσεις που εξιστορούνται εδώ, πολλοί πέθαναν µε τρόπο αλλόκοτο, και υπάρχουν άφθονα περιστατικά αλλοφροσύνης, φονικά, αυτοκτονίες, πάθη µε τη σοβαρή (αλλά και µε τη φαιδρή) έννοια. Ο Ηράκλειτος πέθανε από ασφυξία σκεπασµένος µε κοπριά· ο Αριστοτέλης αυτοκτόνησε µε ακόνιτο· ο Εµπεδοκλής όρµησε εθελούσια στον κρατήρα της Αίτνας για να γίνει θεός· ο Χέγκελ, πεθαίνοντας, είπε: “Ένας µόνο µε καταλάβαινε στη ζωή µου… Κι ούτε κι αυτός µε κατάλαβε”· ο Τζέρεµυ Μπένθαµ ζήτησε να τον ταριχεύσουν – σήµερα εκτίθεται σε κοινή θέα στο University College London· o Νίτσε έπαθε νευρικό κλονισµό στο Τορίνο και βυθίστηκε στην τρέλα…

Με αναφορές που εκτείνονται από τα αυτοσαρκαστικά επιθανάτια χαϊκού των δασκάλων του Ζεν ως τα τελευταία λόγια αγίων της χριστιανοσύνης και σοφών της εποχής µας, το “Βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων” είναι ένα στοχαστικό και απολαυστικό βιβλίο. Όπως δείχνει ο Κρίτσλεϋ, όταν µελετάµε τι είπαν οι µεγάλοι στοχαστές για τον θάνατο, ανανεώνεται η πίστη µας στη ζωή και καταλήγουµε να εξετάζουµε το νόηµα της ευτυχίας· το κατά πόσο είναι εφικτή, κατά πόσο µπορεί να έχει διάρκεια. Μαθαίνοντας πώς να πεθαίνουµε, µαθαίνουµε πώς να ζούµε.

“Ίσως παραξενευτείτε, αλλά στις φαινοµενικά µακάβριες σελίδες που ακολουθούν µε απασχολεί διαρκώς η ευτυχία, το νόηµά της και το πώς µπορεί να γίνει εφικτή…”  (από την εισαγωγή του συγγραφέα)

Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων / Simon Critchley, Αθήνα : Πατάκης, 2009, 518σ. ; 20εκ.

Ο Simon Critchley γεννήθηκε το 1960 στο Hertfordshire της Αγγλίας. Σπούδασε φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια του Έσσεξ (ΒΑ, PhD) και της Νίκαιας, στη Γαλλία (MPhil). Σήμερα είναι καθηγητής φιλοσοφίας στο New School University, στη Νέα Υόρκη (πρ. New School for Social Research), και directeur de programme στο College International de Philosophie στο Παρίσι. Συνεργάζεται τακτικά με τις εφημερίδες “Guardian”, “Independent”, “Νew Υork Τimes” και “London Review of Βooks”. Μαζί με τον Τομ Μακ Κάρθι είναι μέλος της “Ιnternational Νecronautical Society- ΙΝS” (“Διεθνούς Εταιρείας Νεκροναυτών”), η οποία ασχολείται με τον (φιλοσοφικό) θάνατο, την ελληνική φιλοσοφία και τη σημασία του αυθεντικού και του αναυθεντικού, παρεμβαίνοντας, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο εκδηλώσεων σύγχρονης τέχνης, όπως λ.χ. στην Tate Modern ή στη 2η Μπιενάλε της Αθήνας 2009 με τίτλο “Ηeaven” .

23ο Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας

Το Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας είναι η πιο σημαντική συνάντηση φιλοσόφων στον πλανήτη.  Ξεκίνησε το 1900 και διοργανώνεται κάθε πέντε χρόνια από τη Διεθνή Ομοσπονδία Φιλοσοφικών Εταιρειών (FISP). Για πρώτη φορά φιλοξενείται στην Ελλάδα από τις 4 εως τις 10 Αυγούστου και οι συμμετοχές είναι πάρα πολλές (2.000 σύνεδροι) και σημαντικές (δείτε εδώ για ένα πλήρες πρόγραμμα του συνεδρίου). Τίτλος του Συνεδρίου:  “Η φιλοσοφία ως έρευνα και τρόπος ζωής”.

Ξεκινάμε να παρουσιάσουμε κάποιους από τους σημαντικούς συμμετέχοντες, το έργο των οποίων φιλοξενείται στην Βιβλιοθήκη μας:

Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις / Ουμπέρτο Έκο, Θεσσαλονίκη : Παρατηρητής, 1993, 221σ. ; 21εκ.

Είτε πρόκειται για σεμνές συμβουλές στη χρήση των αντωνυμιών, είτε για τον σχολιασμό του κόστους που συνεπάγεται η κατάρρευση μιας αυτοκρατορίας, ο Ουμπέρτο Έκο, για μια ακόμη φορά, κατορθώνει να μας διδάσκει γράφοντας διασκεδαστικά σημειώματα με «προσωπικές παραξενιές». Πάνω απ’ όλα, όμως, στη θεματολογία των σημειωμάτων του κυριαρχεί η πολύπαθη δεοντολογία στη λειτουργία των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Ένα χρήσιμο μάθημα τόσο για τους δημοσιογράφους όσο και, κυρίως, για τους αναγνώστες και τηλεθεατές.

Πως να επικοινωνήσετε σωστά με το παιδί σας

Το βιβλίο αυτό προτείνει συγκεκριμένες λύσεις για να πετύχετε την πολύπλοκη ισορροπία ανάμεσα στην αγάπη και την αυστηρότητα.
Ο καθένας, με τον τρόπο του, προσπαθεί να είναι “καλός γονιός”. Παρά τις καλές προθέσεις όμως, η πραγματικότητα διαψεύδει το όνειρο της τελειότητας και ακυρώνει πολλές παιδαγωγικές θεωρίες.
Αυτό που πολύ συχνά λείπει από τους γονείς είναι το να ξέρουν πως να διαχειρίζονται τις διάφορες καθημερινές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν.
Οι κανόνες της καλής επικοινωνίας με τα παιδιά συμπεριλαμβάνουν τις εξής έννοιες-κλειδιά:
– να τα προστατεύουμε χωρίς υπερβολές
– να ακούμε τι μας λένε ως ένα σημείο
– να τους επιτρέπουμε κάποια πράγματα, θέτοντας όμως και σταθερά όρια
– να τα ενθαρρύνουμε, κάνοντας ταυτόχρονα και εποικοδομητική κριτική.
Σε αυτό το βιβλίο, επιχειρούμε να δείξουμε το πώς εφαρμόζονται και επιτυγχάνονται όλα αυτά.

Επικοινωνήστε σωστά με το παιδί σας / Christel Petitcollin,Αθήνα : Lector, 2005,104σ. ; 21εκ.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα

Η Christel Petitcollin είναι σύμβουλος και εκπαιδεύτρια σε θέματα επικοινωνίας. Ψυχοθεραπεύτρια με εκπαίδευση στο PNL (Pratique Neuro-Linguistique), στη συναλλακτική ανάλυση και στην ύπνωση του Έρικσον, δέχεται ασθενείς, δίνει διαλέξεις, διευθύνει ανοιχτές συζητήσεις και σεμινάρια για την επικοινωνία, οργανώνει ενέργειες για την επανένταξη ομάδων που έχουν περιθωριοποιηθεί και γράφει τις στήλες “psycho” στο περιοδικό Actives και “developpement personnel” στην ιστοσελίδα egowell.com. Έχει γράψει επίσης και το “S’ affirmer et oser dire non”.

Αύγουστος

Μια εποχή τόσο σκληρή. Ο ήλιος… Κάτι σαν θάνατος. Τα τζιτζίκια αγριεμένα. Οργιάζουν οι μέλισσες στους ευκάλυπτους. Μια εποχή που σημαδεύει. Καλοκαίρι θα πεθάνω, το ξέρω. Ένας μικρός κόκκος ζωής παγιδευμένος στο φως, μεγεθυσμένος, έτοιμος να σκάσει…Έξι μέρες του Αυγούστου είναι αρκετές για να καταρρεύσει ο μύθος μιας ζωής και να αποκαλυφθεί η τέλεια, τακτοποιημένη ζωή της Έλλης σε όλο της το… μεγαλείο.Μια συνταρακτική είδηση με αλυσιδωτές αντιδράσεις οδηγεί την ηρωίδα σ’ έναν αγωνιώδη μονόλογο, μέσα από τον οποίο ανασυνθέτει ψηφίδα ψηφίδα τη ζωή της – από τα παιδικά χρόνια στο Μεσολόγγι, τη δικτατορία, την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον πρώτο έρωτα και το λαμπερό της γάμο, ως τη συνειδητοποίηση ότι ο έγγαμος βίος και η μητρότητα χάνουν σιγά σιγά τη λάμψη τους και μεταμορφώνουν μια ζωντανή και ελεύθερη κοπέλα σε «ρόλο».Μια εσωτερική αναζήτηση που κινείται μέσα από το χιούμορ και την ειρωνεία στη διάλυση των ψευδαισθήσεων, στην οδύνη και τελικά στην ελπίδα.

Αύγουστος : μυθιστόρημα / Τατιάνα Αβέρωφ, Αθήνα : Κέδρος, 2002, 323σ. ; 21εκ.

Κριτικές

ΑΒΕΡΩΦ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΑΤΙΑΝΑ
Η Τατιάνα Αβέρωφ γεννήθηκε το 1954 στην Αθήνα. Σπούδασε ψυχολογία στην Αθήνα και στο Λονδίνο και εργάστηκε ως σχολική ψυχολόγος. Από το 1995 διευθύνει την Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο. Είναι παντρεμένη με τον Σωτήρη Ιωάννου και έχουν ένα γιο, τον Αλέξανδρο.