Μια ιδέα που άλλαξε τον κόσμο

Το 1973 ολοκληρώθηκε η ανέγερση του υψηλότερου τότε κτιρίου στον κόσμο. Ήταν ο ουρανοξύστης Σίαρς (της ομώνυμης εταιρείας), με 108 ορόφους και 442 πατώματα. Σε αυτόν τον «πύργο» η μεγαλύτερη εκείνη την εποχή επιχείρηση λιανικού εμπορίου στόχευε να εγκαταστήσει τους 350.000 υπαλλήλους της. Ο ουρανοξύστης συνιστούσε«μια εμφατική διακήρυξη της αυτοπεποίθησης του αμερικανικού καπιταλισμού». Και τα επόμενα 25 χρόνια η ανώνυμη εταιρεία θα εξαπλωνόταν «σε ολόκληρη την υφήλιο, συντρίβοντας καθ’ οδόν κάθε αντίπαλο».

Η ιστορία της εταιρείας προσφέρεται για ένα συναρπαστικό αφήγημα. Ένας τύπος οργανισμού, ο οποίος πολύ συχνά ξεκινούσε ως ένα κρατικά επιχορηγούμενο ευαγές ίδρυμα, εξαπλώθηκε προς όλες τις κατευθύνσεις, αναδιαμορφώνοντας τη γεωγραφία, τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου, τις τέχνες, την επιστήμη και, ατυχώς, τη γλώσσα. Οι εταιρείες αποδείχτηκαν πανίσχυρες όχι απλώς επειδή βελτίωσαν την παραγωγικότητα, αλλά και επειδή διαθέτουν τα περισσότερα από τα νομικά δικαιώματα ενός ανθρώπου, δίχως όμως τους συνοδούς βιολογικούς περιορισμούς: δεν είναι καταδικασμένες να πεθάνουν λόγω γήρατος και μπορούν να αναπαράγονται σχεδόν κατά βούληση. Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί μια προσπάθεια να χαρτογραφηθεί η άνοδος αυτού του αξιοθαύμαστου οργανισμού.

Η εταιρεία : σύντομη ιστορία μιας ιδέας που άλλαξε τον κόσμο / Τζών Μικλεθουέϊτ, Άντριαν Γούλντριτζ, Ηράκλειο : Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, 389σ. ; 19εκ.

Η ληστεία της παγκόσμιας παραγωγής τροφής

“Οι καιροί είναι συναρπαστικοί. Όπως δείχνουν τα παραδείγματα στο βιβλίο αυτό, ο έλεγχος της ζωής μας και του πλανήτη από τις εταιρείες δεν είναι αναπόφευκτος. Έχουμε την δυνατότητα να καθορίσουμε το μέλλον μας. Έχουμε οικολογικό και κοινωνικό καθήκον να διασφαλίσουμε ότι η τροφή που τρώμε δεν είναι από κλεμμένη σοδειά” (απόσπασμα από την εισαγωγή της συγγραφέως)

Στην “Αρπαγή της σοδειάς”, η Βαντάνα Σίβα αναδεικνύει τα προβλήματα που προκαλεί η παγκοσμιοποιημένη, βιομηχανοποιημένη γεωργία στους μικροπαραγωγούς, στο περιβάλλον και στην ποιότητα της τροφής που τρώμε.Με κεφάλαια για τους γενετικά τροποποιημένους σπόρους, τις πατέντες για τους ζωντανούς οργανισμούς, τις τρελές και τις ιερές αγελάδες, καθώς και τις ιχθυοκαλλιέργειες, το βιβλίο αυτό, που γράφτηκε με πάθος, θα μας εμπνεύσει όλους και θα καθορίσει τη μορφή που θα πάρει στα επόμενα χρόνια η διαμάχη για τις γενετικές τροποποιήσεις και τη βιομηχανοποιημένη γεωργία.

Μια ομιλία της Dr.V.Shiva για την εξόρυξη μετάλλων και τις πολυεθνικές

Η αρπαγή της σοδειάς / Η ληστεία της παγκόσμιας παραγωγής τροφής ; Vandana Shiva, : Εξάρχεια, 2000, 192σ.

Αειφορική ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου

Το βιβλίο δεν ακολουθεί τα πρότυπα ενός βιβλίου μαγειρικής δίνοντας ακριβείς οδηγίες τις οποίες οι αναγνώστες οφείλουν να ακολουθήσουν κατά γράμμα. Αντιθέτως σκοπεύει να διεγείρει τη δημιουργική σκέψη όλων των ανθρώπων που διεκδικούν δημόσιες θέσεις και να τους εμφυσήσει μια άλλη αντίληψη για τα θέματα της ανάπτυξης της Ελληνικής υπαίθρου. Στα δέκα κεφάλαια του βιβλίου περιλαμβάνονται: Ιστορία της Ανάπτυξης, Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη, Συμμετοχική Ανάπτυξη, Αειφορική Ανάπτυξη, Τοπική Ατζέντα 21, Εκτίμηση Αναγκών, Τοπική Ανάπτυξη, Μορφές Συνεργασίας στην Ύπαιθρο, Τοπική Παραγωγή για Τοπική Κατανάλωση, Το Μέλλον της Ελληνικής Υπαίθρου. Συνοδεύεται από πλούσιο Γλωσσάριο και αναλυτικό Ευρετήριο.

Διαβάστε μια συνέντευξη του Γ. Δαουτόπουλου, εδώ

Αειφορική ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου / Γεώργιος Α. Δαουτόπουλος, Θεσσαλονίκη : Ζυγός, 2005, 283σ. : εικ. ; 24εκ.

Έλληνες στην εξερεύνηση της Αμερικής

Πότε εντοπίζεται για πρώτη φορά η παρουσία των Ελλήνων στο Νέο Κόσμο; Σ αυτό το ιστορικό -και διόλου φιλοσοφικό- ερώτημα απαντά η παρούσα εργασία του Χ. Δ. Λάζου, καρπός ερευνητικής προσπάθειας σε πολλά ισπανικά αρχεία επί μια τριετία. Από την έρευνα αυτή διαπιστώθηκε ότι η συμμετοχή Ελλήνων στην ανακάλυψη και εξερεύνηση της αμερικανικής ηπείρου υπήρξε μεγάλη. Οι πρώτοι(;) Έλληνες εντοπίζονται στα πληρώματα του Χριστόφορου Κολόμβου, στο φως όμως έρχονται και πλήθος άλλα στοιχεία για τρεις άλλους σημαντικούς Έλληνες, τον Φρανθίσκο Αλμπο, τον Πέτρο τον Κρητικό και τον Ιωάννη Φωκά. Η δράση τους υπήρξε συναρπαστική, έλαβαν δε μέρος σε φημισμένες επιχειρήσεις στην αμερικανική ήπειρο κάτω από τις διαταγές γνωστών ισπανών “κονκισταδόρες”. Όλοι αυτοί οι ανήσυχοι Έλληνες που άφησαν το στίγμα τους στην νεοανακαλυφθείσα ήπειρο, μας ανοίγουν μια σημαντική σελίδα της άγνωστης μεσαιωνικής ιστορίας και μας προσφέρουν ένα πεδίο έρευνας που έως τώρα δεν έχει διερευνηθεί όσο θα πρεπε.

Έλληνες στην ανακάλυψη και εξερεύνηση της Αμερικής / Χ. Δ. Λάζος, Αθήνα : Αίολος, 1990, 192σ. ; 21εκ.

Άνθρωποι και ζώα στον 21ο αιώνα

Με αφετηρία έναν απροσδόκητο συσχετισμό ανάμεσα στη γοητεία που ασκούν οι σεξουαλικές και αιματηρές φαντασιώσεις και την ψυχολογική και σωματική αποξένωση από τα ζώα που μας θρέφουν και μας ντύνουν, ο Bulliet διαπιστώνει ότι έχει ανατείλει μια νέα εποχή στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και ζώων – μια αλλαγή που έγινε μπροστά στα μάτια μας αλλά δεν έχει βρει ακόμα τους θεωρητικούς της. Σε αντιστάθμισμα για την απομάκρυνση από τα παραγωγικά ζώα, ο “μεταοικοσιτισμός” ευνοεί νέες ευαισθησίες που εκφράζονται από τη μία με τη λατρεία και τον εξανθρωπισμό των ζώων συντροφιάς και από την άλλη με το ενδιαφέρον για τα άγρια ζώα και την προστασία τους, ενώ το χάσμα μεταξύ ανθρώπων και ζώων, που είχε για αιώνες θεωρηθεί βαθύ και αγεφύρωτο, γίνεται αντικείμενο συζήτησης και αμφισβήτησης.

Συνδυάζοντας στοιχεία από την ανθρωπολογία, την αρχαιολογία, τη ζωολογία, την περιβαλλοντολογία και τη φιλοσοφία, ο ιστορικός επιχειρεί να εντάξει την αλλαγή αυτή σ’ ένα γενικότερο σχήμα μεταβολών στις σχέσεις ανθρώπων-ζώων, κινούμενος από την απώτερη προϊστορία ως τις προοπτικές του άμεσου μέλλοντος. Καθώς η εξημέρωση των οικόσιτων ζώων στάθηκε οπωσδήποτε αποφασιστικό ορόσημο στην ιστορία αυτή, οι ποικίλες θεωρίες εξημέρωσης εξετάζονται εδώ με κριτικό τρόπο και αναζητούνται εναλλακτικές. Αλλά πρόκειται μόνο για ένα σημείο σε μια πλούσια γκάμα θεμάτων, αφού ο Bulliet κινείται με την ίδια άνεση στο χώρο της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου ή της λαϊκής κουλτούρας, ενώ η πολιτισμική ιστορία του γάιδαρου που ξετυλίγεται στο κεφάλαιο 8 θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ανεξάρτητο, και απρόσμενα συναρπαστικό, βιβλίο.

Κυνηγοί, βοσκοί και χάμπουργκερ : το παρελθόν και το μέλλον των σχέσεων μεταξύ ανθρώπων και ζώων / Richard W. Bulliet, Αθήνα : Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2012, 397σ. ; 21εκ.

Μια κριτική του βιβλίου από τον Α. Βιστωνίτη, εδώ

Παναγία Σουμελά

Mε ενέργειες του πρωθυπουργού της Eλλάδας Eλευθερίου Bενιζέλου, το 1930, όταν στα πλαίσια της προωθούμενης τότε ελληνοτουρκικής φιλίας ο Tούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού επισκέφτηκε την Αθήνα, δέχτηκε μια αντιπροσωπεία να πάει στον Πόντο και να παραλάβει τα σύμβολα της ορθοδοξίας και του ελληνισμού.

Tο 1930 ζούσαν μόνο δύο καλόγεροι του πανάρχαιου ιστορικού μοναστηριού. O υπέργηρος Iερεμίας στον Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, ο οποίος αρνήθηκε να πάει γιατί δεν τον άκουγαν τα πόδια του, ή γιατί δεν ήθελε να ξαναζήσει τις εφιαλτικές σκηνές της τουρκικής βαρβαρότητας και ο πανέμορφος, ζωηρός και ζωντανός Aμβρόσιος Σουμελιώτης, προϊστάμενος στην εκκλησία του Aγίου Θεράποντα της Tούμπας στη Θεσσαλονίκη. Aπό τον μοναχό Iερεμία έμαθε ο Aμβρόσιος την κρύπτη των ανεκτίμητων κειμηλίων. Στις 14 Οκτωβρίου έφυγε ο Aμβρόσιος, εφοδιασμένος με ένα κολακευτικό συστατικό έγγραφο της τουρκικής πρεσβείας για την Kωνσταντινούπολη και από εκεί για την Tραπεζούντα, με προορισμό την Παναγία Σουμελά. Λίγες μέρες αργότερα επέστρεφε στην Aθήνα όχι μόνο με τα σύμβολά μας, αλλά και με τον Πόντο, όπως είχε γράψει τότε ο υπουργός Προνοίας της κυβέρνησης του Eλευθερίου Bενιζέλου Λεωνίδας Iασωνίδης: «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Mε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος».

H εικόνα φιλοξενήθηκε για 20 χρόνια στο Bυζαντινό Mουσείο της Aθήνας. Πρώτος ο Λεωνίδας Iασωνίδης πρότεινε το 1931 τον επανενθρονισμό της Παναγίας Σουμελά σε κάποια περιοχή της Eλλάδας. Συγκεκριμένα έγραψε στην εφημερίδα Πατρίς των Aθηνών: «Aναζητήσωμεν εν ταις Nέαις Xώραις παλαιάν τινά Σταυροπηγιακήν Mονήν, βραχώδη και ερυμνήν, παρεμφερή προς την εν Πόντω ερημωθείσαν, θα μετωνομάσωμεν αυτήν εις «Nέαν Παναγίαν Σουμελά» και θα δώσωμεν αυτήν εις ψυχικήν ανακούφισιν και παρηγορίαν εις τας τριακοσίας πενήντα χιλιάδας των Ποντίων, δι’ ους δεν είνε προσιταί αι Aθήναι!. Kαι θα δίδεται ούτω και πάλιν η ευκαιρία εις τον γενναιόψυχον τούτον Λαόν να συγκροτή τας πανηγύρεις και να συνεχίζη τας τελετάς και να εμφανίζη τας αλησμονήτους εκείνας κοσμοσυρροάς κατά τας επετείους της Παρθένου εορτάς, ασπαζόμενος την εικόνα των 17 Ποντιακών αιώνων, αισθανόμενος τα παλαιά της συγκινήσεως ρίγη, αναβαπτιζόμενος εις την προς την πατρίδα πίστιν και τραγουδών εν συνοδεία της Ποντιακής λύρας το αλησμόνητο τραγούδι:

Eμέν Kρωμναίτε λένε με

Kανέναν κι φογούμαι.

Ση Σουμελάς την Παναγιάν

θα πάγω στεφανούμαι!»

Πράγματι, το 1951 ο Kρωμναίος οραματιστής και κτήτωρ Φίλων Kτενίδης έκανε πράξη την επιθυμία όλων των Ποντίων, με τη θεμελίωση της Νέας Παναγίας Σουμελά στις πλαγιές του Βερμίου στην Καστανιά της Βέροιας. (Πηγή)

Παναγία Σουμελά : μοναστήρια και βυζαντινά μνημεία της Βέροιας / Αντώνης Ιορδάνογλου, Αθήνα : Πήγασος, 2009, Αθήνα : Πήγασος, 2009, 144σ. : εικ. ; 26εκ.