Εδεσματολόγιον Χριστουγέννων : των αλησμόνητων πατρίδων

Όταν ακούς από παιδί για τις αλησμόνητες πατρίδες, όταν μεγαλώνοντας ακούς τη γιαγιά σου να σου μιλάει για τη Σμύρνη, την Πόλη, την Τραπεζούντα και ν’ αποδίδει σ’ όλα εκείνα τα μέρη όλα τα όμορφα και τα καλά του κόσμου, τότε η επιθυμία για ένα ταξίδι επιστροφής σε κείνα τα μέρη γίνεται προσωπικό χρέος απέναντι σ’ όσους γεννήθηκαν και έζησαν εκεί.
Ο προσφιλέστερος τόπος για τον καθένα μας είναι τα παιδικά μας χρόνια. Εκεί ταξιδεύουμε κάθε τόσο με όχημα τη νοσταλγία και τις αναμνήσεις. Και σ’ έναν τέτοιο νόστο τα Χριστούγεννα έχουν τα πρωτεία, γιατί είναι γιορτή που μαλακώνει τη λεηλασία των ψυχών, που ξαναγνέθει τα ξεφτίδια σε υφάδια.
Τα Χριστούγεννα δεν έχουν άλλωστε ηλικία, γιατί μέσα τους χωράνε οι ηλικίες όλες. Είναι γιορτή που σημαδεύει πρώτα απ’ όλα στο συναίσθημα. Είναι στη φύση τους ν’ αναδεύουν το θυμικό.
Πρόσφυγες απ’ όλη την Ελλάδα κατέθεσαν σ’ αυτό το βιβλίο φωνή και ψυχή, γυρίζοντας νοσταλγικά στις αλησμόνητες πατρίδες και ταυτόχρονα στην άλλη ακριβή πατρίδα, την κοινή για όλους, στην “υπερπατρίδα” της παιδικής ηλικίας. Τα Χριστούγεννα εκείνης της εποχής, σε ‘κείνα τα μέρη της Ανατολής, συμπύκνωναν μια φιλοσοφική κοσμοθεωρία που επέτρεπε την έκφραση των κοινωνικών πόθων.

Εδεσματολόγιον Χριστουγέννων : των αλησμόνητων πατρίδων : Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Πόντος, Καππαδοκία : έθιμα, παραδόσεις και αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής / ΄Εφη Γρηγοριάδου. Αθήνα : Σαββάλας, 2011 . 223σ. : εικ. ; 30εκ. 

Η μεγάλη φωτιά : Σμύρνη

Σμύρνη 1922. Ο Έισα Τζένινγκς, ένας μεθοδιστής πάστορας, φτάνει στο “Μαργαριτάρι της Ανατολής” για να εργαστεί στη Χριστιανική Αδελφότητα Νέων. Τον Σεπτέμβριο ο Τουρκικός Στρατός, υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ, εισέρχεται στην πόλη. Τούρκοι στρατιώτες αλλά και πολίτες επιδίδονται σε λεηλασίες, σφαγές και βιασμούς. Οι χριστιανοί άντρες σε στρατεύσιμη ηλικία συλλαμβάνονται και εκτοπίζονται ή δολοφονούνται. Οι Έλληνες στρατιώτες αναγκάζονται σε υποχώρηση μετά την ήττα και την κατάρρευση του Ελληνικού Μετώπου. Η πόλη κατακλύζεται από χιλιάδες ανθρώπους, Έλληνες και Αρμενίους, που έχουν συρρεύσει από την ενδοχώρα της Τουρκίας για να γλιτώσουν. Η μεγάλη φωτιά που ξεκίνησε από την αρμένικη συνοικία εξαπλώνεται ταχύτατα, απειλώντας τις ζωές των ατόμων που έχουν καταφύγει στο Κε. Ο Τζένινγκς είναι αποφασισμένος να απομακρύνει τους Αμερικανούς πολίτες και να σώσει όσο περισσότερους πρόσφυγες μπορεί. Με τη βοήθεια του Κυβερνήτη του αντιτορπιλικού Έντσαλ, Χάλσεϊ Πάουελ, και πολλών άλλων θα καταφέρει να ναυλώσει πλοία και να απομακρύνει πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες. Ο Λου Γιουρένεκ, συγκεντρώνοντας επίσημα έγγραφα, μαρτυρίες και αφηγήσεις επιζώντων, φέρνει στο φως μια απίστευτη ιστορία γενναιότητας και ήθους.

Η μεγάλη φωτιά : Σμύρνη : Σεπτέμβριος 1922 / Λού Γιουρένεκ. Αθήνα : Ψυχογιός, 2016 . 544σ. : εικ. ; 21εκ. 

Milton Gilles : Χαμένος Παράδεισος

Το “Χαμένος παράδεισος” είναι μια δυνατή ιστορία καταστροφής, ηρωισμού και επιβίωσης, ειπωμένο με τον ξεχωριστό λόγο που κατέστησε τον Γκάιλς Μίλτον, επιτυχημένο δημοσιογράφο και συγγραφέα. Ξετυλίγεται μέσα από τις αναμνήσεις επιζώντων, πολλοί απ’ τους οποίους μιλάνε για πρώτη φορά δημόσια, και τις μαρτυρίες εκείνων που βρέθηκαν στη δίνη μιας από τις μεγαλύτερες καταστροφές της σύγχρονης ιστορίας.

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1922, το τουρκικό ιππικό μπήκε στη Σμύρνη, την πιο πλούσια και κοσμοπολίτικη πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στην πόλη υπήρχε διάχυτος ο φόβος ότι ο νικηφόρος πια τουρκικός στρατός θα ξεσπούσε με παράφορο μένος στους κατοίκους της Σμύρνης.
Η πραγματικότητα όμως διέψευσε και την πιο δυσοίωνη πρόβλεψη. Αυτό που συνέβη τις επόμενες δύο εβδομάδες έχει καταγραφεί ως ένα απ’ τα πιο φρικτά δράματα στην ιστορία του εικοστού αιώνα, το δράμα του ξεριζωμού χιλιάδων προσφύγων, των οποίων το αίμα κυλάει στις φλέβες πολλών σύγχρονων ελληνικών οικογενειών. Σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι έπεσαν θύματα μιας τρομακτικής, σε βιαιότητα και έκταση, καταστροφής.

Σμύρνη, η λησμονημένη πόλη;

Όποιος μελετήσει την ιστορία της Σμύρνης εντυπωσιάζεται από την μεγάλη διαφορά που υπάρχει στο εξαιρετικό πεπρωμένο αυτής της πόλης ήδη από την αρχαιότητα και στη λήθη, στην οποία έχει περιπέσει μετά το 1922.
Η Σμύρνη, η πόλη που ξαναχτίστηκε πάνω στα αποκαΐδια της, ελάχιστα θυμίζει τη λαμπρή μεσογειακή πόλη του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Η συγγραφέας, Μαρία-Κάρμεν Σμυρνέλη, με τη συνεργασία Ελλήνων, Τούρκων, Γάλλων, Ελβετών και Γερμανών ειδικών και ιστορικών, περιγράφει στο βιβλίο αυτό, (Σμύρνη, η λησμονημένη πόλη, μνήμες ενός μεσαγειακού λιμανιού, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο), τους κατοίκους της Σμύρνης, τις κοινωνικές τους σχέσεις, τις μνήμες τους, από το 1830 έως το 1930, για να κατανοήσουμε καλύτερα έναν αιώνα-σταθμό στην ιστορία αυτής της πόλης.
Περισσότερες από είκοσι καρτ -ποστάλ της εποχής συμπληρώνουν αυτή την ιστορική μελέτη, ώστε να λάβει τη μορφή πραγματικού αφηγήματος.

Η Μαρία-Κάρμεν Σμυρνέλη είναι Διδάκτωρ Ιστορίας της Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (Παρίσι) από το 2000. Σήμερα εργάζεται στο ίδρυμα Maison des Sciences de l’Homme (Παρίσι). Συγγραφέας πολλών άρθρων σχετικών με την ιστορία της Σμύρνης με το ζήτημα των τρόπων συνύπαρξης των διαφόρων πληθυσμών μέσα στην Οθωμανική αυτοκρατορία και με τα δίκτυα στη Μεσόγειο.

Αναζητείστε το βιβλίο στη συλλογή “Μικρά Ασία”.

[tags] Βέροια, Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας, Σμύρνη, Μ. Ασία, Ελληνική ιστορία [/tags]