Ο Μύθος Λόγος

…ο Βασίλης Φράγκος, δημοσιεύει στην εφημερίδα Μάχη, στις 19 Μαρτίου του 1950, συνέντευξη του Σικελιανού.

Στον τόμο: Άγγελος Σικελιανός, “Συνεντεύξεις και συνομιλίες”, ο Κώστας Μπουρναζάκης, φιλολογικός εκδότης πολλών έργων του μεγάλου Νεοέλληνα ποιητή, παρουσιάζει το σύνολο των Συνεντεύξεων του Σικελιανού και των απαντήσεών του σε διάφορες λογοτεχνικές Έρευνες. Τα κείμενα αυτά, σχεδόν στο σύνολό τους άγνωστα, βρίσκονταν έως τώρα διάσπαρτα σε εφημερίδες και περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού.Σε τούτο τον ιδιαίτερα καλαίσθητο τόμο που προσφέρουν οι εκδόσεις της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να προσεγγίσει σημαντικές όψεις της δημόσιας και ιδιωτικής πορείας του Σικελιανού από την περίοδο προετοιμασίας των “Δελφικών Εορτών”, έως τα τέλη της ζωής του, το 1951. Ο προφορικός λόγος -κυρίως- και η εξομολογητική διάθεση που προκαλεί η ατμόσφαιρα εγκαρδιότητας και αυθορμησίας τών συναντήσεων, δίδουν στις περισσότερες συνεντεύξεις ξεχωριστό ύφος, αρκετά διαφορετικό από εκείνο τών άλλων πεζών κειμένων ή της επιστολογραφίας τού Λευκάδιου δημιουργού. Αποτυπώνεται συνάμα το ύφος και το ήθος μιας άλλης εποχής τού ελληνικού Τύπου.Είκοσι πέντε Συνεντεύξεις και δέκα απαντήσεις σε Έρευνες συγκροτούν την έκδοση αυτή. Οι συναντήσεις του Σικελιανού με προσωπικότητες του 20ού αιώνα, όπως ο μεγάλος Γερμανός συνθέτης Richard Strauss, ο Γάλλος πολιτικός και συγγραφέας Εdouard Herriot, με Έλληνες λογοτέχνες, όπως ο Η. Βενέζης, ο Κωστής Μπαστιάς, ο Γιώργος Κοτζιούλας, ο Π. Χάρης, με σπουδαίους δημοσιογράφους, όπως ο Γ. Ρούσσος, ο Π. Παλαιολόγος, κ. ά., έχουν ως αποτέλεσμα κείμενα με ξεχωριστή ποικιλία και ευρύτητα. Με το προλογικό του κείμενο και πλήθος σημειώσεων ο Κώστας Μπουρναζάκης προσφέρει στον αναγνώστη τη δυνατότητα της πληρέστερης προσέγγισης στα δημοσιεύματα αυτά. Η έκδοση συνοδεύεται και με πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του Σικελιανού.

Συνεντεύξεις και συνομιλίες / Άγγελος Σικελιανός, Ηράκλειο : Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, 2013, 177σ. : εικ. ; 25εκ.

Από το κοντύλι στον υπολογιστή (1830-2000)

Το λεύκωμα “Από το κοντύλι στον υπολογιστή (1830-2000)” του Αλέξη Δημαρά και της Βάσως Βασιλού – Παπαγεωργίου είναι ένα πανόραμα της ιστορίας της ελληνικής εκπαίδευσης μέσα από φωτογραφικό και αρχειακό υλικό από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους μέχρι το γύρισμα της χιλιετίας. Παρουσιάζονται με λόγια και εικόνες οι σημαντικότερες στιγμές αυτής της πορείας, προβάλλονται οι πρωταγωνιστές των εξελίξεων, καταγράφονται τα πρώτα βήματα τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής εκπαίδευσης και αναδεικνύονται οι διάφοροι παράγοντες που καθόρισαν την πορεία τους. Τα εισαγωγικά σημειώματα κάθε κεφαλαίου και οι αναλυτικές λεζάντες δίνουν τις απαραίτητες κοινωνικοϊδεολογικές διαστάσεις των εκπαιδευτικών φαινομένων.

Από το κοντύλι στον υπολογιστή : 1830-2000 εκατόν εβδομήντα χρόνια ελληνική εκπαίδευση με λόγια και εικόνες / Αλέξης Δημαράς, Βάσω Βασιλού-Παπαγεωργίου, Αθήνα : Μεταίχμιο, 2008, 233σ. : εικ. ; 27εκ.

Το τελευταίο τετράδιο ενός μεγάλου πνεύματος

“Θέλω να φαίνεται στα βιβλία μου πως από αυτό τον κόσμο πέρασε (ό,τι αξία κι αν έχει αυτό, σύμφωνοι;) ένας άνθρωπος που λεγόταν Ζοζέ Σαραμάγκου. Θέλω να το μαθαίνει κανείς αυτό στην ανάγνωση των βιβλίων μου – επιθυμώ η ανάγνωση των βιβλίων μου να μην είναι μερικά ακόμα μυθιστορήματα στη λογοτεχνία, αλλά ο τόπος όπου αντιλαμβάνεται κανείς το σημάδι ενός ανθρώπου”, ανέφερε σε μια παλιά του συνέντευξη ο μεγάλος νομπελίστας συγγραφέας.

“Το τελευταίο τετράδιο” περιλαμβάνει όλα τα κείμενα που έγραψε ο Ζοζέ Σαραμάγκου για το blog του, από το Μάρτιο του 2009 ως τον Ιούνιο του 2010.

Είναι η τελευταία καταγραφή, σε καθημερινή σχεδόν βάση, της σκέψης του για την ιβηρική και την παγκόσμια επικαιρότητα, για τους θεσμούς και τα πρόσωπα που μας κυβερνούν, για τις αξίες και τους θεσμούς που λείπουν, για τα προσωπικά του σχέδια και τις ματαιώσεις τους, για το όραμα του κόσμου που θα γεννηθεί μέσα από την κρίση.

«Ίσως έχουμε μεγάλη σχέση με αυτούς που έζησαν πριν από μια χιλιετία, μεγαλύτερη απ’ ό,τι με τους άλλους που θα κατοικήσουν τον πλανήτη σε έναν αιώνα… Τώρα τελειώνει ο κόσμος, βρίσκεται στη δύση του ό,τι πριν από χίλια χρόνια μόλις ανέτελλε», είναι το απόσπασμα που επέλεξε ο Κωστής Παπαγιώργης στην παρουσίαση του βιβλίου σε αθηναϊκό περιοδικό.

Το τελευταίο τετράδιο : κείμενα που γράφτηκαν για το blog, Μάρτιος 2009-Ιούνιος 2010 / Ζοζέ Σαραμάγκου, Αθήνα : Καστανιώτης, 2011, 210σ. ; 21εκ.

Μνήμη, αγάπη και επιστήμη

Αυτός είναι ένας λαμπρός εξηντάχρονος καθηγητής μαθηματικών που, ύστερα από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, ζει με μια βραχεία μνήμη μόλις ογδόντα λεπτών. Αυτή είναι μια ευαίσθητη και πανέξυπνη οικονόμος που αφοσιώνεται στη φροντίδα του.

Κάθε πρωί, όταν ο καθηγητής και η οικονόμος συστήνονται εκ νέου ο ένας στον άλλον, ανθίζει μια παράξενη, όμορφη σχέση μεταξύ τους. Ο καθηγητής μπορεί να μη θυμάται τι έφαγε για πρωινό, άλλα στο μυαλό του είναι ακόμα ζωντανές οι κομψές εξισώσεις από το παρελθόν. Μετά από δική του προτροπή, η οικονόμος του γνωρίζει τον δεκάχρονο γιό της. Έτσι ξεκινά μεταξύ τους μια θαυμάσια σχέση. Ο καθηγητής σκαρώνει έξυπνους μαθηματικούς γρίφους -βασιζόμενος άλλοτε στο νούμερο του παπουτσιού της και άλλοτε στην ημερομηνία γέννησής της- και οι αριθμοί αποκαλύπτουν έναν κόσμο ποίησης και καταφυγής τόσο στην οικονόμο όσο και στο γιό της. Με κάθε νέα εξίσωση, οι τρεις χαμένες ψυχές σφυρηλατούν μια στοργή πιο μυστήρια από τους νοητούς άριθμούς και ένα δεσμό που διατρέχει βαθύτερα τη μνήμη.

Η Ογκάουα γι’ αυτό το βιβλίο, που κυκλοφόρησε στην Ιαπωνία το 2004, τιμήθηκε με το λογοτεχνικό βραβείο Γιομιούρι, το Μεγάλο Βραβείο των Βιβλιοπωλών και, πρόσφατα, το βραβείο της Εταιρείας Μαθηματικών, επειδή αποκάλυψε στον αναγνώστη την ομορφιά αυτού του επιστημονικού κλάδου.

Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή / Γυόκο Ογκάουα, Αθήνα : Αγρα, 2010, 293σ. ; 21εκ.

Η επανάσταση της αγάπης

Πρόκειται για ένα προφανές γεγονός που “βγάζει μάτια”, που διαπερνά και αναστατώνει διαρκώς την προσωπική μας ζωή. Ωστόσο, δεν τολμάμε να το ομολογήσουμε, εκτός κι αν βρισκόμαστε σε εξαιρετικά οικείο περιβάλλον: η αγάπη είναι που δίνει νόημα σε όλη μας την ύπαρξη. Όλος ο κόσμος το ξέρει, όλος ο κόσμος το αισθάνεται. Αυτό που είναι λιγότερο προφανές και αποτελεί το αντικείμενο αυτού του βιβλίου είναι ότι αυτή η νέα δύναμη της αγάπης φέρνει την επανάσταση στις θεμελιώδεις αρχές της φιλοσοφίας και της πολιτικής. Ο Κόσμος των αρχαίων Ελλήνων, ο Θεός των μονοθεϊσμών, ο ορθός λόγος και τα δικαιώματα του ρεπουμπλικανικού ανθρωπισμού αιωρούνταν πάνω από τη συναισθηματική ζωή. Αργοπορημένα, υπό την επίδραση μιας ακόμη άγνωστης ιστορίας, της ερωτικής ένωσης από ελεύθερη επιλογή, ο έρωτας αντικατέστησε σιγά-σιγά τις παραδοσιακές πηγές νοήματος και τις αρχαίες αξίες της θυσίας. Ποιος θέλει ακόμη, στην Ευρώπη τουλάχιστον, να πεθάνει για τον Θεό, για την Πατρίδα, για την Επανάσταση; Κανείς ή σχεδόν κανείς, όμως είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τα πάντα για εκείνους που αγαπάμε. Πέραν του ανθρωπισμού του Διαφωτισμού και της κριτικής του, πέρα από τον Καντ και τον Νίτσε, γεννιέται μια νέα εκκοσμικευμένη πνευματικότητα της ιεροποίησης του ανθρώπινου μέσω της αγάπης. Το βιβλίο αυτό αφηγείται την ιστορία της. Αποκαλύπτει τους μυστικούς δεσμούς της με μια άλλη περιπέτεια, της ζωής των μποέμ. Κυρίως, όμως, αποπειράται να εντοπίσει τις φιλοσοφικές επιπτώσεις της στο πολιτισμικό, ηθικό, πολιτικό και πνευματικό πεδίο.

Η επανάσταση της αγάπης / Luc Ferry, Αθήνα : Πλέθρον, 2012, 433σ. ; 21εκ.

Ρωγμές στην πρόσοψη του σύγχρονου κόσμου

Τούτο το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προφητικό. Λίγο καιρό μετά την έκδοσή του ο ακροδεξιός σφαγέας Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ δολοφονούσε στη Νορβηγία 77 άτομα. Ο ίδιος ο Στιγκ Λάρσον χρησιμοποιεί τη λέξη “πρόβλεψη” σε αυτά που μας καταθέτει εδώ: Χωρίς να προδικάζουμε τίποτα, μπορούμε να κάνουμε μια πρόβλεψη. Στο τέλος θα έχουμε και στη Σουηδία ένα μακελειό σαν της Οκλαχόμα Σίτι. Υπάρχουν ήδη όλα τα συστατικά: μίσος, φανατισμός, αγάπη για τη βία και σεχταριστική νοοτροπία.

Τα γραπτά του Λάρσον δεν προφητεύουν, αλλά τηρούν μια στάση εναγώνιας αναμονής για τον νέο τρόμο που θα αντιμετωπίσουμε αν δεν ενεργήσουμε γρήγορα. Στηλιτεύουν στάσεις ζωής και ιδεολογήματα όπως ο κάθε είδους ρατσισμός, ο φασισμός, ο νεοναζισμός, η ξενοφοβία, η αντίθεση στην πολυπολιτισμικότητα, ο αντισημιτισμός, ο λαϊκισμός σε όλες τις εκφάνσεις του.

Ο Λάρσον τα έγραψε, τα είπε, αγωνίστηκε με επιμονή και αποφασιστικότητα για τα πιστεύω του, ενώ δέχτηκε μέχρι και απειλές για τις απόψεις του. Πέρα από το γνωστό μυθιστορηματικό του έργο, την τριλογία “Millennium”, μας άφησε παρακαταθήκη και τις θέσεις του σχετικά με το πού μπορούν να οδηγήσουν κάτι τέτοια κινήματα. Έτσι, δε θα υπάρξει δικαιολογία αν ο πολίτης, που μάχεται καθημερινά για μια κοινωνία δημοκρατική, δεν πατήσει το ήδη εκκολαφθέν φίδι στο κεφάλι…

Ρωγμές του σύγχρονου κόσμου : σκέψεις του διάσημου συγγραφέα σχετικά με τις ρωγμές στην πρόσοψη του σύγχρονου κόσμου / Στιγκ Λάρσον, Αθήνα : Ψυχογιός, 2011, 241σ. ; 21εκ.