Το αλφαβητάρι του λαϊκού μας τραγουδιού

Σε γλέντια, σε χαρές, σε λύπες, σε εκδρομές, σε γάμους και γενέθλια, σε βαφτίσια, σε συμπόσια το μουσικό υπόβαθρο είναι πανομοιότυπο, αυθεντικό και μέρος του ίδιου τελετουργικού. Ενός τελετουργικού που αναδεικνύει τα θεμέλια του Μάρκου Βαμβακάρη και του Βασίλη Τσιτσάνη υψώνοντας τη σημαία του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκυ Θεοδωράκη με υλικό της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, του Νίκου Γκάτσου, του Κώστα Βίρβου, του Λευτέρη Παπαδόπουλου και τόσων άλλων που λάμπουν έστω κι αν απουσιάζουν απ’ αυτές τις λιγοστές γραμμές. Ο Γιώργης Έξαρχος στο νέο “Αλφαβητάρι του Λαϊκού μας Τραγουδιού” καταχώρισε 139 πασίγνωστα και λιγότερο τραγούδια, κομμάτια όλα ενός συνόλου που όλοι σιγοψυθιρίζουν κατά μόνας και που τραγουδούν σε παρέες όταν σμίγουν είτε για χαρά είτε για λύπη. Πρόκειται για μια υποκειμενική επιλογή με μοναδική προτεραιότητα στο κατά το δυνατό μεγαλύτερο πλήθος φιλοξενούμενων δημιουργών, χωρίς άλλα φιλολογικά ή αξιολογικά κριτήρια. Αυτά που ανασύρθηκαν πρώτα από τη μνήμη του συγγραφέα, στο στόμα, από εκατοντάδες άλλα που γνωρίζουμε και τραγουδάμε χωρίς να σημαίνει ότι είναι τα μοναδικά αγαπημένα. Το Αλφαβητάρι του Λαϊκού μας Τραγουδιού έχει ταξινομηθεί σε δύο μέρη. Στο Α’ Μέρος συμπεριλαμβάνονται 56 κλασικοί τραγουδοποιοί και περιέχονται 61 τραγούδια που την ευθύνη δημιουργίας στίχων και μουσικής είχε ένα πρόσωπο. Στο Β’ Μέρος περιέχονται τραγούδια που άλλος έχει την ευθύνη δημιουργίας των στίχων τους και άλλος την ευθύνη δημιουργίας της μουσικής, παρουσιάζοντας συνολικά 92 δημιουργούς με 78 τραγούδια. Στο τέλος -και για τη διευκόλυνση του αναγνώστη- έχουν ακόμα προστεθεί ένα ευρετήριο τραγουδιών με βάση τον πρώτο στίχο μαζί με ένα ευρετήριο ονομάτων και δημιουργών, ενώ σκόπιμα αποφεύχθηκαν βιογραφικά στοιχεία και χρονολογικές πληροφορίες ώστε να μην δωθεί ο χαρακτήρας φιλολογικής πραγματείας.

Το αλφαβητάρι του λαϊκού μας τραγουδιού : μια συλλογή από 139 τραγούδια, 148 δημιουργών, για τη χαρά και τη λύπη / Γιώργος Έξαρχος  Αθήνα : Δίαυλος, 2003  187σ. ; 12εκ

Θεραπευτικές δραστηριότητες

Η ζωή του κάθε ανθρώπου είναι μια ατέλειωτη σειρά από διλλήματα. Όταν είμαστε μεγάλοι και ο “σωστός δρόμος” είναι “οφθαλμοφανής”, τα πράγματα είναι συνήθως εύκολα. Με εφόδιο τις γνώσεις μας και λίγο θάρρος μπορούμε να πάρουμε τη σωστή απόφαση. Με τα μικρά παιδιά, όμως, δεν ισχύει το ίδιο, πολύ απλά επειδή δεν έχουν ούτε τις γνώσεις, ούτε την εμπειρία για να διαχειριστούν τα προβλήματα που εμφανίζονται μπροστά τους. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να εκπαιδεύσουμε τη σκέψη τους έτσι ώστε να επιλέγουν το σωστό, ακόμα και όταν δεν είμαστε δίπλα τους για να τα καθοδηγήσουμε.Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται τόσο το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, όσο και τα άλλα δύο της ίδιας σειράς: το “Θεραπευτικά παραμύθια” και το “Θεραπευτικά παιχνίδια”.Η διαδραστικότητα του βιβλίου βοηθάει, εκτός των άλλων, σε δύο πολύ βασικά πράγματα: στην ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης του παιδιού και στην καλύτερη απομνημόνευση της ουσίας, του διδάγματος της κάθε ιστορίας του βιβλίου.

Θεραπευτικές δραστηριότητες / Νένα Γεωργιάδου Αθήνα : Οξυγόνο, 2013  162σ. : εικ. ; 24εκ.

ΠΩΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Τάσος Ζωγράφος : σκηνικό ζωής

“Ο βασιλιάς απέθανε, ζήτω ο βασιλιάς” είχε πει στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ο Νίκος Κούνδουρος στον σκηνογράφο Τάσο ζωγράφο, όταν του ζήτησε να κάνει τα σκηνικά για τον “Δράκο”. Εννοούσε ο σκηνοθέτης πως ο κινηματογράφος έπαιρνε το πάνω χέρι σε σχέση με το θέατρο και είναι αλήθεια πως στις επόμενες δυο δεκαετίες το άστρο του σινεμά έλαμψε στην Ελλάδα, παρεξηγημένο μια εποχή, ξαναπαίρνει σήμερα πια τη θέση που του πρέπει.Από τον “Δράκο” και δώθε ο Τάσος Ζωγράφος έκανε τα σκηνικά και τα κουστούμια για τουλάχιστον 200 ταινίες και 150 θεατρικά έργα, συμμετέχοντας για ότι αφορά τις πρώτες στην εδραίωση του πάλαι ποτέ ελληνικού εμπορικού κινηματογράφου αλλά και δουλεύοντας στη συνέχεια στο πλευρό των νέων σκηνοθετών που ξανάδωσαν ζωή στις σκοτεινές αίθουσες.Εργάστηκε σταθερά με τον Θανάση Βέγγο, έκανε τα σκηνικά για τις περισσότερες από τις ταινίες του Νίκου Ξανθόπουλου, άνοιξε δρόμους με τη “Συνοικία το όνειρο”, δούλεψε με τον Κώστα Φέρη κ.ά..Στο θέατρο ξεκίνησε πολύ νωρίτερα ως βοηθός του Γιάννη Τσαρούχη ήδη από τη δεκαετία του ’40 και συνέχισε να το υπηρετεί σταθερά και μετά την αλλαγή του αιώνα.Στο “Σκηνικό ζωής” ο αναγνώστης θα παρακολουθήσει την περιπέτεια του Τάσου Ζωγράφου στην τέχνη μέσα από δεκάδες ανέκδοτα ντοκουμέντα που φωτίζουν μια ολόκληρη εποχή και τους ανθρώπους που έζησαν και μεγαλούργησαν κατά τη διάρκειά της. Οι πρωταγωνιστές αλλά και οι χαρακτηριστικοί τύποι που δούλεψαν πίσω από τις κάμερες επιστρέφουν ολοζώντανοι για να πουν τις ιστορίες τους.Παράλληλα ο αναγνώστης θα ζήσει ξανά τη νεώτερη ελληνική ιστορία μέσα από τα μάτια ενός από τους ανθρώπους που συνειδητά και από πολύ μικρός τάχτηκε να φυλάει Θερμοπύλες.

Τάσος Ζωγράφος : σκηνικό ζωής : βιογραφία / Χρήστος Σιάφκος   Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα, 2009  254σ. ; 24εκ.

Ο σκηνογράφος – πρωταθλητής  των  200 ταινιών:

Ταπείνωση και ντροπή : γυναίκες τοξικομανείς

Στην εποχή μας πυκνώνουν οι στρατιές των αποκλεισμένων, των ανθρώπων που το καπιταλιστικό σύστημα μέσα στην κρίση του αντιμετωπίζει ως “απορρίμματα”, χρησιμοποιώντας όλες τις μορφές ακραίας ταπεινωτικής βίας. Άνεργοι, άστεγοι, οροθετικοί, τοξικομανείς, αλκοολικοί, ψυχασθενείς, μετανάστες και άλλοι “παρίες” βιώνουν την κρίση σαν μια τραυματική κατάσταση διαρκείας, αισθάνονται ταπεινωμένοι, χωρίς αξιοπρέπεια και ντρέπονται γι’ αυτό. Αυτή η ντροπή ως συλλογικό συναίσθημα, στο οποίο ενσταλάζεται επίσης συλλογικά και η ενοχή, γίνεται όπλο στα χέρια της βιοεξουσίας για να κρατά ανήμπορους και αδρανείς, βυθισμένους στη σιωπή και τη δυστυχία όλους τους ταπεινωμένους και καταφρονεμένους.

Το έναυσμα για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, που συμπυκνώνει κλινική παρατήρηση και εμπειρία πολλών δεκαετιών, δόθηκε την άνοιξη του 2012, όταν με εντολή των υπουργών Λοβέρδου και Χρυσοχοΐδη διαπομπεύτηκαν τοξικομανείς, οροθετικές γυναίκες, μια πολιτική πράξη ακραίας βαρβαρότητας.

Το βιβλίο πραγματεύεται το συναίσθημα της ντροπής, όπως αυτό βιώνεται από γυναίκες τοξικομανείς. Εξετάζει το χαρακτήρα της, ως ατομικό και συνάμα κοινωνικό συναίσθημα, τις πηγές, τις αιτίες, τις εκδηλώσεις της, τη σχέση με την ενοχή αλλά και τη θεραπευτική αντιμετώπισή της στα πλαίσια της διαδικασίας απεξάρτησης, με ιδιαίτερη έμφαση στο ψυχόδραμα. Ανάμεσα στα κεφάλαια του βιβλίου παρεμβάλλονται οι ιστορίες ζωής εξαρτημένων γυναικών ενταγμένων στα θεραπευτικά προγράμματα γυναικών και μητέρων του 18 ΑΝΩ. Επιλέχθηκαν γυναίκες, μολονότι η ντροπή αφορά και τα δύο φύλα. Είναι όμως πιο έντονη στις γυναίκες, γιατί η σημερινή ανδροκρατική κοινωνία, με τα ενισχυμένα λόγω της κρίσης κοινωνικά στερεότυπα σε βάρος των γυναικών, καταπιέζει και στιγματίζει διπλά την εξαρτημένη γυναίκα.

Τις ιστορίες αυτών των γυναικών παρουσιάζουμε σ’ αυτό το βιβλίο, συνδέοντας την ντροπή με την ταπείνωση, τον ψυχικό τραυματισμό, την κακοποίηση, την απαξίωση, την προσβολή, την περιφρόνηση και αναδεικνύοντας τόσο την κοινωνική διάσταση αυτού του διαβρωτικού για τον ψυχισμό συναισθήματος όσο και τη δυνατότητα της υπέρβασής του.

Τo βιβλίο υπαγορεύθηκε από την ανάγκη συλλογικής αντίστασης στις συνέπειες της συστημικής κρίσης που εξαθλιώνει και εξευτελίζει τον άνθρωπο ως άνθρωπο.

Ταπείνωση και ντροπή : γυναίκες τοξικομανείς / Κατερίνα Μάτσα.  Αθήνα : Άγρα, 2013 153σ. ; 21εκ.

«Η ντροπή, όπλο στα χέρια της εξουσίας»

Ι μ π ρ ε σ ι ο ν ι σ μ ό ς

Όψεις αστικών δρόμων, γαλήνια παραθαλάσσια τοπία, εικόνες από σπίτια της εύπορης αστικής τάξης ή από πολυσύχναστα παριζιάνικα καφέ – τα ζωγραφικά έργα των ιμπρεσιονιστών εξακολουθούν να συγκινούν τους λάτρεις της τέχνης σε όλο τον κόσμο. Eνώ όμως ο ιμπρεσιονισμός φαντάζει σήμερα φυσικός και αβίαστος, αιφνιδίασε την εποχή του με την ελεύθερη χρήση του χρώματος και τη συστηματική πρακτική της υπαίθριας ζωγραφικής. Σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον ακαδημαϊσμό των επίσημων Σαλόν, οι ιμπρεσιονιστές δημιούργησαν μια τεχνοτροπία που απεικόνιζε τη μοντέρνα ζωή και αιχμαλώτιζε τη φευγαλέα εντύπωση του εφήμερου. O Tζαίημς X. Pούμπιν προσφέρει, με βάση τις πιο πρόσφατες μελέτες, ένα συναρπαστικό πανόραμα του ιμπρεσιονισμού, κάνοντας προσιτό το φιλοσοφικό, πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο του κινήματος. Ξεκινώντας από τις θεωρίες του Mπωντλαίρ για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη ζωή, περνώντας στις εικαστικές επαναστάσεις του Mανέ και του Mονέ αλλά και στις διαφορετικές πολιτικές παραμέτρους που χαρακτήρισαν το έργο του Πισαρό και του Nτεγκά, και φτάνοντας μέχρι το έργο του Σεζάν, ο Pούμπιν παρέχει μια εξαντλητική παρουσίαση του ιμπρεσιονισμού και του ρόλου που αυτός διαδραμάτισε στη σύγχρονη τέχνη.

Ιμπρεσιονισμός / James H. Rubin . Αθήνα : Καστανιώτης, 1999 .  447σ. : εικ. ; 22εκ.

Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής

Σύμφωνα με τη θεωρία του Φρόιντ, τίποτε δεν είναι τυχαίο
Η Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής είναι το αντικείμενο του πιο πολυσυζητημένου και πολυδιαβασμένου βιβλίου το Σ. Φρόιντ. Σύμφωνα με τη θεωρία του Φρόιντ, τίποτε δεν είναι τυχαίο: η δυσκολία να θυμηθούμε ονόματα, πρόσωπα ¨η γεγονότα, τοποθεσίες, παραδρομές της γλώσσας που κάνουμε σε μια συζήτηση ή ακόμα και τα ατυχήματα που θεωρούμε ότι απλώς συμβαίνουν στη ζωή μας, είναι μηνύματα του ασυνείδητου προς το συνειδητό, έτσι ώστε να αντιληφθούμε τον πραγματικό εαυτό μας και τις ανάγκες του. Μέσα από αυτήν την αποκωδικοποίηση αποκαλύπτεται η εσωτερική μας αλήθεια ή ένας ψυχολογικός τραυματισμός που θέλουμε να ξεχάσουμε.

Ξεχνάω ονόματα, πράγματα και υποχρεώσεις
Η ψυχανάλυση θεωρεί ότι πίσω από την ανικανότητα μας να θυμόμαστε συγκεκριμένα ονόματα κρύβεται ένας μηχανισμός απώθησης. Τα απωθούμε γιατί “κάτι” μας θυμίζουν, κάτι δυσάρεστο που κάποτε μας προκάλεσε οδυνηρά συναισθήματα. “Η φίλη μου ξέχασε το ραντεβού μας, περίμενα αρκετή ώρα να έρθει και τελικά την πήρα στο κινητό για να μάθω γιατί καθυστερεί, και αυτή μου απάντησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια ότι το ξέχασε. Έμεινα άναυδη”. Ότι και αν είναι αυτό που ξεχνάμε, π.χ. ένα ραντεβού, ένα όνομα, ένα αντικείμενο ή μια διεύθυνση, δεν είναι τυχαίο, καθοδηγούμαστε από ένα δυσάρεστο κίνητρο.

Όταν ξεχνάμε να τηλεφωνήσουμε στο πρόσωπο που μας ενδιαφέρει μπορεί να μην κρύβουμε απαραίτητα την απόρριψη, αλλά ενοχές για την επιλογή μας ή για την ερωτική μας επιθυμία. Αν κάποιος ξεχνάει αντικείμενα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεν τα θεωρεί δικά του. Αν κάποιος ξεχνά τα κλειδιά του σπιτιού του, αυτό μπορεί να σημαίνει την κακή σχέση που έχει με αυτό ή την έλλειψη επικοινωνίας που έχει με την οικογένεια του.

Ατυχήματα
Η ψυχανάλυση δεν θεωρεί καθόλου τυχαία τα ατυχήματα, αντιθέτως θεωρεί ότι είναι δυνατόν να τιμωρούμε τον εαυτό μας με αυτόν τον τρόπο για κάτι που συνειδητά μπορεί να θεωρούμε ασήμαντο. Τα συμπλέγματά μας, η αυτολογοκρισία ή οι ενοχές μας είναι δυνατόν να κινητοποιούν μια αυτοκαταστροφική συμπεριφορά ως τιμωρία για τον εαυτό μας.
Παραδρομές της γλώσσας
Τα σαρδάμ δεν έχουν τέλος, μας έχει συμβεί, έχει συμβεί και σε άλλους. Φαίνεται ότι δεν είχαμε την πρόθεση να το κάνουμε, αλλά έτσι απλώς συνέβη, γελάμε, το προσπερνάμε, αλλά τελικά οι παραδρομές της γλώσσας αποκαλύπτουν τις πραγματικές επιθυμίες μας, τις οποίες ενώ τις έχουμε απωθήσει, αυτές ενεργοποιούνται και εμφανίζονται χωρίς να το περιμένουμε και δείχνουν με ακρίβεια την ψυχολογική μας κατάσταση. Τα βιώματά μας είναι εδώ, μέσα μας, και όσο και αν μας πονάνε, ζητούν με διαφόρους τρόπους τις λύσεις τους!

Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής / Σίγκμουντ Φρόυντ.  Αθήνα : Επίκουρος, 1992.  345σ. ; 21εκ

Τα αστεία και τα λάθη σύμφωνα με την Ψυχανάλυση.

Ψυχανάλυση – Το συνειδητό και το ασυνείδητο.